، تبریز , (اخبار رسمی): انجام پایان نامه در مقاطع تحصیلی کارشناسی ارشد و دکتری، مهمترین بخش از دوران تحصیلی محسوب میشود که بدون آن امکان فارغ‌التحصیلی و اخذ مدرک تحصیلی وجود ندارد.
روال کار انجام پایان نامه در تمامی رشته‌های دانشگاهی (گروه انسانی، فنی، علوم پایه و ...) یکسان است و تنها از لحاظ نوع مطالعه و نوع روش تحقیق با یکدیگر متفاوت هستند. مثلا در رشته‌هایی چون زیست شناسی، ژنتیک، بیوشیمی، شیمی، فیزیک و ... اصلی‌ترین کار پایان نامه مربوط به کارهای آزمایشگاهی است. اما در رشته‌های انسانی مثل مشاوره، روانشناسی، بیشتر حالت طرح پرسشنامه و تحلیل و آنالیز داده‌های خام جمع‌آوری شده است. در رشته‌های کشاورزی بیشتر به سراغ مزارع و باغات می‌روند. در واقع هر رشته متناسب با موضوع خود، روش‌های تحقیق خاص خود را می‌طلبد.
برای شروع انجام پایان نامه، باید مراحل مختلف کار در یک برگه نوشته شود و بر مبنای آن برنامه‌ریزی درستی انجام داد تا بتوان در موعد مقرر کار پایان نامه را به اتمام رساند. در ادامه به مراحل مختلف کار انجام پایان نامه اشاره کرده و توضیحات لازم برای راهنمایی ارائه میشود.
مراحل انجام پایان نامه
انتخاب موضوع پایان نامه
پایان نامه به منظور بررسی یک موضوع خاص در حوزه تحصیلی دانشجو و براساس نیازهای جامعه و با هدف رفع یک مشکل یا یافتن پاسخ یک سوال انجام میشود. بنابراین انتخاب موضوع اولین قدم از پروسه انجام پایان نامه است. تعریف موضوع به شیوه‌ای صحیح و دقیق راهگشای مراحل بعدی انجام پایان نامه خواهد بود. راه‌های مختلفی برای انتخاب یک موضوع خوب برای انجام پایان نامه وجود دارد:
- استفاده از پیشنهادات و راهنمایی‌های اساتید دانشگاهی، استاد راهنما و دانشجویان مقطع دکتری
- مطالعه مقالات چاپ شده در 2 سال اخیر در حوزه موضوعات مورد علاقه. اینکه بدانید در حال حاضر محققان در سراسر دنیا بر روی چه موضوعاتی کار می‌کنند و این موضوعات تا چه اندازه در کشور مطرح شده است.
- مطالعه پایان نامه‌های دانشجویان فارغ التخصیل در رشته خود و الهام گرفتن از موضوعات آنها و استفاده از بخش پیشنهادهای پایان نامه‌ها
- مراجعه به پایگاه‌های اسنادی معتبر همچون الزیویر و اسپرینگر و ...
- جمع‌آوری اطلاعاتی در خصوص مشکلات جامعه که مرتبط با رشته تحصیلی هستند. هر چقدر موضوع انتخابی متناسب با نیاز جامعه باشد، علاقه‌مندان زیادی را به خود جذب خواهد کرد. این نیاز می‌تواند در پیوند با بنیان‌های علمی و نظری بروز کند و یا معطوف به عمل و مشکل‌گشایی در عرصه‌های مختلف فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و صنعتی باشد.
- جمع آوری اطلاعات اولیه در خصوص موضوع انتخابی و اخذ تاییدیه از ایرانداک
بعد از انتخاب موضوع پایان نامه لازم است تا از تکراری نبودن آن مطمئن شوید. برای این منظور باید به سایت ایرانداک مراجعه کرده و بعد از عضویت در آن، موضوع خود را در آن جستجو کرد. اگر موضوع قبلا در ایران کار شده باشد و در این سامانه به ثبت رسیده باشد، به نمایش در خواهد آمد
بعد از تائید موضوع پایان نامه از سوی دانشگاه، به سراغ جمع آوری اطلاعات لازم در خصوص موضوع انتخابی رفته و کار نگارش پروپوزال را باید آغاز کرد. از جمله منابعی که می‌توان برای جمع‌آوری اطلاعات لازم استفاده کرد:
- مقالات چاپ شده در مجلات و پایگاه‌های معتبری چون IEEE ،Elsevier ،Wiley-Blackwell ،Springer است. بیشتر این پایگاه‌ها در تمامی زمینه‌ها دارای مجلات و نشریات معتبر بوده که مقالات علمی خوبی را به چاپ رسانده‌اند. با مراجعه به هرکدام از این پایگاه‌ها و سرچ موضوع خود می‌توان به مقالات مشابه زیادی دسترسی داشت.
