، (اخبار رسمی): وایتکس که در فارسی به آن آب ژاول نیز گفته می‌شود، یک محلول سفیدکننده است که عمدتاً حاوی سدیم هیپوکلریت (NaOCl) در آب می‌باشد. این ماده شیمیایی به دلیل تولید کلر آزاد، خاصیت ضدعفونی‌کننده و سفیدکنندگی قوی دارد.
وایتکس به عنوان یک ماده سفیدکننده و ضدعفونی‌کننده قوی، بیش از آنکه تنها یک محلول ساده باشد، جزئی جدایی‌ناپذیر از بهداشت و پاکیزگی در خانه‌ها و صنایع مختلف است.
وایتکس چیست؟
تعریف وایتکس و ترکیب شیمیایی آن
وایتکس که در فارسی به آن آب ژاول نیز گفته می‌شود، یک محلول سفیدکننده است که عمدتاً حاوی سدیم هیپوکلریت (NaOCl) در آب می‌باشد. این ماده شیمیایی به دلیل تولید کلر آزاد، خاصیت ضدعفونی‌کننده و سفیدکنندگی قوی دارد. رنگ وایتکس معمولاً زرد مایل به سبز بوده و بویی تند و مشخص دارد که ناشی از کلر موجود در آن است. درصد سدیم هیپوکلریت در وایتکس بسته به کاربردهای مختلف متفاوت است و معمولاً بین ۵ تا ۱۵ درصد متغیر است.
وایتکس به عنوان یک ماده اکسیدکننده قوی شناخته می‌شود که می‌تواند پیوندهای شیمیایی رنگدانه‌ها را شکسته و باعث تغییر رنگ یا حذف لکه‌ها شود. این خاصیت اکسیدکنندگی و ضدعفونی‌کنندگی، وایتکس را به یکی از پرکاربردترین مواد در صنایع خانگی و صنعتی تبدیل کرده است.
روش تولید و فرمولاسیون وایتکس
فرایند تولید وایتکس عمدتاً از طریق دمیدن گاز کلر در محلول سدیم هیدروکسید (NaOH) انجام می‌شود. واکنش شیمیایی اصلی به صورت زیر است:
Cl₂ + 2NaOH → NaCl + NaOCl + H₂O
در این واکنش، گاز کلر با سود کاستیک واکنش داده و سدیم هیپوکلریت به همراه سدیم کلرید و آب تولید می‌شود. کنترل دقیق میزان گاز کلر تزریقی و دما در مخزن تولید اهمیت بالایی دارد، زیرا در صورت عدم کنترل ممکن است واکنش معکوس رخ داده و محصول نهایی کیفیت مطلوب را نداشته باشد یا حجم کلر آزاد کاهش یابد.
در فرمولاسیون وایتکس علاوه بر سدیم هیپوکلریت، معمولاً آب و برخی افزودنی‌ها مانند سورفکتانت‌ها و مواد پایدارکننده نیز استفاده می‌شود تا ویسکوزیته محلول افزایش یافته و خاصیت لکه‌بری و ضدعفونی‌کنندگی آن بهبود یابد. همچنین برای جلوگیری از سختی آب و افزایش پراکندگی مواد فعال در محلول، EDTA یا مواد مشابه به فرمول اضافه می‌شود.
انواع مایع سفید کننده
مایع سفیدکننده یا وایتکس انواع مختلفی دارد که بر اساس ترکیب و درصد مواد فعال تقسیم‌بندی می‌شوند:
وایتکس کلردار: این نوع حاوی سدیم هیپوکلریت است و بیشترین کاربرد را در مصارف خانگی و صنعتی دارد. قدرت ضدعفونی‌کنندگی و سفیدکنندگی بالایی دارد ولی به دلیل خاصیت خورندگی، نیازمند رعایت نکات ایمنی در هنگام استفاده از وایتکس است.
وایتکس مبتنی بر اکسیژن: این دسته از سفیدکننده‌ها حاوی پراکسید هیدروژن یا ترکیبات اکسیژن‌دار هستند که به عنوان جایگزینی برای سفیدکننده‌های کلردار استفاده می‌شوند. این نوع سفیدکننده‌ها معمولاً برای پارچه‌های رنگی مناسب‌تر بوده و آسیب کمتری به الیاف وارد می‌کنند.
وایتکس مخصوص پارچه‌های رنگی: این نوع محلول‌ها با فرمولاسیون ملایم‌تر طراحی شده‌اند تا رنگ لباس‌های رنگی حفظ شود و در عین حال لکه‌ها و آلودگی‌ها پاک شوند.
وایتکس مخصوص پارچه‌های ظریف: این نوع معمولاً غلظت پایین‌تری از مواد فعال دارد و برای استفاده روی پارچه‌هایی با الیاف حساس مانند ابریشم یا پنبه ظریف توصیه می‌شود.
استفاده از انواع مختلف وایتکس بستگی به نوع کاربرد و جنس سطح یا پارچه دارد که باید با دقت انتخاب شود.
نکات ایمنی در هنگام استفاده از وایتکس
با وجود کاربردهای گسترده وایتکس، این ماده دارای خطراتی نیز هست که رعایت نکات ایمنی در هنگام استفاده از وایتکس را ضروری می‌سازد:
خطرات تماس با پوست و چشم: وایتکس با خاصیت خورندگی بالا می‌تواند باعث سوختگی و تحریک پوست شود. در صورت تماس وایتکس با پوست، سریعاً آن ناحیه را با آب فراوان و صابون بشویید. در صورت تماس با چشم، آن را بلافاصله با آب سرد به مدت حداقل ۱۵ دقیقه شستشو دهید و در صورت ادامه سوزش به پزشک مراجعه کنید.
استنشاق بخارات کلر: استنشاق گاز کلر آزاد شده از وایتکس می‌تواند سیستم تنفسی را تحریک کرده و در موارد شدید باعث مشکلات تنفسی، سرفه و حتی خفگی شود. بنابراین استفاده در فضای باز یا محیط با تهویه مناسب بسیار مهم است.
خطر ترکیب‌های شیمیایی: ترکیب وایتکس با مواد اسیدی یا آمونیاک باعث تولید گاز کلرامین و سایر ترکیبات سمی می‌شود که بسیار خطرناک است. همچنین ترکیب با متانول می‌تواند منجر به انفجار شود.
نگهداری صحیح: وایتکس باید در ظروف مات و در بسته، دور از نور مستقیم خورشید و در دمای مناسب نگهداری شود تا خاصیت خود را حفظ کند و تجزیه نشود.
دور از دسترس کودکان: وایتکس باید در مکانی قرار گیرد که کودکان و افراد غیرمسئول به آن دسترسی نداشته باشند تا از بروز حوادث ناگوار جلوگیری شود.
عدم استفاده مکرر و بیش از حد: استفاده مکرر و زیاد از وایتکس ممکن است باعث آسیب‌های پوستی و تنفسی شود و همچنین به محیط زیست آسیب وارد کند.
### پایان خبر رسمی