، تهران , (اخبار رسمی): احداث سدها و بندها از فعالیت‌های مهم مهندسی به شمار می‌رود که شرایط تاریخی و جغرافیایی خاص مناطق در پیدایش، شکل‌گیری و گسترش آن نقش و سهم به سزایی دارند.
به گزارش اخبار رسمی به نقل از روابط عمومی شرکت مشاورمهاب قدس،کمال غضنفری، کارشناس ارشد صنعت آب درمقاله ای نوشت :در سنوات گذشته و در هر منطقه متناسب با شرایط خاص جغرافیایی، حسب مورد و بنابر ضرورت یا نیاز ساکنین نسبت به احداث سد، بند یا آبگیر (ایجاد مخزن) اقدام می‌‌نموده‌اند تا نیازهای خود در زمینه آبیاری و آبرسانی را مرتفع سازند. در مناطقی نیز به دلیل پایین بودن سطح آبهای رودخانه‌ها یا نیاز جهت تغییر مسیر رودخانه، سد را احداث تا بتوانند سطح آب را افزایش داده تا برای تامین نیازهای کشاورزی، آبادانی و عمرانی از آن بهره ببرند. در ایران نیز به جهت کمبود آب، شرایط اقلیمی خاص و نیازهای روزمره آب ماده‌ای بسیار ارزشمند و حیاتی محسوب می‌شده که این امر را علاوه بر ساخت سدها و بندها و آثار به جا مانده می‌توان در فرهنگ ایرانی و ارزشی که برای آب قایل می‌شدند و حافظه تاریخی مردم ایران به وضوح مشاهده و مطالعه کرد.
در ادامه این مقاله آمده است که صنعت سدسازی در ایران، یکی دیگر از صنایع مهم کشور محسوب می‌شود. ایرانیان به دلیل کمبود آب و کاهش نزولات جوی، از دیرباز به این صنعت توجه خاصی داشتند. بر اساس مدارک و مستندات موجود ایرانیان از پیشگامان مهار آب و بهره‌برداری بهینه از منابع آبی از طریق ساخت انواع تاسیسات آب از جمله سد و بند بوده‌اند.تاریخ سدسازی در ایران، قدمتی طولانی دارد، ساخت، مرمت و لایروبی آنها از جمله کارهای بزرگ و مردمی بود که توسط حکام و پادشاهان در دوره‌های مختلف تاریخی صورت می‌گرفت و در این میان رونق اقتصادی و پیشرفت روستاها و شهرها با سیستم های آبیاری و آبرسانی مرتبط بود. از قدیمی‌ترین و اولین سد قوسی، در جهان سد کبار می باشد.
بنابر این می‌توان گفت؛ مهمترین عواملی که ضرورت احداث سد را در کشور پهناور ایران با شرایط آب و هوایی گرم و خشک خود ایجاب و توجیه‌پذیر می‌نماید، افزایش جمعیت، بالارفتن سطح بهداشت، محدودیت منابع آب شیرین، برداشت بیش از حد آبهای زیرزمینی و بالاخره هجوم جبهه‌های آب شور به شیرین و .... است.
این مقاله می افزاید:صنعت سدسازی به صورت مدرن و با مقیاس بزرگ در دهه‌های قبل در ایران آغاز شد، به این معنی که مطالعه و طراحی سدهای مخزنی بزرگ از حدود سال 1327 هجری شمسی، شروع و احداث این سدها از اواخر دهه 1330 هجری شمسی انجام شد. با پیروزی انقلاب اسلامی ایران، این صنعت وارد مرحله‌ی جدیدی از توسعه و پیشرفت شد و در این میان وزارت نیرو نقش به سزایی در توسعه این صنعت به عهده داشته است. آمار سدهای احداث شده در دو دهه پس از انقلاب اسلامی از 13 سد به 60 سد افزایش و در حال حاضر پس از حدود چهار دهه سدها و بندهای موجود در دست بهره‌برداری بالغ بر 560 و سدهای بزرگ و کوچک در حال ساخت 118 می‌باشد.پس از وقوع سیلابهای اخیر بارها از نقش حیاتی سدها در کاهش خسارات ناشی از سیلابها سخن به میان آمده است. با ساخت سدها عمدتا در حوزه کارون، کرخه و دز با توجه به اهداف تعریف شده ملاحظه می‌گردد که در صورت عدم وجود آنها چه فاجعه انسانی و خسارت سهمگین منابع ملی در استانهای مختلف به خصوص استان خوزستان ببار می‌آمد. شهرهای بزرگی از جمله دزفول، اهواز و شوشتر به زیرآب می‌رفت.
این مقاله تاکید می کند که پس از بروز سیلاب و وارد آمدن خسارتهای ناشی از آن، مدت زمان زیادی لازم است تا دوباره مناطق مسکونی بازسازی و مجددا" ساکنین به منطقه سکونت خود برگشته و زندگی را مجددا آغاز نمایند. از بین رفتن آثار باستانی و خسارات وارده به هیچ عنوان با بهره بانکی و سود سرمایه‌گذاری قابل قیاس نمی‌باشد.در مقابل برخی از کارشناسان معتقدند که برای جلوگیری از سیلابها باید فعالیت‌های دیگری از جمله با پوشش گیاهی و تثبیت بالادست، تعادل دام و مرتع را برقرار کنیم، فعالیت‌های معدنی بی ضابطه را سامان داده و اجازه تغییر کاربری اراضی در بالادست حوزه های آبریز را نداده تا از این طریق ضریب هرزآب و نرخ فرسایش خاک را تشدید نکنیم. همچنین به بستر آبرفتی رودخانه‌ها توجه شده و در حریم بستر آبرفتی رودخانه‌ها ساخت و ساز انجام نشود تا در مواقع سیلابی، سیل به راحتی جریان پیدا کند و مواد غذایی را برای جلگه‌های حاصلخیر از جمله جلگه خوزستان،میناب، شهریار فامنین همدان و دشت جیرفت و بسیاری از مناطق دیگر کشور را تامین نماید تا دشتهای مذکور همانند گذشته به عنوان قطب کشاورزی کشور ایفای نقش نمایند.
