، مشهد , (اخبار رسمی): تماس طولانی مدت پوست با منابع پرتو فرابنفش از جمله نور آفتاب را که باعث قرمز شدن نامتعارف پوست، ایجاد التهابات پوستی و تاول در پوست می شود را آفتاب سوختگی یا Sun burn می گویند.
تماس طولانی مدت پوست با منابع پرتو فرابنفش از جمله نور آفتاب را که باعث قرمز شدن نامتعارف پوست، ایجاد التهابات پوستی و تاول در پوست می شود را آفتاب سوختگی یا Sun burn می گویند. در این بیماری رنگدانه محافظت کننده پوست بدن (ملانین) قادر به مقابله با مقدار تابش اشعه خورشید یا سایر منابع نوری حاوی پرتو فرابنفش نمی باشد. دو نوع طیف نوری UVA و UVB منجر به آفتاب سوختگی می شود.
پرتوهای UVA که شایع ترین علت آفتاب سوختگی می باشد ، بلافاصله پس از اینکه پوست در معرض نور خورشید قرار بگیرد باعث ایجاد التهاب و قرمزی پوست و در نهایت سوختگی پوست می شود . این نوع آفتاب سوختگی پس از 2 تا 3 روز برطرف می شود. این طیف از پرتوهای خورشید به میزان کمی در برنزه شدن پوست تاثیر دارد و به دلیل نفوذ عمیق در پوست باعث آسیب رشته های الاستین در پوست شده و پدیده پیری پوست را تشدید می کنند. پرتوهای UVA از شیشه عبور می کنند بنابراین در داخل منزل و اتوموبیل نیز می توانند باعث آسیب به پوست شوند.
پرتوهای UVB که تاثیر خود را 2 روز پس از قرار گیری در معرض نور آفتاب به صورت برنزه شدن پوست نشان می دهد .بیشترین میزان آفتاب سوختگی به دلیل برنزه کردن پوست را به خود اختصاص داده است . عمده دلیل آن هم این می باشد که تغییر رنگ یا برنزه شدن پوست 2 روز بعد اتفاق می افتد ، حال آنکه فرد به تصور اینکه هنوز برنزه نشده است ، پوست خود را برای ساعات طولانی و گاهی تا 2 روز پیاپی در معرض نور خورشید یا دستگاه های سولاریوم قرار می دهد.
ملانین ها از طریق سه مکانیزم از پوست در برابر پرتوهای خورشید محافظت می نمایند:
1 - ملانین نور خورشید را منعکس نموده و جلوی آسیب دیدگی پوست را می گیرد.
2 - ملانین با تبدیل طول موج بخشی از نور خورشید که به پوست می رسد ( پرتو هایUV را بهIR تبدیل می کند) از آسیب دیدگی پوست و آفتاب سوختگی جلوگیری می کند.
3 - با متلاشی کردن خود و در نتیجه افزایش سطح پوشش ، محافظت بیشتری در برابر پرتوهای شدید و طولانی از خود نشان می دهد. این مکانیزم باعث تماس پرتوهای خورشید با هسته سلول ها شده که منجر به ترکیب اکسیژن با ملانین و تشکیل اکسی ملانین شده که باعث برنزه شدن پوست می شود.
پرتوهای فرابنفش که در روزهای ابری نیز وجود دارند و از آب هم به خوبی عبور می کنند (پرتو های فرابنفش در برخورد با آب تشدید می شوند ). به این معنا که شنای طولانی مدت در زیر نور آفتاب نیز باعث آفتاب سوختگی می شود. افراد با پوست سفید و روشن، موهای قرمز، افرادی که داروهای خاصی نظیر قرص های پیشگیری از بارداری و ضد افسردگی و آنتی بیوتیک ها استفاده کرده اند بیشتر در معرض آفتاب سوختگی قرار دارند.
