، تهران , (اخبار رسمی): در این مقاله ضمن بررسی تاریخچه زنجیره تامین، به بررسی ۵ استراتژی اصلی در مدیریت زنجیره تامین، یعنی زنجیره تامین ناب، زنجیره تامین چابک، زنجیره تامین پایدار/انعطاف پذیر، زنجیره تامین سبز و در نهایت زنجیره تامین لارج می پردازیم و محاسن و معایب و همچنین فرصت ها و چالش های هریک را بررسی می کنیم.
این موضوع از دغدغه های اصلی و جز تصمیم های مهم مدیران کسب و کار محسوب می شود؛ چرا که لزوم اتخاذ تصمیم درست و برگزیدن گزینه مناسب از میان گزینه های متعدد در زمینه انتخاب بهترین تولید کننده ها، بهترین توزیع کننده ها، بهترین منطقه برای جذب مشتریان، بهترین شرکای تجاری و همچنین تشکیل یکپارچگی در کل زنجیره، از مسائل مهم مطرح برای تصمیم گیری در انتخاب استراتژی مدیریت زنجیره تامین است .
این تصمیم از مسائل جزئی تا مسائل بزرگ و کلان حوزه زنجیره تامین را شامل می شوند و در بسیاری از این موارد، در صورت انتخاب استراتژی نادرست زنجیره تامین، هزینه های زیادی باید پرداخت گردد.
از مهم ترین مزایای رقابتی شرکت ها، کارا تر و اثربخش تر نمودن زنجیره تامین آن کسب و کار است و یکی از اساسی ترین موضوعات در زنجیره تامین، انتخاب استراتژی مناسب برای زنجیره تامین آن سازمان و کسب و کار از بین انواع استراتژی های مدیریت زنجیره تامین می باشد.
رویکردها و استراتژی های متفاوتی برای مدیریت زنجیره تامین وجود دارد که هرکدام مزایا و معایب خود را به همراه دارند. انتخاب و بکارگیری هر کدام از این استراتژی ها، باتوجه به نوع و ماهیت کسب و کار از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این مقاله ضمن بررسی تاریخچه زنجیره تامین، به بررسی ۵ استراتژی اصلی در مدیریت زنجیره تامین، یعنی زنجیره تامین ناب، زنجیره تامین چابک، زنجیره تامین پایدار/انعطاف پذیر، زنجیره تامین سبز و در نهایت زنجیره تامین لارج می پردازیم و محاسن و معایب و همچنین فرصت ها و چالش های هریک را بررسی می کنیم.
تاریخچه زنجیره تامین
در دهه ۶۰ و ۷۰ میلادی، عقیده متخصصان فرایند بر این بود که استانداردسازی فرآیندهای داخلی و مهندسی و طراحی قوی و نیز عملیات منسجم و هماهنگ، پیش نیاز موفقیت در بازار است. بنابراین سازمانها تلاش خود را بر افزایش کارایی معطوف کردند. دهه ۷۰ که مقارن با ورود به دنیای صنعتی بود، روند کسب و کار تغییر کرد، بطوریکه کارخانجات مستقل شدند. در دهه ۸۰ میلادی، سازمانها جهت دستیابی به مزیت رقابتی پایدار، تمرکز خود را بر روی سیستم های انعطاف پذیر، مانند تولید بهنگام، مدیریت کیفیت جامع و سایر موضوعات قرار دادند.
اما این مزایای رقابتی بلافاصله توسط رقبا تقلید می شدند و از پایداری لازم برخوردار نبودند. در واقع تلاش برای بهینه سازی فرآیندهای سازمانی بدون در نظر گرفتن رقبا و شرکت های بیرونی، بخصوص تامین کنندگان و مشتریان امری بی فایده به نظر می رسید و سازمانهایی که با همکاری یکدیگر در جهت اهداف مشترک گام برداشتند، عملکرد بهتری از خود نشان دادند.
