، (اخبار رسمی): مرور عوارض خطرناک متادون و سایر مواد مخدر بر روی بدن، اهمیت توجه و اقدام برای درمان اعتیاد به این ماده‌ی مخدر را بیش از پیش روشن می‌کند. به علاوه توجه کنید که برای درمان و ترک متادون حتما به مراکز تخصصی و مجاز ترک اعتیاد مراجعه کنید و از روش‌های خودسرانه و غیراصولی اجتناب کنید
ترک متادون برای بسیاری از بیماران به هدفی دست‌نیافتنی تبدیل شده است. این بیماران برای ترک مواد مخدری مانند هروئین، مورفین، تریاک، شیره و ترامادول توسط مراکز غیرمعتبر ترک اعتیاد به مصرف متادون روی آورده‌اند، ولی پس از مواجهه با عوارض جسمانی و روانشناختی مصرف این دارو، تصمیم به ترک آن گرفته‌اند. نکته‌ی قابل تامل در این مرحله، تفاوت تجربه ترک متادون در افراد مختلف است.
یعنی مشکلات ترک متادون در برخی افراد کمتر و در برخی بسیار سخت‌تر و طولانی‌تر از ترک ماده مخدر قبلی است. این‌جاست که عوارض جبران‌ناپذیر ترک‌های غیراصولی برای بیماران مشخص می‌شود و اهمیت مراجعه به مشاور و متخصص ترک اعتیاد را بیشتر درک می‌کنند.
متادون چیست؟
متادون (Methadone) شبه مخدری بسیار قوی است که در آزمایشگاه از مواد شیمیایی ساخته می‌شود. در واقع متادون به دلیل تاثیر بر روی گیرنده‌های اوپیوئیدی مغز و کاهش درد از این طریق، برای درمان دردهای شدید ساخته شده و توسط پزشکان تجویز می‌شود. متاسفانه امروزه متادون به دلیل داشتن ویژگی ضد درد و اثرات شبیه مخدرها در بدن، به عنوان دارویی نگهدارنده با هدف کنترل علائم ترک اعتیاد مورد استفاده قرار می‌گیرد، ولی واقعیت این است که عملکرد متادون در بدن دقیقا مانند مورفین و هروئین است. مصرف غیراصولی این دارو، نه تنها به ترک اعتیاد فرد کمکی نخواهد کرد، بلکه تنها نوع ماده مخدر مصرفی شما را تغییر می‌دهد.
علائم و نشانه‌های اعتیاد به متادون
شناسایی علائم فرد وابسته به متادون به آگاهی از سوء‌مصرف و اقدام برای درمان کمک خواهد کرد. فرد وابسته به متادون علائمی شبیه به افراد وابسته به هروئین، تریاک و یا مورفین دارد که برخی از آن‌ها عبارتند از:
- خواب‌آلودگی، ضعف و سستی بدن
- کاهش حافظه و اختلال حواس
- خشکی دهان و سردرد، سرگیجه و تهوع
- ضربان قلب نامنظم، ضعیف شدن نبض و کاهش فشار خون
- تنگی نفس، تعریق و لرزش، خواب‌آلودگی، ضعف
- خارش بدن، بدن درد و اسپاسم ماهیچه‌ای
- کاهش تمرکز، ضعف حافظه و سخت شدن تکلم
- اختلالات جنسی، تحریک‌پذیری و پرخاشگری
خطرات سوء‌مصرف متادون
همان‌گونه که در ابتدای این مطلب توضیح دادیم، متادون با وجود مصرف پزشکی، به دلیل اثرات مشابه با مخدرها پتانسیل بالایی برای سوء‌مصرف دارد و می‌تواند وابستگی زیادی در فرد مصرف‌کننده ایجاد کند.
برای درک اهمیت توجه به ترک متادون و تاثیر آن بر نجات زندگی فرد مصرف‌کننده، برخی خطرات مصرف متادون را در ادامه بررسی می‌کنیم.
اوردوز کشنده
نکته مهم در مورد متادون اثرات طولانی مدت آن در بدن است. یعنی زمان ماندگاری این ماده در بدن، بسیار بیشتر از مواد مخدر دارای تاثیر کوتاه‌مدت است. این زمان حتی از ماندگاری هروئین به عنوان یک ماده مخدر طبیعی و اکسی کدون و هیدروکودون که مواد مخدر نیمه مصنوعی هستند، هم بیشتر است. نیمه عمر متادون در بدن بین 24 تا 55 ساعت است. در حالی‌که هروئین فقط 3 تا 8 دقیقه در بدن باقی می‌ماند. به همین دلیل ممکن است مصرف‌کننده بدون توجه به این‌که هنوز ماده متادون در بدنش باقی مانده، ناخواسته دوز مرگ‌آوری از آن را وارد بدن خود کند که در اصطلاح به آن اوردوز کشنده گفته می‌شود.