علائم ظاهری آفتاب سوختگی همچون قرمزی پوست معمولا فورا ظاهر نمی شوند. در 48 ساعت اول آفتاب سوختگی، درد شدیدترمی باشد و تورم پوست به خصوص در اندام های تحتانی ممکن است با تاول نیز همراه باشد. علاوه بر این سمومی که در بدن به دلیل آفتاب سوختگی آزاد می شوند می تواند باعث ایجاد تب در فرد گردد. قرار گرفتن مداوم در معرض پرتوهای فرابنفش باعث ایجاد سرطان در سلول های رنگی پوست(ملانوسیت ها)، پیری زودرس پوست و ایجاد چین و چروک و لکه های پیری (lentigo)، ایجاد آب مروارید در چشم ها گردد.
آفتاب سوختگی سه نوع مختلف ( درجه 1 و 2 و 3 ) دارد . در آفتاب سوختگی درجه 1 ، پوست آسیب دیده قرمز و گرم و دردناک بوده و کمی متورم است . فرد در ناحیه مورد نظر حساس به لمس می باشد .این نوع آفتاب سوختگی معمولا پس از چند روز با پوسته ریزی ناحیه آسیب دیده بهبود می یابد. در آفتاب سوختگی درجه 2 علاوه بر درد و قرمزی ، تاول هایی نیز در سطح پوست دیده می شود. آفتاب سوختگی درجه 3 که شدیدترین نوع آفتاب سوختگی می باشد ، باعث آسیب جدی به بافت پوست شده و باید بلافاصله در مراکز درمانی مورد مداوا قرار بگیرد.
Photoaging یا پیری پوست با تاثیر نور خورشید در تمام لایه های پوست بر اثر تماس با آفتاب اتفاق می افتد و با پیری طبیعی پوست تفاوت دارد. در اکثر افراد، بخش های خاصی از بدن مثل صورت، گردن و پشت دست ها روزانه بیش از یک ساعت در معرض نور خورشید است . این تأثیر در لایه اپیدرم به صورت چین و چروک و توزیع ناهماهنگ رنگدانه ها در پوست خود را بروز می دهد. در افراد جوان اثر به شکل کک و مک ظاهر می شود. اما آسیب اصلی در لایه درم پوست به دنبال اثرات جمع شونده نور خورشید که شامل تخریب رشته های الاستین و کلاژن است و خاصیت ارتجاعی و قدرت پوست را تأمین می کنند اتفاق می افتد . با آسیب دیدن این رشته ها پوست حالت چروکیدگی و آویزان پیدا می کند. بعلاوه نور خورشید باعث آسیب عروق خونی ظریف پوست و بافت های حامی آنها می شود. این رگها شکننده شده و به دنبال کمترین ضربه ای خونریزی می کنند. همچنین مویرگهای خونی صورت ممکن است متسع شده و تلانژکتازی ایجاد گردد. تماس زیاد با آفتاب سبب خشکی پوست می گردد. به همین علل است که در افراد مسن در نواحی باز بدن مثل صورت و گردن، پوست حالت چروکیدگی و پیر دارد ولی در مناطق پوشیده مثل پشت و شکم پوست حالت تمیز، صاف و جوانتر دارد.
درمان های متعددی برای آفتاب سوختگی در طب سنتی ایران و چین و هندوستان آمده است. بوعلی سینا، پزشک نامدار ایرانی در کتاب قانون خود استفاده از روغن بنفشه را جهت درمان آفتاب سوختگی مفید فایده و لعاب اسفرزه در آب سرد و لعاب گل ختمی در آب جوش را در تسکین و درمان آفتاب سوختگی بسیار موثر می داند. استفاده از کمپرس شیر سرد به دلیل وجود پروتئین شیر باعث بهبود آفتاب سوختگی و مرطوب نگه داشتن سطح پوست می گردد.
در طب سنتی چین خوردن میوه های طبع سرد از قبیل خیار، بروکلی، هندوانه، طالبی، سیب و گلابی جهت درمان این بیماری توصیه شده است. استفاده از حمام آب سرد همراه با عصاره بابونه و ماسک ماست سرد نیز از دیرباز توسط چینی ها مورد استفاده قرار گرفته است.
