، (اخبار رسمی): لوله‌ها را می‌توان به انواع مختلف از نظر جنس، کاربرد و نحوه اتصالات دسته‌بندی کرد، لوله‌هایی که در سیستم آبرسانی و فاضلاب مورد استفاده قرار می‌گیرد شامل لوله‌های گالوانیزه و لوله‌های آهنی گالوانیزه است.
لوله‌های مورد استفاده در سیستم آب و فاضلاب به گروه‌های زیر قابل تقسیم هستند.
لوله‌های گالوانیزه:
لوله‌های گالوانیزه خود به دو دسته تقسیم می‌شوند : لوله‌های فولادی گالوانیزه و لوله‌های آهنی گالوانیزه این دو نوع در بازار به لوله‌های آهنی سفید معروف هستند و عموماً بین این دو فرقی گذاشته نمی‌شود، در صورتی‌که لوله‌های فولادی گالوانیزه در مقایسه با نوع آهنی آن سبک‌تر و براق‌تر هستند.
لوله‌های فولادی گالوانیزه:
لوله‌های فولادی گالوانیزه گاهی برای تخلیه فاضلاب لوازم بهداشتی کوچک به کار برده می‌شود ولی مورد استفاده اصلی آنها برای تهویه است. جنس این لوله‌ها از فولاد نرمی است که در ساختن آن ورقه فولاد را با فشار داخل قالب عبور داده درز آن را جوش می‌دهند و سپس آنها را جهت افزایش مقاومت در برابر اسیدها و زنگ زدگی‌ها در یک وان آبکاری روی اندود (گالوانیزه) می‌کنند. این نوع لوله‌ها نسبت به نوع آهنی در برابر اسیدها مقاومت کمتری دارند و کلیه اسیدهایی که برای چدن مضر هستند فولاد گالوانیزه را هم خراب می‌کنند.
لوله‌های آهنی گالوانیزه:
جنس این لوله‌ها از آهن سفید نورد شده است که درز آن توسط دستگاه‌های درز جوش بهم جوش داده می‌شود و سپس لوله را در فلز روی مذاب فرو می‌برند. به همین علت آنها را لوله‌های با درز نیز می‌گویند. این نوع لوله‌ها از رنگ تیره و خاکستری‌شان شناخته می‌شوند و عموماً به دو صورت سبک و متوسط تولید می‌شوند.
کلیه لوله‌های فولادی و آهنی گالوانیزه در شاخه‌های ۶ متری و دو سر دنده با قطر تا ۸ اینچ تولید می‌شوند. قطر این لوله‌ها معمولاً قطر اسمی است که بزرگتر از قطر داخلی و کوچک‌تر از قطر خارجی است.
در بازار این لوله‌ها را براساس نمره می‌شناسند. لوله‌های گالوانیزه نیز به وسیله دنده پیچی به یکدیگر وصل و توسط مواد مناسب آب‌بندی می‌شوند.
نکته مهمی که در استفاده از این لوله‌ها باید مد نظر قرار بگیرد این است که از اتصال این لوله‌ها به روش جوشکاری باید پرهیز شود زیرا بر اثر حرارت ناشی از جوشکاری و سوختن روکش گالوانیزه (آلیاژ روی) دود غلیظ و سفیدی تولید می‌شود که محیط کار را آلوده می‌کند و تنفش آن مسمومیت ایجاد می‌کند و موجب آسیب رسیدن به دستگاه تنفسی می‌شود.
لوله‌های چدنی:
جنس این لوله‌ها از چدن ریخته‌گری است و بر حسب نوع کاربرد آنها انواع و مقدار آلیاژ، شکل و طول لوله، نوع اتصالات آنها با هم متفاوت هستند و اغلب در سیستم لوله‌کشی فاضلاب استفاده می‌شوند.
لوله‌های چدنی که در سیستم لوله‌کشی فاضلاب به کار می‌رود:
الف) سرتوپی (یک سرتوپی – دو سرتوپی)
ب) دو سر تخت
لوله‌های چدنی با سرتوپی و سرتخت به ترتیب لوله‌های بوشن دار و بدون بوشن نیز نامیده می‌شوند. این لوله‌ها در برابر فشار وارده به جداره‌های خارجی دارای مقاومت و استحکام خوبی هستند.
