لازم است در هر زمان تحلیل دقیق و صحیحى از وضعیت و جایگاه تاریخى آموزش عالى داشته باشیم. این علم و آگاهى به دلیل اینکه براى تعیین نحوه و خط مشى حرکت آتى این بخش ضرورى است، موجب وحدت نظر و تحلیل همگان با دستاندرکاران آموزش عالى کشور مىشود. ما براى سهولت، تاریخ آموزش عالى ایران را به سه دوره باستانى، میانى و اخیر یا معاصر تقسیم نمودهایم.
بر مبناى اطلاعات در دست، در زمان داریوش، مدرسه پزشکى «سائیسم» جهت تربیت طبیب با کتابخانهاى معتبر دایر بوده است. مجمع علمى همدان نیز در آن زمان با 100 نفر عالم و دانشمند به فعالیت مشغول بوده است. علاوه بر اینها از فرهنگستان اردشیر نیز در شهر سارد ذکر به میان آمده است. مدارس دوره ساسانى مثل ریواردشیر به انتقال معارف آن عصر و تربیت دانشمند مشغول بودهاند. شاخصترین سابقه آموزشى موجود و در دسترس در دوران باستانى را مىتوان تشکیل و تأسیس مدرسه «جندى شاپور» در شرق محل فعلى شوش توصیف نمود. این مدرسه که 500 سال عمر کرده، پایدارترین مدرسه عالى در تاریخ ایران بوده است.