در هندوستان نیز از دیرباز به دلیل شرایط خاص اقلیمی و آب و هوایی، طب سنتی آیور درمان های متعددی را جهت آفتاب سوختگی توصیه کرده است.بر اساس این توصیه ها استفاده از ژل داخل گیاه آلوورا بر روی موضع آفتاب سوخته به تسکین درد ناشی از آن کمک چشمگیری می کند.استفاده روغن نارگیل، مخلوط میوه های توت، تمرهندی و ماست بر روی موضع آفتاب سوخته نیز از علائم این بیماری می کاهد.
حکیم جرجانی در کتاب خود مالیدن عسل طبیعی به همراه روغن نعناع را سبب التیام سریع آفتاب سوختگی دانسته است. ترکیب روغن اسطوخودوس با روغن کنجد باعث حفاظت از پوست در برابر نور خورشید و آفتاب سوختگی می شود. در مکتب طبی زرتشت استفاده ار آب خیار، آب گشنیز و یا سرکه انگور جهت بهبودی علائم آفتاب سوختگی ذکر شده است. همچنین مالیدن آرد گندم و سپس پاک کردن آن با شیر از دیگر درمان های سنتی آفتاب سوختگی در ایران باستان به شمار می رود.
استفاده بیشتر از حد معمول آب و مایعات از تشدید آفتاب سوختگی به دلیل کم آبی بدن جلوگیری می کند ، چرب کردن پوست با استفاده از کرم های مرطوب کننده حاوی منتول یا کامفور نیز موثر خواهد بود. همچنین جهت کاهش سوزش پوست می توان از برش سیب زمینی بر روی پوست و یا ترکیب خیار با گلیسیرین استفاده کرد.استفاده از مواد غذایی که خاصیت ضد التهابی دارند از قبیل انار و چای سبز ، توت فرنگی و سرکه سفید نیز در درمان آفتاب سوختگی موثر است . انار منبع غنی اسیدالاجیک است که از پوست در برابر آسیب دیدگی سلول بر اثر پرتوهای نور خورشید محافظت می کند . همچنین مصرف آنتی‌اکسیدان‌ها از قبیل میوه و سبزیجات تازه سبب ترمیم کننده پوست هر چه سریع‌تر منجر می‌شوند.
در صورتیکه جهت برنزه شدن آفتاب می گیرید از روغن های مخصوص برنزه کننده که همراه با فاکتور حفاظتی از آفتاب (SPF) می باشند استفاده کنید. هر 5 تا 10 دقیقه پوست خود را مرطوب کنید تا دچار پوسته پوسته شدن بدن نشوید.پزشکان توصیه می کنند مه به هیچ وجه روزانه بیش از 45 دقیقه زیر نور مستقیم آفتاب نمانید.
جهت درمان آفتاب سوختگی هرگز از باند و نوار استفاده نکنید زیرا باعث افزایش دوره درمان می شود. همچنین از هیچ پماد و روغنی استفاده نکنید زیرا با افزایش دما در محل آفتاب سوخته ، احتمل عفونت را در پوست افزایش می دهد . هرگز دوش آب گرم نگیرید ، سعی کنید حتی الامکان روزی 2 بار دوش آب ولرم بگیرید و لباس های گشاد و آزاد به تن کنید.
آفتاب سوختگی در کودکان به دلیل پوست نازک و لطیف آنها بسیار خطرناک تر از بزرگسالان است و زمان ابتلا نیز بسیار کوتاه تر می باشد. در کودکان زیر یک سال استفاده از هیچ نوع کرم و لوسیون در محل آسیب دیده توصیه نمی شود و کودک را نزد یک متخصص اطفال ببرید .مقدار زیادی مایعات به کودک بدهید و با استفاده از یک دستمال نمدار بدن او را خنک نگه دارید. توجه کنید که هرگز پارچه را روی پوست کودک نکشید.
از محصولات رایج در بازار برای ترمیم پوست بدن کرم بعد آفتاب سوختگی کامفورت زون پیشنهاد میکنیم که با خاصیت تسکین دهنده التهابات پوستی و قرمزی با صمغ بیوساکارید اثر بخشی بالایی دارد. و همچنین موجب کاهش آسیب ها و خطرات بعد از آفتاب سوختگی و برنزه کردن میشود.
### پایان خبر رسمی