، تهران , (اخبار رسمی): بطور معمول خمیر دندان بعنوان ماده‌ای که همراه با مسواک برای پاک کردن سطوح در دسترس دندانها بکار می‌رود تلقی می‌شود. این نوع تلقی در وحله اول مربوط به عمل آرایشی خمیردندان و برداشتن خورده غذا و رنگ‌های روی سطح دندان است. بدین ترتیب با استفاده از خمیردندان دندانها تمیز و نفس خوش بو می‌شود.
استفاده از خمیردندان اثرات ثانوی مفیدی بخاطر جلوگیری از ابتلا به پوسیدگی دندان و بیماریهای لثه دارد. این اثرات ثانوی را باید از اثرات درمانی که بوسیله افزودن موادی به خمیر دندانها حاصل می‌شود، متمایز ساخت. بطور کلی عمل خمیر دندان سه گانه است: آریشی، آرایشی-درمانی و درمانی که در ادامه بررسی شده‌اند.
عمل آرایشی خمیر دندان: این عمل شامل استفاده از خمیر دندان آرایشی ( بدون محتوای ماده دارویی ) است که سبب برداشتن موادی مانند خورده‌های غذایی و مواد رنگی از سطح دندان می‌شود. اثر کلی این عمل خمیر دندان ایجاد دندانهای سالم و تمیز از نظر ظاهری و نفس خوش بو است.
عمل آرایشی – درمانی خمیر دندان: این عمل شامل استفاده از خمیر دندان آرایشی ( بدون ماده داروئی) است که سبب برداشتن کامل موثر فیزیکی – مکانیکی پلاک دندانی است. اثر کلی این خمیردندان علاوه بر آنچه که قبلا در مورد استفاده از خمیر دندان آرایشی گفته شد اثر درمانی بر روی کاهش و جلوگیری از ایجا پوسیدگی جرم و بیماری لثه است.
عمل درمانی خمیر دندان: این عمل شامل استفاده از خمیر دندان درمانی ( حاوی ماده دارویی ) است که سبب انتقال ماده دارویی به سطح دندان یا محیط دهان ( پلاک – بزاق نسج لثه و غیره ) می‌شود. اثر کلی این خمیردندان کاربرد شیمیایی و یا فارماکولوژی ماده دارویی است که بطرق کلینیکی ثابت شده که سبب کاهش ابتلا به پوسیدگی، پلاک، جرم و بیماریهای لثه می‌شود.
علاوه بر آن اثر ثانوی آرایشی یا آرایشی درمانی خمیردندان به نحو مسواک زدن و به نوع و روش مسواک زدن نیز بستگی دارد.
مواد متشکله و ترکیب خمیر دندان
مواد تمیز کننده و براق کننده: قسمت اعظم این ترکیب خمیردندان که 60-25 درصد فرمول را تشکیل می‌دهد عوامل تمیز کننده و براق کننده است. این عوامل مواد جامدی هستند که به دو منظور استفاده می‌شوند:
- برای برداشتن خرده‌ها مواد رنگی و پلاک از سطوح دندانی
- برای براق کردن یا ایجاد شفافیت در روی سطوح دندانها
بیشتر اشخاص باید خمیر ندان محتوی عوامل تمیز کننده و براق کننده را چند بار در روز به منظور پاک و سالم نگهداشتن نسبی دندانهای خود مورد استفاده قرار دهند
مواد تمیز کننده و براق کننده باید بصورت ایده آل حداکثر پاکیزگی را با حداقل سائیدگی تامین کند که به سطوح دندانها یا ساختمان‌های مجاور صدمه‌ای وارد نکنند. علاوه بر این مهمترین مساله آنست که این مواد از نقطه نظر شیمیایی و فیزیکی با سایر مواد متشکله خمیردندان تضادی نداشته باشند.
مواد پاک کننده آلودگی‌ها (عوامل با فعالیت سطحی)
این مواد عوامل پاک کننده‌ای هستند که در خمیر دندانها موجود بوده و به روش‌های زیر اثر پاک کنندگی خود را اعمال می‌کنند:
کاهش کشش سطحی نفوذ در رسوبات سطحی و نرم کردن آنها، اثر حل نمودن و معلق کردن خرده‌ها که توسط خمیردندان از سطوح دندانها برداشته می‌شود. علاوه بر اینها چنین موادی سبب کف کردن خمیردندان نیز می‌شود و این خاصیت مورد توجه عموم بوده و معمولا انتظار می‌رود که همه خمیردندان‌ها دارای این کیفیت باشند.
- مرطوب کننده‌های خمیر دندان
عمل اصلی ماده مرطوب کننده در خمیردندان حفظ رطوبت و در نتیجه ایجاد حالت خمیری ثابت از نظر شیمیایی و فیزیکی حتی در صورتی که سر خمیردندان باز بماند و در معرض هوا قرار گیرد است. متداولترین مواد مرطوب کننده مورد استفاده در خمیردندان گلیسیرین، سوربیتول و گلیکول پروپیلن است. گلیسیرین و سوربیتول هر دو دارای طعم شیرین هستند و بدین ترتیب تا حدی نقش شیرین کننده خمیردندان را نیز به عهده دارند. از آنجایی که محلول‌های آبی بعضی گلیکول‌ها سبب رشد باکتری یا قارچ می‌شوند، غالبا عوامل حفاظت کننده مانند بنزوات سدیم را به محلول‌های مرطوب کننده اضافه می‌کنند.