مزایای لوله‌های چدنی:
- فرسودگی این لوله‌ها کمتر از لوله‌های فلزی است.
- می‌توان به راحتی از دستگاه تراکم هوا جهت باز کردن ورفع گرفتگی لوله استفاده کرد.
- قیمت لوله‌های چدنی نسبت به لوله‌های آهنی ارزان‌تر است.
معایب لوله‌های چدنی:
- نصب لوله‌های چدنی نسبت به لوله‌های آهنی کندتر انجام می‌شود.
- لوله‌های چدنی به علت تاثیر مواد شیمیایی موجود در فاضلاب زنگ می‌زنند و جلوگیری از زنگ‌زدگی آنها میسر نیست.
- داشتن وزن زیاد قطعات و اتصالات و در نتیجه پیوند زیاد، از معایب دیگر لوله‌های چدنی است.
مقایسه لوله چدنی توپی دار و سر تخت:
- قابلیت تحمل فشار لوله‌های سرتخت بیشتر است.
- لوله‌های سر تخت به دلیل نداشتن مادگی و لبه‌های قیطانی و وزن و ضخامت کمتر و نوع پیوند کاربرد بیشتری دارند.
در اتصالات چدنی دونوع تبدیل کاهنده و تبدیل افزاینده در اندازه‌های تبدیلی متنوع وجود دارد که بر حسب جهت توپی سر وصاله، اگر قطر توپی بزرگتر از لوله باشد، تبدیل فزاینده و در غیر اینصورت کاهنده خواهد بود.
این نوع لوله در تغییر امتداد لوله‌های افقی و قائم سیستم لوله کشی فاضلاب به کار می‌رود و با مقادیر انحراف مختلف به صورت افست یا دو خم تولید می‌شوند. ضمنا برای محاسبه خم 45 درجه در این لوله باید از روابط زیر استفاده شود.
اتصال لوله‌های چدنی توپی‌دار با استفاده از کنف و سرب انجام می‌شود و اتصال لوله‌های چدنی دو سر تخت به کمک واشر لاستیکی و بست مخصوص انجام می‌شود. طریقه اتصال لوله‌های چدنی:
روش اتصال لوله‌های چدنی توپ‌دار:
ابتدا باید بدنه لوله واتصالات از نظر سالم بودن تست شود و نحوه آزمایش از طریق زدن ضربات آرام چکش امکان پذیر باشد. چنانچه لوله شکسته باشد یا حتی دارای ترک مویی جزیی باشد صدای ضربات به صورت بم که اصطلاحاً صدای «مرده چدن» نام دارد شنیده می‌شود.
پس از اینکه لوله‌ها در یک امتداد به صورت هم محور در داخل یکدیگر قرار داده شدند کنف مخصوص باید با استفاده از قلم و چکش در طوقه مطابق شکل متراکم شود.
لازم به ذکر است کنف مورد استفاده به دو روش دو رشته‌ای و سه رشته‌ای بافته می‌شود و کنف بافته شده باید متناسب با قطر لوله‌های اتصالی بوده و فضای بین نر و مادگی را تا عمق ۵/۲ سانتی‌متری لبه مادگی پر کند.
- سرب مذاب که قبلاً توسط چراغ کوره‌ای یا کوزه ذوب تهیه شده با ملاقه داخل طوقه ریخته می‌شود. چنانچه محل پیوند به صورت کاملاً عمودی و سرتوپی رو به بالا باشد نیازی به کمربند سرب‌ریزی نیست اما اگر محل پیوند افقی یا مایل یا سرتوپی رو به پایین باشد استفاده از کمربند سرب ریزی ضروری است و باید با استفاده از کمربندهای نخ سوز یا لاستیکی یا فلزی یا گل رس با ایجاد مسیر سرب‌ریزی عمل سرب‌ریزی را انجام داد.
- بعد از تمام مراحل فوق وقتی سرب سرد شد آن را باید با استفاده از قلم سرب‌کوبی و چکش به طور آهسته کوبید تا مواد لازم حتی الامکان به داخل اتصال برود.
روش اتصال لوله‌های چدنی سر تخت:
- ابتدا باید واشر لاستیکی را از طوقه فولادی خارج کرده و سالم بودن آن را بررسی کرد.
- واشر لاستیکی را در انتهای قطعه اول لوله مورد اتصال قرار داده به طوری که رگه برجسته میانی واشر به لبه انتهایی لوله مماس باشد.