مشکلات تنفسی
با وجودی که اثرات مخرب متادون روی بدن ماندگاری بالایی دارد، ولی حالت سرخوشی این ماده بسیار سریع از بین می‌رود. به همین دلیل افراد برای رسیدن به احساس سرخوشی مجدد، دفعات مصرف آن را افزایش می‌دهند که موجب انباشت اثرات مخرب متادون در بدن و در نهایت مشکلات تنفسی می‌گردد.
مشکلات قلبی
مطالعات ثابت کرده‌اند که مصرف متادون بر ایجاد اختلال در الگوهای ریتم قلب انسان تاثیر دارد. یعنی متادون بیماران را در معرض آریتمی‌های بالقوه کشنده قرار می‌دهد.
تداخل دارویی
استفاده از متادون به تنهایی به اندازه کافی خطرناک است، ولی در صورت ترکیب و تداخل با داروهای ضدافسردگی، داروهای آرامبخش و مسکن‌ها ریسک اوردوز به میزان چشم‌گیری افزایش خواهد یافت.
مراحل ترک متادون
- مراحل ترک اعتیاد متادون هم مانند هر ماده مخدر دیگر شامل موارد زیر است:
- وجود انگیزه‌ی ترک در خود مصرف‌کننده و تصمیم‌گیری قاطع
- مراجعه به کلینیک‌های تخصصی و معتبر ترک اعتیاد و مشاوره با پزشک متخصص و روانشناس ترک اعتیاد برای تعیین بهترین روش ترک متادون برای بیمار با توجه به شرایط جسمانی و روانشناختی
- تعیین برنامه درمانی مناسب توسط پزشک متخصص و آگاه‌سازی بیمار در مورد عوارض ترک متادون و مدت زمان آن
- مراجعه منظم بیمار به مشاوران، روانشناسان و روانپزشکان مرکز ترک اعتیاد به منظور رسیدن به ترک قطعی و بدون بازگشت
بهترین روش ترک متادون
روش‌های رایج ترک متادون شامل سم‌زدایی تدریجی و سم‌زدایی سریع است.
سم‌زدایی تدریجی بدن از متادون
ترک متادون با علائم شدیدی همراه است. بنابراین حضور و نظارت پزشک متخصص ترک اعتیاد در فرایند درمان ضرورت دارد. سم‌زدایی تدریجی بدن از متادون، معمولا برای بیمارانی که دوز بیش‌تری از این ماده را مصرف می‌کنند، کاربرد دارد و به افراد فرصت می‌دهد تا علاوه بر اعتیاد جسمانی، اعتیاد روانشناختی به متادون را نیز درمان کنند.
به علاوه تجربیات ما در کلینیک تخصصی ترک اعتیاد روزمهر نشان داده که در مقایسه با برنامه‌های درمانی کوتاه‌مدت، سم‌زدایی تدریجی متادون نتایج بهتری به همراه داشته است. به دلیل این‌که سم‌زدایی تدریجی با شرایط بستری و تحت نظر متخصصان و مشاوران، باعث می‌شود بیمار به مرور به زندگی سالم و به دور از اعتیاد عادت کند. البته مدت زمان لازم برای بستری هر بیمار متفاوت است و بستگی به شرایط منحصربه‌فرد هر شخص دارد ولی معمولا بین 10 تا 14 روز بستری کافی خواهد بود و البته لازم است بیمار برای جلوگیری از لغزش و عود بیماری تحت نظر روانشناس در جلسات گروه‌درمانی و … شرکت مستمر داشته باشد.
سم‌زدایی سریع یا فوق سریع بدن از متادون
اصولا روش انجام سم‌زدایی بدن از متادون، با در نظر گرفتن نتایج آزمایش‌های اعتیاد و دوز و مدت مصرف متادون در بیمار مشخص می‌گردد. ولی معمولا برای افرادی که دوز کمتری از متادون را مصرف می‌کنند، روش سریع یا فوق سریع مناسب است و نیاز به زمان کمتری (حدودا کمتر از یک هفته) برای بستری وجود دارد. البته برای انجام روش فوق سریع، سن بیمار نباید از 40 سال بیشتر باشد و نداشتن سابقه‌ی بیماری‌های قلبی و گوارشی هم ضروری است.
