، شاهرود , (اخبار رسمی): یکی از مهمترین فعالیت‌های کشاورزی، آبیاری است، لذا انجام صحیح فرآیند آبیاری با بالاترین بهرهوری ممکن، نیازمند کسب اطلاعات مناسب است. در این مقاله ضمن ارائه اطلاعات در خصوص آبیاری قطره ای به عنوان یکی از روش‌های مفید آبیاری، به محاسن و معایب این روش آبیاری می‌پردازیم.
آبیاری قطره ای چیست؟
منظور از آبیاری قطره ای -که با نام آبیاری میکرو یا آبیاری موضعی نیزشناخته میشود-؛ نشر آب در بستر پیرامون گیاه به صورت چکیدن قطرات با دبی دلخواه در محدوده (۲ الی ۲۰ لیتر در ساعت) است.
در آبیاری قطره ای بر خلاف شیوه‌های سنتی آبیاری که بخش وسیعی از خاک غرق در آب می‌شد، تنها بخشی از خاک که ریشه در آن فضا قرار دارد و به میزان مورد نیاز گیاه آبیاری انجام میشود. در روش آبیاری موضعی معمولا وعده‌های آبیاری با فواصل زمانی ۱ تا ۳ روز انجام میشود.
هرچند اجرای سیستم‌های آبیاری قطره ای در سالهای اخیر به شدت گسترش یافته است، اما همچنان برای برخی کشاورزان سنتی کشور ما مفهومی جدید و کمی غیرقابل قبول به شمار می‌رود و در اجرای آن مقاومت صورت گیرد؛ اما باید توجه داشت که در بسیاری کشورها این نوع آبیاری مدت‌هاست که مورد استفاده قرار گرفته است و تجربه نشان می‌دهد که عملکرد و راندمان آبیاری قطره ای بسیار مناسب بوده است.
امروزه بدلیل محدودیت منابع آب و نیاز به کشاورزی ارزش آفرین؛ استفاده از روش‌های نوین داشت به طور فزاینده‌ای در حال رشد است. در ادامه اشاره ای به میزان حجم استفاده از روش آبیاری قطره‌ای در کشاورزی نوین خواهیم داشت.
میزان استفاده در جهان
طبق آخرین آمار منتشر شده توسط سایت “انرژی پدیا “، در سال 2006 میزان اقبال نسبت به استفاده از سیستم آبیاری قطره‌ای در کشاورزی به شرح زیر است:
قاره آمریکا با بیشترین سطح؛ حدودا ۱.۹ میلیون هکتار را به این روش آبیاری می‌کند.
قاره های اروپا و آسیا هر کدام با سطح تقریبی ۱.۸ میلیون هکتار در رتبه‌های بعدی هستند.
قاره آفریقا با سطح 0.4 میلیون هکتار نیز از روش آبیاری قطره ای بهره‌مند است.
قاره استرالیا، ۰.۲ میلیون هکتار زیر کشت آبیاری قطره ای دارد که با توجه به کل سطوح قابل کشت آن میزان چشمگیری است.
10 کشور برتر جهان در سیستم آبیاری قطره ای
خوب است بدانید طبق آمار ۱۰ کشور برتر جهان در بهره‌گیری از سیستم آبیاری قطره‌ای به شرح زیر می‌باشند:
ایالات متحده آمریکا، چین، اسپانیا، هند، ایتالیا، برزیل، آفریقای جنوبی، روسیه، مکزیک و عربستان سعودی
این ده کشور تقریبا ۷۷ درصد از کل سطح کشاورزی با سیستم آبیاری قطره‌ای در جهان را به خود اختصاص داده‌اند.
در پنج کشور اتریش، اسرائیل، لیبی، جمهوری اسلواکی و انگلستان، آبیاری فقط از طریق سیستم‌های تحت فشار انجام میشود که این نشان از اهمیت منابع ارزشمند آب شیرین حتی در کشوری مثل انگلستان با سطح بارندگی خوب دارد.