- عوامل اتصال دهنده خمیردندان
طعم خمیردندان شاید یکی از مهمترین عومل خرید و استفاده مداوم یک فراورده خاص باشد. تحقیقات دربازاریابی و تجربه نشان داده که اکثر مصرف کننده‌ها یک نوع خمیر دندان خاص را فقط به علت دارا بودن اثر درمانی و یا دارویی آن نخریده و مورد استفاده مداوم قرار نمی‌دهند بلکه بیشتر گرایش به استفاده از خمیردندانی دارند که دارای طعم خوش باشد. بطور کلی ایجاد طعم مناسب برای خمیردندان هم هنر و هم علم است. متداولترین روغن‌های خوش طعم کننده شامل نعناء، پونه، کاج، دارچین و بادیان است که با اندازه‌های مختلف مخلوط شده‌اند.
- مواد متشکله متفرقه خمیردندان‌ها و بسته بندی آنها
آب مهمترین ماده باقی مانده خمیر دندان است. آب بصورت یونیزه شده یا مقطر مورد استفاده قرار می‌گیرد. علاوه بر مواد مرطوب کننده مانند گلیسیرین و سروبیتول که بطور طبیعی شیرین هستند. ساکارین سدیم نیز به عنوان عامل شیرین کنننده مورد استفاه قرار می‌گیرد. فرمول خمیردندان ممکن است حاوی مواد ممانعت کننده از تخریب لوله آن مانند سیلیکات سدیم، رنگ‌های غذایی قابل قبول و مقادیر مختصری دی اکسید تیتانیوم که به عنوان ماده سفید کننده بکار می‌رود، باشد.
نمک‌های اکسیژن مانند پراکسید هیدروژن پربورات سدیم و پراکسید منیزیم به منظور تشدید لکه بری خمیر دندان نیز گاهی بکار برده می‌شود.
- خمیردندان‌های درمانی ( خمیردندان محتوی دارو)
خمیر دندان دارویی، خمیر دندانی است که ماده دارویی بمنظور ایجاد اثرات مفید در انساج دهانی در ترکیب آن بکار رفته است این اثر مفید ممکن است بر روی نسج سخت ( سطح دندان ) یا انساج نرم ( لثه ) موثر بوده و به وسایل شیمیایی فیزیولوژیکی اعمال شود. مهمترین اثر مفید خمیر دندان دارویی بر روی دندان عبارتست از ممانعت یا کاهش پوسیدگی دندان یا ممانعت و بهبود بیماریهای لثه.
یک خمیردندان خوب باید دارای خواص زیر باشد:
فاقد مواد شیمیایی مضر برای دهان و دندان است. از نظر شیمیایی و مکانیکی دندانها را بخوبی تمیز کند. به مخاط دهان و آنزیم‌های بزاقی ضرر نرساند.
دهان شویه‌ها
دهان شویه را می‌توان به طور کالی ماده‌ای نامید که به منظور خوش بو کردن دهان و نفس در دهان گرفته شده و به طراف حفره دهان حرکت داده و سپس بیرون ریخته می‌شود. بنابراین هدف اولیه آن آرایشی است. دهان شویه‌ها علاوه بر نوع مایع آن به شکل قرص، قرص مکیدنی، مایع غلیظ و اسپری هم موجود است. در مورد نوع مایع دهان شویه ممکن است بصورت غلیظ یا رقیق مورد استفاده قرار گیرد. با در نظر گرفتن مطالب فوق آب و سرم فیزیولوژی را می‌توان ساده‌ترین نوع دهان شویه در نظر گرفت.
ترکیب دهان شویه‌ها
مواد اصلی فورمول دهان شویه مایع، آب، الکل و روغن‌های خوش طعم کننده و مواد رنگی است. سایر مواد شامل مرطوب کنندها مواد قابض امولسیون کننده‌ها، عوامل ضد میکروبی، شیرین کننده و مواد داروئی است.
عمل دهان شویه‌ها
عمل آرایشی: همانطور که قبلا ذکر شد هدف اصلی از استفاده دهانشویه هدف آرایشی یعنی خوشبوکردن دهان و نفس است.
عمل درمانی: همانطور که در مورد خمیر دندانها ذکر شد دهان شویه درمانی را می‌توان فرآورده‌های محتوی ماده دارویی تلقی کرد که به منظور انتقال این ماده دارویی به انساج نرم و سخت حفره دهان مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ماده داروئی عمل شیمیایی فیزیولوژیکی با فارماکولوژیکی اعمال می‌کند که از نظر کلینیکی به صورت کاهش شیوع پلاک، پوسیدگی، جرم و بیماری لثه ظاهر می‌شود.
ملاحظات عمومی در مورد خمیر دندانها و دهان شویه‌ها
خمیر دندانها و دهان شویه‌های حاوی فلوراید به عنوان جانشین فلوراید اسیون آب نیستند. زیرا اولا آنها دارای اثر موضعی بر روی دندانهای رویش یافته هستند در حالیکه فلورایداسیون آب بصورت عمومی در مرحله قبل از رویش و تکامل دندانی اثر می‌کند.
ثانیاً مطالعات کلینیکی نشاده داده که اثر توقف پوسیدگی دهان شویه‌ها و خمیر دندانهای حاوی فلوراید تقریبا نصف اثر فلورایداسیون آب است. با وجود این مطالعات کلینیکی متعدد نشان داده که خمیر دندانها و دهان شویه‌های حاوی فلوراید در جوامعی که از آب حاوی فلوراید به مقدار متوسط استفاده می‌کنند اثرات مفیدی بیش از آنکه آب حاوی فلوراید به تنهایی ایجاد کند در مورد توقف پوسیدگی دارند.
### پایان خبر رسمی