در کلینیک تخصصی ترک اعتیاد روزمهر برای سم‌زدایی بدن مصرف‌کننده از متادون، ابتدا فرد با داروهای روانپزشکی بیهوش شده و سپس تزریق داروهای ضد مخدر انجام می‌گردد. این داروهای ضدمخدر با چسبیدن به گیرنده‌های مخدر مغز، مواد مخدر موجود را پاک کرده و از طریق ادرار و مدفوع از بدن بیمار دفع می‌کنند. پس از سم‌زدایی نیز کاشت داروی جدید نالتروکسان توسط جراح انجام می‌شود. مزیت ایمپلنت نالتروکسان قابلیت استفاده طولانی مدت برای مقدار مشخصی از دارو است و نیازی به مصرف خوراکی به صورت روزانه وجود ندارد. این دارو با بروز علائم محرومیت ناشی از عدم مصرف مواد مخدر موجب کاهش وسوسه در بیمار برای مصرف مجدد می‌شود. چون پس از استفاده از این دارو، مصرف متادون یا هر ماده مخدر دیگری لذتی برای بیمار نخواهد داشت. ایمپلنت نالتروکسان توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) مورد تایید قرار گرفته و در درمان اعتیاد و وابستگی به انواع مخدرها از جمله متادون تاثیر بالایی دارد.
مدت زمان ترک متادون
همان‌طور که گفتیم، طول دوره ترک متادون به عواملی مانند شرایط جسمانی بیمار و دوز مصرف و مدت زمان مصرف بستگی دارد که پس از تعیین روش سم‌زدایی مناسب توسط پزشک متخصص مشخص می‌شود. به علاوه در صورت اعتیاد همزمان به چندین ماده، روند ترک طولانی‌تر و شدیدتر خواهد بود. ولی نکته‌ی قابل تامل در این زمینه خطرات جبران‌ناپذیر ترک ناگهانی متادون برای سلامت بیمار است. به علاوه مطالعات و تجربیات ثابت کرده‌اند که به طور کلی در بازه‌ی زمانی طولانی مدت می‌توان به نتایج درمانی بهتری دست پیدا کرد.
علائم ترک متادون
علائم و عوارض ترک متادون سه تا چهار روز پس از قطع مصرف آغاز شده، در روز ششم به اوج خود می‌رسد و معمولاً پس ازدو تا سه هفته از بین می‌رود. فردی که متادون مصرف می‌کند، در صورت قطع ناگهانی مصرف آن، مانند قطع مصرف هر ماده مخدر دیگری با علائم جسمانی و روانشناختی ناخوشایندی مواجه می‌شود که در اصطلاح به آن خماری می‌گویند. بروز این علائم به دلیل تمایل بدن و ذهن بیمار به بازگرداندن دوباره متادون به سیستم خود است. البته همان‌طور که در روش ترک متادون توضیح دادیم، استفاده از داروهای جدید مانند ایمپلنت نالتروکسان به کاهش قابل توجه درد و علائم خماری در بیمار کمک بسیاری می‌کند.
به طور کلی هرچقدر میزان مصرف متادون در فرد بیشتر باشد، احتمال جدی‌تر شدن علائم ترک بیشتر خواهد بود. توصیه متخصصان برای قابل تحمل‌تر شدن علائم ترک، کاهش تدریجی مصرف متادون و استفاده از روش‌های درمانی مناسب با شرایط فرد است.
علائم و عوارض ترک متادون، مانند علائم سوء‌مصرف آن شباهت بسیاری به علائم ترک هروئین دارد و ممکن است شامل علائم زیر باشد.
