، (اخبار رسمی): همیشه بعد از یک آسیب عمیق یا عمل جراحی باید بافت‌های بدن که آسیب دیده‌اند یا از هم جدا شده‌اند به طریقی کنار هم قرار بگیرند تا در طی زمان بهبود بیابند. امروزه یکی از رایج‌ترین روش‌هایی که بافت‌های آسیب دیده را بهم نزدیک می‌کنند بخیه است. روش‌های زیادی جهت بخیه زدن وجود دارد.
همیشه بعد از یک آسیب عمیق یا عمل جراحی باید بافت‌های بدن که آسیب دیده‌اند یا از هم جدا شده‌اند به طریقی کنار هم قرار بگیرند تا در طی زمان بهبود بیابند. امروزه یکی از رایج‌ترین روش‌هایی که بافت‌های آسیب دیده را بهم نزدیک می‌کنند بخیه است. به طور کلی بخیه روشی برای کنار هم قراردادن بافت‌های آسیب دیده بدن، گره زدن انتهای رگ و در کل روشی برای جلوگیری از خونریزی تا زمان بهبود شخص محسوب می‌شود. نحوه و انواع بخیه زدن بسیار مهم بوده و جراحان و پزشکان باید به آن توجه ویژه نمایند. ما در ادامه این مقاله قصد داریم شما را با نحوه و انواع بخیه زدن آشنا کنیم.
تاریخچه بخیه و نخ‌های جراحی
از زمان باستان تا به امروز بخیه و دوخت و دوز نسوج بدن انسان (بافت‌های سلولی بدن انسان) بسیار رایج و معروف بوده و هست. برای این منظور افراد (پزشکان یا جراحان) از روش‌های مختلفی بهره می‌گرفتند. یکی از اولین راه‌های بستن زخم در حدود ۱۰۰۰ سال قبل از میلاد استفاده از مورچه‌ها بود، به گونه‌ای که مورچه را بین دو بافت جدا شده قرار می‌دادند و بعد از اینکه مورچه محل زخم را گاز گرفت با جدا کردن سر مورچه دو قسمت بافت را به هم نزدیک می‌کردند.
رفته رفته با پیشرفت بشر در هر نسل روش‌های بهتری جایگزین شدند. در قرن دوم میلادی استفاده از کاتگوت (روده حیوانات) برای بخیه رواج پیدا کرد. سالیان بعد ابو علی سینا از موی خوک به عنوان نخ تک رشته‌ای برای دوخت و دوز استفاده کرد.
در همه این روش‌ها مشکل عفونت وجود داشت و به همین دلیل هنری دی ماندویل برای کاهش عفونت استفاده از سوزن را به همراه نخ پیشنهاد داد. با این نظریه باز هم مشکل عفونت بطور کامل برطرف نشد و دانشمندان زیادی راه‌های مختلفی مانند استفاده از نخ سترون شده کاتگوت یا سیم نقره‌ای و… را برای برطرف کردن مشکل عفونت امتحان کردند.
امروزه تنوع نخ‌های جراحی از نظر نوع نخ، قطر نخ، طول نخ، شکل سوزن، سطح مقطع سوزن، طول سوزن و… آنقدر زیاد است که از هر کدام از آنها می‌توان برای امور خاصی استفاده کرد.
سایزبندی نخ‌های جراحی
سایزبندی نخ‌های جراحی (از لحاظ قطر نخ) توسط کتاب راهنمای داروسازی آمریکا (United States Pharmacopia a-USP) تعیین شده است. در این کتاب سایز نخ‌های جراحی از ۷ (۰/۷) تا ۱۱/۰ متغیر است و هر چه شماره نخ کمتر باشد قطر نخ بزرگتر است. (در اصل منظور از ۲/۰ عدد ۰۰ می‌باشد که یعنی قطر این شماره نخ از نخ شماره ۰ نیز کمتر است و از ۰ به بالا هرچه عدد بیشتر شود قطر نخ نیز بیشتر می‌شود.)
انواع روش‌های بخیه زدن
همانطور که در بالاتر بیان شد، بخیه زدن به روش‌های مختلفی انجام می‌شود. پزشکان و جراحان با توجه به نوع جراحت یا جراحی می‌توانند یکی از روش‌های زیر را برای کنار هم قراردادن بافت بدن استفاده کنند.