این مقاله می افزاید که در مقابل با رشد جمعیت و نیاز مردم به آب شرب سالم، صنعت ،کشاورزی و ... می‌توان در این بین مزایا و معایب وجود و عدم وجود سدها را مطرح نمود. می‌دانیم کشور ما در منطقه ای خشک از این کره خاکی با شرایط آب و هوایی منطقه‌ای خاص خود واقع شده است. احتمال وقوع بارش و سیلاب متناسب با شرایط آب و هوایی متفاوت است. با توجه به پدیده تغییر اقلیم در حال حاضر پس از چندین سال خشکسالی متوالی ، بارش باران‌های بهاری موجب بروز سیلاب و وارد آمدن خسارتها و ... شده است.ساخت سدها و سدسازی منافاتی با آبخیزداری و عدم رها سازی آب از سد جهت بقای رودخانه، تجاوز به حریم رودخانه‌ها و مسیل‌ها نداشته و می‌توان در هر دو بخش سرمایه‌گذاری نموده و بهره کافی از آن برد. چنانچه در گزارشات پایانی مطالعات سدها و تاسیسات تامل شود، همواره مطالعات زیست محیطی بخش مهمی از آن بوده و توصیه‌های لازم در خصوص آبخیزداری در بالادست و آزادسازی آب مورد نیاز در راستای حفظ رودخانه در پایین دست سد آورده شده است. هرچند اجرای پروژه های آبخیز داری با محدودیتها و موانع جدی مواجه می باشد
در ادامه این مقاله آمده است که بر اساس دستورالعمل‌های نگهداری و بهره‌برداری از سدها، تخلیه رسوبات از تخلیه‌کننده‌های عمقی و مجاری که در ارتفاع مناسب از بستر رودخانه قرار گرفته صورت می‌پذیرد و ملاحظه می‌شود که مواد غذایی جهت استفاده در کشاورزی به جای کود شیمیایی مورد اشاره کارشناسان کشاورزی و محیط زیست در آن وجود دارد تا به جلگه‌های مورد نظر برسد.در حال حاضر با توجه به احداث سازه‌های عظیم و سرمایه‌گذاری کلان انجام شده و در دست انجام در بخش عمرانی کشور می‌باید در زمان بهره‌برداری از این سرمایه‌گذاری های انجام شده بدرستی صیانت و نگهداری نمود تا بتوان حتی در زمانهای خاص، بیشترین استفاده را از آنها بعمل آورد. از این رو ساخت یک سازه پایان کار نبوده و می‌باید تا پایان عمر مفید سازه از آن نگهداری و بهره برداری بهینه بعمل آید تا پاسخگوی نیازهای تعریف شده به خصوص در مواقع خاص و اضطراری بوده باشد.رها سازی به موقع رسوبات و آماده نگاه داشتن سد با انجام کنترل پایداری و یافتن به موقع آسیب‌های وارده و علاج‌بخشی از مهمترین قسمت‌های بهره‌برداری از این سرمایه‌گذاری‌های عظیم می‌باشد.
در پایان این مقاله آمده است که خاطر نشان می سازد که پس از بارش های اخیر و وقوع سیلابها برخی باصطلاح کارشناسان صاحب نظر !!!! اظهار می‌دارند عدم مهار جریان سیلابی و ورود آنها به خلیج فارس یک نعمت به شمار می رود باید اذعان نمود در حال حاضر با وجود سدهای موجود و مهار سیلابها در مخازن این سدها، حداقل 17 استان کشور با مشکل بی آبی و کمبود آب مواجه بوده و اگر برای تامین آب مورد نیاز آنها تصمیم به شیرین سازی آبهای خلیج فارس و دریای عمان گردد بهای تمام شده برای هر مترمکعب بین 110000 – 150000 ریال خواهد بود. شایان ذکر است 5 استان کشور با تنش آبی فزاینده‌ای روبرو هستند. لذا مشخص نیست که اینگونه کارشناسان که ورود آب شیرین رودخانه‌ها به خلیج فارس و ... را نعمت تلقی کرده چه پاسخی در قبال این سوال دارند که منطق آنها در این خصوص که آب شیرین جاری در رودخانه ها را مهار نکنند واجازه بدهند که وارد خلیج فارس شده و به آب شور تبدیل شود و سپس با هزینه بسیار گزاف آب شور به آب شیرین تبدیل وبا انتقال به ترازهای 1000 تا2000 متری پمپاژ شود چه توجیهی دارند؟از این رو به مطالعه و اجرایی نمودن طرحها و پروژه ها بایستی با نگاه دقیق‌تر و موشکافانه‌تری برخورد نمود بدین منظور تامین آب شرب و کشاورزی و صنعت و ... باید با بهره گیری از کارشناسان ذیصلاح و متخصص در تمامی رشته های مرتبط با این صنعت استفاده نمود و سپس به لحاظ فنی، اقتصادی و سایر معیارها تمامی گزینه های موجود را مورد ارزیابی و سپس اتخاذ تصمیم کرد.
### پایان خبر رسمی