در دهه ۹۰ میلادى، کسب و کارها ضمن بهبود در فرایندهاى تولید و بکارگیرى الگوهاى مهندسى مجدد، دریافتند که براى ادامه حضور در بازار تنها بهبود فرایندهاى داخلى و انعطاف پذیرى در توانایى‌هاى شـــــرکت کافى نیست؛ بلکه تامین کنندگان قطعات و مواد نیز باید موادى با بهترین کیفیت و کمترین هزینه تولید کنند. همچنین توزیع کنندگان محصولات نیز باید ارتباط نزدیکى با سیاست‌هاى توسعه بازار تولید کننده داشته باشند. با چنین نگرشى، رویکردهاى زنجیره تامین و مدیریت زنجیره تامین یا (SCM) پا به عرصه وجود نهاد.
با ورود موضوع مدیریت زنجیره تامین(SCM) به عرصه دنیای کسب و کار، امکان تقسیم ریسک و مخاطرات مالی و غیرمالی، استفاده از نیروی کار دیگر سازمان ها، دسترسی به منابع فرامنطقه ای، عملکرد فرامنطقه ای و تامین مالی بخشی امکان پذیر گردید.
در ابتدای قرن بیست و یکم و با ظهور چابکی به حوزه های مختلف کسب و کار نیز، فرآیندها، ابزارها و آموزشهای چابک ایجاد و اجرا گردید تا بتواند در عین حال که کنترل هزینه ها و کیفیت را دارد ، سریعاً به نیازهای مشتری و تغییرات بازار پاسخ دهد.
تعریف مدیریت زنجیره تامین
تعریف مدیریت زنجیره تامین عبارت است از: “یکپارچه سازی فرآیندهای کلیدی کسب و کار کاربر نهایی از طریق تأمین کنندگان اصلی که محصولات، خدمات و اطلاعاتی را که ارزش افزوده برای مشتریان و سایر ذینفعان ایجاد میکنند، فراهم میکند”. توانمندسازهای اصلی مدیریت زنجیره تامین نیز عبارتند از: هزینه، زمان انتظار، کیفیت محصول، نوآوری و همچنین سطح سرویس و خدمت به مشتری.
این توانمندسازها از طریق ذینفعان کلیدی زنجیره تامین یعنی تامین کنندگان، شرکت اصلی و توریع کنندگان به اجرا درمی آید.
پژوهشگران حوزه زنجیره تامین، در تلاش برای یکپارچه سازی فرایندهای زنجیره تأمین هستند ؛ لذا پارادایمها و استراتژی های مختلفی برای مدیریت زنجیره تامین، از جمله زنجیره تامین ناب، زنجیره تامین پایدار، زنجیره تامین چابک و زنجیره تامین سبز بکار گرفته شده است.
زنجیره تامین ناب (Lean SCM)
هرچند تعاریف مختلفی از الگوی ناب در زنجیره تامین در ادبیات این حوزه وجود دارد، اما همه آنها اصل یکسان زیر را به اشتراک میگذارند: به حداقل رساندن هزینه و حذف ضایعات.
در واقع، اصطلاح زنجیره تامین ناب، به یک سری از فعالیتها و یا راه حل برای از بین بردن ضایعات، کاهش عملیات بدون ارزش افزوده و بهبود فرایندهای دارای ارزش افزوده اشاره می کند. لذا مفهوم اساسی ناب در زنجیره تامین بر کار بیشتر با منابع کمتر تمرکز دارد. به عنوان مثال:
حداقل تلاش نیروی انسانی
حداقل تجهیزات
حداقل زمان
حداقل فضا
زنجیره تامین چابک(Agile SCM)
در بازار رقابت امروز ، شرکتها و مشتریان به دنبال ارائه محصول و خدمت مناسب به مشتریان خود در زمان، هزینه و با کیفیت بهینه می باشند. سیستم سازی کسب و کار در واحد زنجیره تامین در قالب زنجیره تامین چابک، کاهش قیمت تمام شده و مدیریت ریسک، افزایش سطح خدمت رسانی به مشتریان، برآورد سریع نیازهای سازمان و مشتری و همچنین ارتباط بهتر با تامین کنندگان، شرکت اصلی و توزیع کنندگان را به همراه دارد که می توان این موارد را جزء عواملی به حساب آورد که در زنجیره تامین کالا و خدمات چابک، مورد توجه ویژه قرار می گیرند.