- بخیه زدن غیرممتد (ساده جداگانه)
یکی از روش‌های مرسوم و رایج بخیه‌زنی غیرممتد است. در این روش پس از هر کوک نخ بخیه بریده شده و برای کوک بعدی دوباره همین روند ادامه پیدا می‌کند.
- بخیه ساده ممتد (ساده پیوسته)
در روش بخیه ساده ممتد همه چیز برخلاف روش بالا انجام می‌شود. یعنی پس از اولین کوک، نخ را قطع نمی‌کنند و فرآیند را تا انتهای بخیه زدن ادامه می‌دهند.
- بخیه ماترس عمودی (Vertical Mattress)
به روش بخیه ماترس عمومی، بخیه دور دور نزدیک نزدیک نیز گفته می‌شود. در این بخیه ابتدا سوزن از فاصله دورتر از یک طرف زخم (حدود ۶ میلیمتر) وارد پوست می‌شود و از طرف دیگر نیز با همین فاصله بیرون می‌آید. سپس در راستای عمود بر زخم از فاصله نزدیک‌تر (حدود ۲ میلیمتر) وارد پوست می‌شود و با همین فاصله از طرف دیگر بیرون می‌آید.
- بخیه ماترس افقی (Horizontal Mattress)
در این روش سوزن از یک فاصله مشخص از یک طرف زخم وارد پوست و با همان فاصله از طرف دیگر خارج می‌شود. سپس در راستای موازی با زخم دوباره سوزن وارد پوست شده و از طرف دیگر خارج می‌شود.
- بخیه دور نزدیک-نزدیک دور
همانطور که از اسم این بخیه پیداست، ابتدا نخ از فاصله دورتر نسبت به زخم وارد شده و در فاصله نزدیک‌تر از طرف دیگر خارج می‌شود. سپس از فاصله نزدیک از طرف مقابل وارد شده و از فاصله دورتر خارج می‌گردد.
- بخیه زیرپوستی (Subcuticular)
در این روش از بخیه زدن، همانطور که از نامش پیداست، نخ بخیه در کل فرآیند از زیرپوست رد می‌شود و دو قسمت زخم را به هم نزدیک می‌کند. به عبارتی در این نوع روش بخیه زدن، نخ بخیه بجز در آغاز فرایند که باید نخ وارد پوست شود و پایان فرایند که نخ باید از پوست خارج شود، در هیچ قسمتی دیده نمی‌شود.
معایب بخیه زدن
- جهت دوختن دو بافت در هیچ کدام از روش‌های بالا از بی‌حسی استفاده نمی‌کنند به همین دلیل انجام آن در کودکان کم سن با دشواری همراه خواهد بود.
- برای بخیه زدن باید تمامی وسایل مخصوص مانند سوزن‌گیر، پنس و قیچی به صورت استریل در اختیار باشد وگرنه در غیراینصورت حتی در شرایط اضطراری و خونریزی شدید، کاری از دست فرد جراح یا پزشک برای بستن زخم برنمی‌آید.
- علاوه بر تمامی موارد بالا، انجام بخیه به کاری زمان‌بر و دشوارتر از سایر روش‌های دیگر ترمیم زخم بدل می‌شود.
- اثرات زیبایی بخیه در زخم‌های سطحی نسبت به چسب بافتی یا نوار چسب ناگوارتر است.
- به دلیل اینکه نخ بخیه، به عنوان یک جسم خارجی در محل زخم است، خطر عفونت در بخیه بیشتر می‌شود.
- برخی از بخیه‌ها کشیدنی یا غیرقابل جذب هستند به همین دلیل فرد بیمار باید برای درآوردن یا به اصطلاح کشیدن آن به پزشک یا مراکز درمان مراجعه نماید.
مراقبت‌های پس از بخیه زدن
بخیه‌هایی که به منظور ترمیم زخم یا بستن موضع جراحی در پوست مورد استفاده می‌گیرند باید حتما به طور مناسب مورد مراقبت قرار بگیرند. برای مراقبت از بخیه پس از انجام آن لازم است به نکات زیر توجه داشته باشید:
بخیه‌ها را تمیز و خشک نگه دارید. پس از سه روز ناحیه بخیه زده شده را باید بشویید.