اجزای سیستم آبیاری
یک سیستم آبیاری قطره‌ای در ساده‌ترین حالت شامل مخزن، پمپ، شیر فلکه اصلی، لوله و اتصالات، شلنگ و قطره‌چکان میشود.
ممکن است تجهیزات دیگری همچون فیلتر‌ها و کنترلر‌ها، خطوط جانبی، دستگاه‌های بارور و استخر جهت ذخیره‌سازی آب نیز بکار گرفته شود.
معمولا سیستم‌های آبیاری قطره ای به دو شکل اجرا می‌شوند:
آبیاری قطره ای سطحی که در آنها لوله‌ها و قطره چکانها در سطح روی خاک هستند.
آبیاری قطره‌ای زیر سطحی که در آنها لوله‌ها و قطره چکانها در زیر خاک هستند.
در شیوه آبیاری قطره ای، لوله‌ها معمولا با قطر ۱۰ تا ۲۵ میلیمتر تحت فشار عملیاتی ۰.۵ تا ۲.۵ اتمسفر آب را به قطره چکانها منتقل می‌کنند.
قطره چکانها که در انتهای چرخه آبرسانی قرار دارند، در محیط پیرامون گیاه رو یا زیر خاک تعبیه می‌شوند و معمولا با دبی ثابت ۱ تا ۱۰ لیتر در ساعت آب را منتشر می‌کنند.
در تولید قطره چکانها سعی بر آن است تا دبی خروجی آب در فشارهای مختلف تغییرات چندانی نداشته باشد و به راحتی دچار انسداد نشود.
در طول لوله‌ها نیز معمولا از تنظیم کننده‌ها استفاده میشود تا فشار جریان آب پایدار و ثابت بماند. در برخی موارد این گسیل کننده‌ها درون لوله قرار دارند.
چرا آبیاری قطره‌ای توصیه میشود؟
مزایای آبیاری قطره ای را به طور تیتروار میتوان به شرح زیر دانست:
1. افزایش راندمان آبیاری : مزیت اصلی آبیاری قطره ای صرفه جویی در مصرف آب و افزایش راندمان آبیاری به میزان قابل توجه است. معمولا در آبیاری سنتی به شکل های مختلف همچون تبخیر سطحی، نفوذ آب به مناطق بی اهمیت و نامناسب و… آب اتلاف میشود.
2. صرفه‌جویی در زمان و انرژی: صرفه جویی در زمان و انرژی مورد نیاز برای آبیاری در روش آبیاری قطره ای بسیار قابل توجه است.
به عنوان مثال از آنجا که در روش آبیاری قطره ای قرار نیست آب در سطح زمین جاری شود تا به همه گیاهان برسد، بنابراین نیازی به تراز کردن شدید زمین و شیب بندی جوی آب نداریم.
3. جلوگیری از فرسایش خاک و شستشوی مواد آلی: در آبیاری به صورت قطره ای انتشار آب موضعی و تدریجی صورت می‌گیرد و آب بدون اعمال فشار در خاک نفوذ می‌کند. لذا معضل شسته شدن و فرسایش خاک، شسته شدن و جابجایی کودهای سطحی و مواد آلی تقریبا از بین می‌رود.
معمولا در زمین های شیب دار، در پی دوران متوالی کشت معضل فرسایش خاک به چشم میخورد که بهره مندی از سیستم آبیاری قطره ای میتواند به شدت آن را کاهش دهد.
4. خداحافظی با علف‌های هرز: در آبیاری قطره ای بدلیل آنکه انتشار قطرات آب به صورت موضعی میباشد، سهم علف‌های هرز از آب بسیار ناچیز و نزدیک به صفر خواهد بود، بنابراین از پرورش انبوه علف‌های هرز در باغ و زمین زراعی جلوگیری میشود.
5. افزایش عملکرد محصول: در پی افزایش راندمان فرایند آبیاری و تامین نیاز گیاه، عملکرد محصول نیز نسبتا افزایش خواهد داشت.