رسیدن به این امر و افزایش ارزش اقتصادی و ارزش مشتری از طریق هماهنگ سازی و چابک سازی جریان ارزش ها، مواد و فرآیندها در کنار جریان اطلاعات از منبع تا محل مصرف می باشد. یک رویکرد فرآیندگرا و سیستماتیک در زنجیره تامین یا Supply Chain که از وظایف اصلی مدیر زنجیره تامین چابک یا Agile Supply Chain Manager می باشد.
زنجیره تأمین چابک که هدف اصلی خود را بر پاسخ فوری به مشتری و بازار می گذارد، ادغامی است از شرکای کسب و کار برای توانا کردن شرکتهای جدید. به این منظور که به سرعت و بطور مؤثر به تغییرات بازار، که حاصل رقابت رقبا و همچنین محصولات و خدمات سفارشی است، واکنش نشان می دهد. لذا مهمترین مشخصه چابکی که در اکثر تعاریف آن دیده میشود،عبارت است از : توانایی پاسخگوئی سریع به تغییرات بازار،بعنوان شاه کلید موفقیت وبقای بنگاهها در بازار.
پاسخگویی سریع به سفارشات مشتری، هدف دیگری است که در زنجیره تامین چابک مدنظر می باشد و با بکارگیری این استراتژی، مدت زمان انتظار مشتری برای تحویل سفارش، به حداقل ممکن کاهش یابد.
زنجیره تامین پایدار یا انعطاف پذیر (Sustainable/Resilience SCM)
پایداری/انعطاف پذیری، حالتی است که سازمان، احتیاجات فعلی خود را بدون به خطر انداختن توانایی تولید آینده، برآورده می کند. اما چرا زنجیره تامین باید پایدار باشد؟
گاهی سازمانها دیگر بعنوان یک سازمان مستقل تنها رقابت نمی کنند ، بلکه ترجیحاً بعنوان یک زنجیره تأمین با هم رقابت می کنند . از این رو مفهوم پایداری از تمرکز سازمانی به سمت زنجیره تأمین گسترش می یابد .تصمیم گیرانی که زنجیره تأمین را طراحی می کنند باید تأثیرات تصمیمات خود را از نظر اخلاقی برکیفیت زندگی، امنیت، سلامت مشتریان و مردم و همچنین رفاه عمومی در نظر بگیرند.
در زنجیره تامین پایدار که با عنوان انعطاف پذیر نیز از آن یاد میشود، برخلاف زنجیره تامین ناب، که تلاش می شوند همه چیز به حداقل رسانده شود، وجود ظرفیت برای غلبه بر مشکلات و پاسخ مؤثر به اختلالات غیرمنتظره و ریسک ها(مانند ویروس کرونا-سیل و …) ضروری است. زنجیره تأمین پایدار نمیتواند کم هزینه ترین زنجیره باشد؛ اما در عوض نسبت به سایر رویکردها، بیشتر قادر است تا با محیط کسب و کار در شرایط نامشخص و ریسکی، کنار بیاید.
رویکردهای ناب و پایدار در ظاهر متناقض به نظر می آیند؛ با این حال در بهترین وضعیت کارخانه ها مایل هستند، هم حداقل سطح انبار را داشته باشند و هم در مقابل مشکلات با توقف تولید مواجه نشوند.
بدلیل طولانی بودن این مقاله پیشنهاد می شود متن کامل این مقاله را در مدیرنامه بخوانید
مدیرنامه؛رسانه اختصاصی مدیران
www.modirnameh.ir
### پایان خبر رسمی