با پزشک خود مشورت کنید و در صورت توصیه و مجوز او، پس از 24 ساعت، زخم را به آرامی با محلول سالین شستشو دهید و سپس آن را به روش استریل پانسمان کنید.
در صورتی که پس از بخیه، مایع زرد روشن، خونابه و ترشح عفونی از ناحیه زخم بیرون زد، حتما با پزشک خود تماس بگیرید و وضعیت را شرح دهید. به طور کامل مقدار تقریبی و زمان این اتفاقات را گزارش دهید.
در صورت توصیه پزشک، از ژل‌های مخصوص پانسمان یا پماد آنتی بیوتیک روی زخم استفاده کنید تا خطر عفونت کاهش پیدا کند.
برای کشیدن بخیه بسته به محل جراحی یا زخم باید در زمان مناسب اقدام کنید. برای برخی از زخم‌های صورت مدت کشیدن آن 3 تا 5 روز و برای بخیه در دست و پاها تا 2 هفته زمان نیاز است. بنابراین سرخود نمی‌توانید زخمی را بکشید. چرا که ممکن است هنوز به درستی بافت بدن ترمیم نشده باشد.
انواع نخ‌های جراحی
امروزه نخ‌های جراحی یکی از ضروری‌ترین ابزارها و تجهیزات پزشکی هستند. از این تجهیزات پزشکی در مراکز درمانی به خصوص بیمارستان‌ها در بخش اتاق عمل جهت ترمیم بافت‌های آسیب دیده و بستن زخم‌ها و موضع عمل بسیار استفاده می‌کنند. بخیه زدن یا به اصطلاح انگلیسی (Suture) سچور، به معنی دوختن بخشی از بافت بدن است.
انواع نخ جراحی از نظر قابلیت جذب
نخ‌های بخیه یا جراحی از نظر مواد تشکیل‌دهنده به دو دسته جذبی و غیرجذبی تقسیم می‌شوند. نخ‌های جذبی برای بستن زخم در لایه‌های عمقی، مخاط، درون دهان و لب استفاده شده و برای بستن لایه‌های سطحی بدن (پوست) از نخ‌های غیرجذبی استفاده می‌شود.
نخ‌های جراحی قابل جذب (absorbable sutures)
نخ‌های بخیه قابل جذب همانطور که از نامشان پیداست به مرور زمان جذب بدن می‌شوند و نیاز به کشیدن آنها نیست. این نوع از نخ‌ها پس از مدت زمان دو تا شش ماه استحکام مکانیکی خود را از دست می‌دهند. قدرت استحکام مکانیکی نخ‌های بخیه قابل جذب متفاوت است. یک نخ امکان دارد پس از مدت زمان کوتاهی یعنی چند هفته یا ماه جذب و استحکام مکانیکی خود را از دست بدهد. این درحالیست که برخی از نخ‌های جراحی پس از گذشت یک یا چند سال جذب بدن می‌شود و دارای استحکام مکانیکی بالاتری هستند.
- نخ‌های قابل جذب ساده یا پلین (PLAIN)
- نخ قابل جذب کرومیک یا کاتگوت کرومیک (CHROMIC)
- نخ قابل جذب کلاژن (COLLAGEN)
- نخ ویکریل (پلی گلاکتین) VICRL
- نخ داکسون (پلی گلیکولیک اسید)
نخ‌های جراحی غیرقابل جذب (non absorbable sutures)
نخ‌های بخیه غیرقابل جذب به طور طبیعی جذب بدن نمی‌شوند و پس از مدتی فرد باید با مراجعه به مراکز درمان برای کشیدن بخیه مراجعه کند. نخ‌های غیرقابل جذب در برابر تخریب بیولوژیکی مقاوم هستند و باید پس از مدت زمان مشخصی توسط جراح یا پزشک از روی بدن کشیده یا حذف شوند. در غیراینصورت این نخ‌ها در بدن باقی می‌مانند و در فرد را دچار عارضه می‌کنند.