- تمایل شدید به مصرف مجدد
- تحریک‌پذیری و بی‌قراری
- اضطراب و افسردگی
- تپش قلب، سرگیجه و حالت تهوع
- مشکلات خواب
- مشکل تنفسی
- تعریق شدید
- یبوست، درد عضلانی یا درد مفاصل
- آبریزش بینی و چشمان اشک‌آور
- لرز و گرگرفتگی
توجه به این نکته ضروری است که ترک مصرف متادون و کاهش دوز آن، صرفا باید تحت نظر متخصص ترک اعتیاد و با نظارت روانپزشک و روانشناس انجام شود و ترک ناگهانی و غیراصولی متادون، به بروز علائم شدیدتری منجر می‌شود. به دلیل این‌که این متخصصان از بهترین روش ترک اعتیاد متادون متناسب با شرایط جسمانی و روانشناختی شما استفاده می‌کنند تا عوارض و علائم ترک این ماده در بدن شما به کم‌ترین میزان ممکن برسد. به علاوه در این مسیر، درمان مشکلات و اختلالات روانشناختی بیمار برای جلوگیری از وسوسه مصرف مجدد ضرورت دارد. این واقعیت را در نظر بگیرید که استرس، شادی، هیجان و هر نوع محرکی احتمال مصرف مجدد را افزایش می‌دهد. به علاوه تحقیقات نشان می‌دهد بیش از 75 درصد افرادی که از روش‌های غیراصولی برای ترک متادون استفاده کرده‌اند، تا یک سال پس از ترک متادون به مصرف مجدد روی آورده‌اند. بنابراین برای رسیدن به درمان قطعی و جلوگیری از تحمل عوارض جبران‌ناپذیر جسمانی و روانشناختی ترک متادون، مراجعه به کلینیک‌های دارای مجوز از وزارت بهداشت ضروری است.
عوارض جسمانی ترک غیراصولی متادون شامل موارد زیر است:
- اختلالات خواب
- بدن درد مخصوصا درد در ناحیه پا
- سرگیجه، تهوع و استفراغ
- اختلالات جنسی و کاهش میل جنسی
- کاهش فشار خون
- بی‌اشتهایی و ضعف
- خارش و اختلال در دید
- هم‌چنین عوارض روانشناختی ترک غیر اصولی متادون عبارتند از:
- بی‌قراری و علائم افسردگی
- اضطراب، هیجان و احساس نارضایتی
- در برخی موارد اقدام به خودکشی
اشتباهات رایج در ترک متادون
اشتباهاتی که در ترک متادون رایج هستند و باید از آن‌ها پرهیز کنید عبارتند از
- قطع دارو یا کاهش دوز دارو به صورت خودسرانه
- اقدام به ترک متادون در منزل با روش‌های غیراصولی
- استفاده از قرص‌های مسکن و یا سایر مواد مخدر به عنوان جایگزین برای متادون بدون مشورت پزشک متخصص
مراقبت‌های لازم پس از ترک متادون
متادون ماده‌ای با پتانسیل اعتیادآوری بالا است. بنابراین بیمار پس از ترک، درگیر علائم روانشناختی بسیاری خواهد شد و به حمایت و مراقبت ویژه نیاز دارد.
افسردگی پس از ترک متادون
از جمله عوارض متادون بر روی سیستم مغز و اعصاب بدن افسردگی است. برای درمان این مشکل بیمار نیازمند دریافت خدمات مشاوره‌ای و روانشناسی به صورت دوره‌های منظم و برنامه‌ریزی شده خواهد بود.
افزایش وزن بعد از ترک متادون
معمولا بیماران در زمان ترک و پس از آن به تغذیه مناسب اهمیت نمی‌دهند. ولی این دوره در سلامت بیمار بسیار حیاتی است و لازم است مواد پروتئینی، سبزیجات، ویتامین‌ها و مایعات فراوان به بدن بیمار برسد.
وسوسه مصرف مجدد پس از ترک متادون
از عوامل اصلی بازگشت به مواد مخدر و مخصوصا متادون، وسوسه و تمایل به مصرف مجدد مواد است. زمانی‌که دچار وسوسه می‌شوید، می‌توانید با روی آوردن به تفریح مورد علاقه‌تان، بازی‌های دسته جمعی، وقت‌گذرانی با خانواده و دوستان، ورزش منظم و پیاده‌روی این مرحله را به سلامت بگذرانید.
سخن آخر
مرور عوارض خطرناک متادون و سایر مواد مخدر بر روی بدن، اهمیت توجه و اقدام برای درمان اعتیاد به این ماده‌ی مخدر را بیش از پیش روشن می‌کند. به علاوه توجه کنید که برای درمان و ترک متادون حتما به مراکز تخصصی و مجاز ترک اعتیاد مراجعه کنید و از روش‌های خودسرانه و غیراصولی اجتناب نمایید تا با کم‌ترین عوارض و انجام بهترین روش درمان، یک بار برای همیشه و به صورت قطعی از اعتیاد و سوء‌مصرف این ماده رهایی یابید.
### پایان خبر رسمی