، تهران , (اخبار رسمی): تهران در گذشته از دامنه رشته کوه البرز و شمال شهر ری بود. از آنجایی که در آن زمان شهر ری نسبت به تهران مرکزیت شهری مهم‌تری داشت. بعدها نیاز به حمل و نقل درون شهری در تهران نیز مورد توجه قرار گرفت. در ادامه بخشی از تاریخچه واحد اتوبوسرانی تهران و حومه آورده شده است.
به گزارش مجله تخصصی صنعت حمل و نقل واحد گشت، تهران، در گذشته دهکده کوچکی در دامنه رشته کوه البرز و شمال شهر ری بود. شهر ری در آن زمان نسبت به تهران مرکزیت شهری قابل ملاحظه‌ای داشت. حتی بعد از آنکه تهران را به عنوان پایتخت انتخاب کردند باز هم شهر کوچکی محسوب می‌شد و جمعیت کمی داشت. آن روز‌ها حمل و نقل عمومی چندان معنایی نداشت. بیشتر مردم با پای پیاده در سطح شهر حرکت می‌کردند. اما تعداد محدودی کالسکه و درشکه و کالسکه اختصاصی وجود داشت که همین تعداد کم را می توان به عنوان اولین سیستم حمل و نقل در تهران شناخت. سرویس گاری در آن زمان توسط دو نفر از گاری‌چی‌ها به نام‌های میرزا علی‌اصغر و سید حسن گاریچی اداره می‌شد.
تهران آن روز تعدادی کاروانسرا داشت. مردم به این کاروانسرا‌ها در اصطلاح «بارانداز» می‌گفتند. علاوه بر این باراندازها، تعدادی چاپارخانه هم وجود داشت که شروع سفر از تهران به خارج از شهر از همین چاپارخانه‌ها انجام می‌شد. در حقیقت این چاپارخانه‌ها نقش ترمینال‌های مسافربری امروز را بازی می‌کردند. تهرانی‌ها از چاپارخانه‌ها با اسب و گاری یا دلیجان به مسافرت می‌رفتند.
تا این زمان وسیله نقلیه عمومی در تهران وجود نداشت و اصولاً نیازی هم به چنین وسایلی احساس نمی‌شد. اما با افزایش جمعیت به مرور موضوع حمل‌ونقل درون شهری مورد توجه شهروندان قرار گرفت. در این زمان بود که واگن‌های اسبی به عنوان اولین وسیله حمل‌ونقل عمومی در تهران شروع به کار کردند.
راه اندازی اولین سیستم حمل و نقل عمومی توسط بلژیکی‌ها در تهران
بلژیکی‌ها بعد از ایجاد راه‌آهن حضرت عبدالعظیم (ماشین دودی شهرری) به فکر تأسیس چند خط حمل و نقل مسافر در شهر تهران افتادند. به همین منظور حدود سال ۱۲۹۸ شمسی در خیابان‌های ری – لاله زار و ناصریه (ناصرخسرو فعلی) و سپه (خیابان امام خمینی) و شاهپور (وحدت اسلامی) ریل کار گذاشتند و پس از نصب ریل در این خیابانها مسافرین را سوار واگن اسبی که از روی ریل عبور میکرد نموده به انتهای خط می‌بردند. این واگنها که گنجایش حدود ۱۰۰ مسافر را داشتند به وسیله اسبهای قوی هیکلی بر روی ریل کشیده می‌شدند. معمولاً ۲ اسب در جلو و چند اسب در اطراف واگن بسته و درآخر خط اسب‌ها را باز می‌کردند و به طرف دیگر واگن می‌بستند.
کرایه این واگنها شاهی بود و از ساعت ۶ صبح تا ۹ شب یک‌سره کار می‌کردند. انتهای یک خط از کار ماشین از سه راه امین حضور شروع شده و با عبور از میدان توپخانه (امام خمینی حاضر) به شمس العماره می‌رسید. خط دوم از سبزه میدان آغاز می‌شد و تا انتهای امیریه می‌رفت. خط سوم از بازار شروع و به خیابان لختی یا سعدی فعلی می‌رسید و از آنجا به شاه‌آباد و بهارستان ختم می‌شد. بعدها خط چهارمی نیز در زمان نخست‌وزیری رضاخان تا باغشاه کشیده شد. سرویس واگن اسبی چند سالی ادامه داشت تا اینکه در سال ۱۳۰۳ به واسطه اختلاف نظری که بین شهردار تهران و مدیر بلژیکی این سرویس بر سر احداث یک خط واگن اسبی جدید در اطراف تهران، ایجاد شد.
دایر کردن خطوط اتوبوسرانی توسط دانمارکی‌ها در تهران
پس از بروز اختلاف میان شهرداری تهران و بلژیکی‌ها، شرکت بلژیکی کار خود را متوقف نموده و مسئولین آن به کشور متبوع خود برگشتند. چندی بعد دانمارکی‌ها وارد میدان شدند، آنها با استفاده از اتوبوس‌های بنزینی بزرگ چند خط اتوبوسرانی در تهران و شمیران دایر کردند ولی به علت کمی درآمد صلاح را در انحلال شرکت و برچیدن خطوط اتوبوسرانی دانستند. درسال ۱۳۰۵ و زمان سلطنت رضاخان تعدادی اتوبوس مدل (ریس) از شوروی خریداری شد و با ورود آنها، ۸ خط اتوبوسرانی خصوصی در تهران دایر شد.
ماشین‌دارهای جدید اشخاص نسبتاً پولدار بودند که یک یا چند دستگاه اتوبوس خریده و مسافرین را به مقصد می‌رساندند. درابتدا برای اتوبوسرانی مقررات خاصی وجود نداشت. اتوبوس‌ها نه مبدأ و نه مقصد مشخصی داشتند، ایستگاهی درکار نبود و هرجا مسیر اولین خط احداثی از سبزه میدان تا کارماشین بود زیرا در آن موقع حضرت عبدالعظیم گذشته از موقعیت زیارتی خود، تفریحگاه عموم مردم نیز محسوب می‌شد و به همین جهت مسافرین ازاین مسیر بیش از سایر نقاط استفاده می‌کردند. مسافر بود اتوبوس توقف میکرد و پارکابی (کمک راننده) مسافر را سوار میکرد و هرجا مسافر مایل بود پیاده می‌شد.
### پایان خبر رسمی