- نخ سیلک خالص virgin silk
- نخ سیلک روکش دار dermal silk
- نخ پنبه‌ای cotton
- نخ کتانی linen
- نخ سیمی ضد زنگ stainless steel or wire
- نخ نایلون Nylon
- نخ نایلون تک رشته‌ای ethilon and dermalon
- نخ نایلون چند رشته‌ای بدون روکش نورالون nurolon
- نخ نایلون چند رشته‌ای روکش دار سرجی لون surgilon
انواع نخ جراحی از نظر شکل فیزیکی
نخ‌های تک رشته‌ای (monofilament sutures)
نخ‌های تک رشته‌ای به صورت یک ردیفه هستند. انعطاف‌پذیری بالا و گره خوردن راحت و سریع از ویژگی‌های مهم این نخ‌هاست. این نخ‌ها دقت گره بیشتری دارند و برای جراح امکان انجام روش‌های مختلف گره زدن را فرآهم می‌کنند.
نخ‌های جراحی تک رشته‌ای سطح صافی دارند به همین منظور هنگام عبور از بافت بدن، اصطکاک کمتری ایجاد می‌کنند که در نتیجه خطر پارگی بافت را کاهش می‌دهند. این ویژگی در جراحی‌های قلب، چشم و اعصاب نقش مهمی دارد.
نخ‌های چند رشته‌ای (multifilament sutures)
نخ‌های جراحی چند رشته‌ای همانگونه که از نامشان مشخص است، به صورت چند رشته روی هم تابیده شده‌اند. این نخ‌ها خودشان به نوع بافته شده (Braided) و پیچیده (Twisted) تقسیم می‌شوند.
انواع نخ جراحی از نظر منبع تهیه
نخ‌های جراحی از نظر جنس و منبع تهیه به دو نوع مصنوعی و طبیعی تقسیم می‌شوند.
برای تهیه و ساخت نخ جراحی ممکن است از الیاف فلزی، الیاف طبیعی (کتان، ابریشم، پنبه) یا کولاژن، روده حیوانات و الیاف مصنوعی بهره بگیرند. در بین نخ‌های جراحی، نخ‌های فلزی قوی‌ترین و نخ‌های طبیعی ضعیف‌ترین نوع نخ‌های جراحی می‌باشند.
نخ تهیه شده از روده حیوانات و کولاژن، از روده کوچک حیواناتی مانند بره و گاو که اساساً از پروتئین کولاژن تشکیل می‌شود. این نوع از نخ جراحی که به ندرت برای بخیه زدن پوست مورد استفاده قرار می‌گیرد، توسط بافت جذب می‌گردد.
خصوصیات ایده‌آل برای انتخاب نخ‌های بخیه
- کمترین واکنش بافتی را ایجاد کند؛ نخ بخیه به عنوان یک جسم خارجی می‌تواند منجر به تاخیر در زمان ترمیم زخم شود.
- دارای استحکام کششی کافی باشد.
- محیط مناسبی برای رشد باکتری‌ها فراهم نکند.
- قابل استریل کردن باشد.
- آلرژی‌زا و سرطان‌زا نباشد.
- انعطاف پذیر باشد.
یادداشت پایانی
ما در این مقاله قصد برآن داشتیم که شما را نخ بخیه، انواع آن و نحوه بخیه زدن به خوبی آشنا کنیم. نخ‌های جراحی یا همان بخیه انواع و اقسام مختلفی دارند که باید براساس نوع جراحت و بافت بدن به درستی انتخاب شوند. برای اطلاعات بیشتر درباره هریک از نخ‌های بخیه می‌توانید به بخش راهنمای کاربردی نخ‌های جراحی مراجعه کنید. علاوه براین برای خرید نخ‌های بخیه در سایز، نوع و برندهای مختلف می‌توانید به فروشگاه آنلاین تجهیزات پزشکی هلث طب مراجعه کنید و نخ مورد نیاز خود را تهیه نمایید. فروشگاه آنلاین تجهیزات پزشکی هلث طب با ارائه خدمات سریع و آنلاین به اماکن درمانی توانسته با سالها سابقه در این عرصه پیشرو باشد. برای خرید می‌توانید از طریق قسمت تماس با ما در وبسایت هلث طب با نمایندگان ما تماس بگیرید.
### پایان خبر رسمی