با توجه به نشر تدریجی آب در آبیاری به سبک قطره ای، از افزایش تراکم خاک جلوگیری خواهد شد و در نتیجه ظرفیت نفوذ خاک حفظ میشود. خاکی که ضریب نفوذ خوبی دارد میتواند بیشترین میزان اکسیژن رسانی به ریشه را داشته باشد.
عدم اشباع خاک درپی دوره‌های آبیاری قطره‌ای متوالی نیز میتواند موجب نفوذ هر چه بهتر آب در خاک و عدم محبوس شدن آب دور گیاه یا جاری شدن بروی خاک شود.
در آبیاری قطره ای بدلیل نشر تدریجی و دائمی آب به صورت موضعی، روند جوانه زنی بهبود خواهد یافت.
با توجه به نشر تدریجی و کنترل شده آب در خاک، براحتی می‌توانیم میزان آب مازاد بر نیاز ربشه گیاه را کاهش دهیم تا اختلاط و سرایت مواد معدنی نامطلوب در سطوح پایین تر خاک به ریشه کاهش یابد.
6. کوددهی با بهرهوری بالا: آبیاری قطره ای کمک می‌کند مواد آلی موجود در کودها به تدریج به همراه قطرات آب در خاک نفوذ کنند و این امر موجب بهرهوری بیشتر کوددهی خواهد رفت.
در روش آبیاری قطره ای امکان کوددهی آسانتر و کنترل شده است. زیرا مقادیر نسبت آب و کود به راحتی قابل تنطیم است.
7. کاهش هزینه‌ها :از آنجا که در برخی مناطق، آب در دسترس جهت آبیاری محدود است و باید آب را خریداری کرد، لذا آبیاری قطره ای هزینه های دوره داشت را کاهش خواهد داد.
8. امکان استفاده بهتر از آب‌های بازیافتی: در روش آبیاری قطره‌ای با خیال راحت تری می‌توانیم از آب‌های بازیافتی مثل پساب‌های دامداری استفاده کنیم. زیرا فرصت و قابلیت پاکسازی و فیلتر کردن آب قبل از ورود به مسیر شارش در شلنگها وجود دارد.
9. کاهش احتمال انتقال بیماری‌ها: با توجه به شارش آب در محیط بسته‌ی درون لوله‌ها و شلنگها، آفات و بیماری های احتمالی همچون بیماری های قارچی و کرم‌ها توسط آب در جوی ها از گیاهی به گیاه دیگر و یا از باغی به باغ دیگر سرایت نمی‌کنند.
10. امکان استفاده در زمین‌های با شکل هندسی نامنظم: در زمین هایی که شکل هندسی نامنظمی دارند می‌توانیم از روش آبیاری قطره‌ای استفاده کنیم؛ زیرا آب در شلنگ های منعطف در جریان است و میشود براحتی مسیر جریان آب را تغییر داد.
11. امکان هوشمندسازی: امکان هوشمندسازی سیستم آبیاری قطره ای برای قطع و وصل به موقع آبیاری در زمان مورد نیاز همچون زمان بارش و یا افزایش دما و تنش های احتمالی وجود دارد.
همچنین تعیین زمان و طول مدت آبیاری نیز با توجه به حجم آبیاری موردنیاز، از قبل برنامه ریزی شده و انجام میشود.
سنجش میزان آبیاری برای هر گیاه در هر وعده آبیاری قابل کنترل و برنامه ریزی است.
از طرفی امکان اتصال سیستم‌های هشدار دهنده نیز وجود دارد تا در صورت اختلال در روند آبیاری؛ اپراتور را مطلع کند.
12. تاثیرناپذیری از باد: در مقایسه با روش آبیاری بارانی، آبیاری قطره ای عملا تحت تاثیر بادها قرار نمی‌گیرد.
معایب آبیاری قطره‌ای در ادامه مقاله...
### پایان خبر رسمی