- قسمت آزاد واشر لاستیکی را به پایین برگردانده تا رگه برجسته میانی روی لبه انتهایی لوله قرار گیرد.
- قطعه دوم مورد اتصال را وارد واشر لاستیکی کرده به طوری که لبه آن روی رگه برجسته میانی قرار گیرد. سپس باید قسمت برگردانیده شده واشر را به حالت اول خود درآورد.
بست نگهدارنده فولادی را باز رده جهت سهولت بسته شدن سطح داخلی آن را کمی چرب کرده و طوقه را در محل خود و بر روی واشر لاستیکی قرار داده و پیچ‌ها را در محل خود باید به تدریج سفت کرد.
لوله‌های پلاستیکی
لوله‌های پلاستیکی که در تاسیسات آب و فاضلاب به کار برده می‌شوند عبارتند از:
- پلاستیکی پی وی سی
- لوله‌های پلاستیکی پلی اتیلن
- لوله‌های پلاستیکی ABS (اکریلونیتریل، بوتادین و استیرن)
- لوله‌های پلاستیک PP پلی پروپلین
- لوله‌های پلاستیکی CPVC مخفف کلرینیتد پلی و نیل کلراید
- لوله‌های پلاستیکی PB مخفف پلی بوتیلن
نکته مهم این است که در شبکه فاضلاب از لوله‌های پی وی سی و پلی اتیلین بیشترین استفاده به عمل می‌آید.
مزایای لوله‌های PVC
- اتصال لوله و قطعات آن بسیار آسان‌تر و سریع‌تر از سایر لوله‌ها انجام می‌شود.
- در نصب روکار احتیاجی به رنگ آمیزی ندارند.
- دارای وزن سبک هستند و به راحتی در بین سقف کاذب و مکان‌هایی که دسترسی بدان مشکل است نصب می‌شود.
- در مقایسه با لوله‌های دیگر قطر خارجی کمتری داشته و به راحتی در داخل دیوار جاسازی و اجرا می‌شود.
- در برابر مواد شیمیایی از مقاومت بالایی برخوردار هستند.
معایب لوله‌های PVC
- لوله‌های پی وی سی خشک در برابر سرما بسیار حساس و شکننده هستند.
- لوله‌های پی وی سی در برابر حرارت زیاد فرم و استحکام خود را از دست می‌دهند.
- به علت قدرت مقاومت کم جداره این نوع لوله‌ها باید از فنر لوله بازکنی برای گرفتگی مجرای لوله‌ها استفاده کرد.
- در برار نیروهای خارجی دارای مقاومت کمتری هستند.
نکته مهم: لوله‌های فاضلاب PVC از نوع خشک در دو نوع فشار ضعیف به رنگ خاکستری و متمایل به آبی و فشار قوی به رنگ خاکستری روشن تولید می‌شوند. کاربرد لوله‌های PVC فشار ضعیف در لوله‌کشی تهویه آب باران و اتصال برای آب باران بالکن‌ها و لوله‌های اتصالی توالت‌ها است اما کاربرد لوله‌های PVC فشار قوی در سیستم‌های فاضلاب ساختمان به عنوان لوله‌های عمودی و جمع‌آوری کننده و لوله تخلیه اصلی فاضلاب است.
نکته 1: اتصال لوله‌هایPVC بر حسب نوع لوله و اتصالات به روش‌های مختلف انجام می‌شود که نوع اتصال چسبی متداول‌تر است.
نکته ۲: اتصال حداقل به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه به هیچ وجه نباید حرکت داده شود تا سفت شود.
مزایای انواع لوله‌های PE
نوع اول – داشتن چگالی، مقاومت حرارتی پایین و قابلیت انعطاف خوب از مزایای این نوع است.
نوع دوم – دارای چگالی متوسط و اندکی سخت‌تر از نوع اول هستند و در دمای بالا مقاومت‌شان بیشتر بوده و قابلیت انبساط بهتری دارند.
نوع سوم – بسیار سنگین‌تر از نوع قبلی و چگالی بیشتری دارند و برترین خواص فیزیکی از نظرمقاومت، قابلیت انبساط، درجه سختی، ضریب زبری را دارا هستند و از این رو کاربرد وسیعی در گازرسانی و آبرسانی دارند.
### پایان خبر رسمی