- همانطور که در قسمت انتخاب موضوع پایان نامه نیز گفته شد، یکی از راه‌های یافتن اطلاعات در خصوص یک موضوع خاص، مطالعه پایان نامه‌های سال‌های قبل است. این پایان نامه‌ها در کتابخانه دانشگاه‌ها موجود است.
- کتاب‌ها نیز منابع خوبی برای مطالعه در خصوص موضوع پایان نامه هستند. مطالعه کتب مرجع در درک اولیه موضوع پایان نامه کمک زیادی می‌کند و حتی می‌توان از مطالب آنها برای نوشتن مقدمه مقاله خود استفاده کرد.
- اگر در کنفرانس‌ها یا همایش‌هایی که در زمینه موضوع پایان نامه است، شرکت کرده‌اید، می‌توان از مطالب مطرح شده در آنها استفاده کرد.
انجام پروپوزال
بعد از جمع آوری اطلاعات لازم در خصوص موضوع انتخابی پایان نامه، باید طرح اولیه کار پژوهشی خود را پیاده کرد. به این طرح اولیه اصطلاحا پروپوزال گفته میشود. پروپوزال با هدف ارائه یک گزارش اولیه از کار پژوهشی به دانشگاه نوشته میشود تا در صورت پذیرش آن از سوی دانشگاه، بتوان کار انجام پایان نامه را آغاز کرد. پروپوزال دارای بخش‌های مختلفی است که باید به طور کامل و دقیق تکمیل شود. فرم پروپوزال در سایت دانشگاه و در بخش پایان نامه و پروفایل شخصی هر فرد قرار داده شده است. دسترسی به این فایل تنها زمانی امکان‌پذیر است که موضوع پایان نامه از سوی دانشگاه پذیرفته شود.
در واقع پروپوزال مانند یک نقشه عمل کرده و ساختار و ارکان اصلی پایان نامه کارشناسی ارشد و یا رساله دکتری در آن مشخص میشود. ساختار اصلی پروپوزال پایان نامه شامل:
- عنوان پایان نامه
- اطلاعات شخصی دانشجو و استاد راهنما
- بیان مسئله
- پیشینه تحقیق
- اهداف اصلی و فرعی تحقیق
- فرضیه تحقیق
- اهمیت و ضرورت انجام موضوع
- روش تحقیق
- متغییرهای تحقیق
- روش‌های جمع آوری اطلاعات
- رفرنس‌ها
بی دقتی در نوشتن یک پروپوزال در شروع انجام پایان نامه یکی از دلایل اصلی نتایج نامطلوب پایان نامه است. بنابراین لازم است تا تکمیل فرم پروپوزال خود را با استاد راهنما یا مشاور خود انجام دهید که تجربه زیادی در این زمینه دارند. زیرا کوچکترین اشتباه در هر بخش از پروپوزال باعث رد شدن آن از سوی شورای پژوهشی دانشگاه خواهد شد و این امر باعث هدر رفتن زمان میشود.
شروع بخش پیاده‌سازی و انجام پایان نامه
بعد از تائید پروپوزال توسط شورای پژوهشی دانشگاه، وقت آن رسیده است که کار انجام پایان نامه شروع شود. همانطور که می‌دانید یک پایان نامه از 5 فصل تشکیل شده است. البته این فصل‌بندی در رشته‌ها و دانشگاه‌های مختلف می‌تواند متفاوت باشد. اما در کل در بیشتر رشته همین 5 فصل است که شامل:
- کلیات تحقیق
- مرور ادبیات و پیشینه تحقیق
- روش شناسی پژوهش
- یافته های پژوهش
- بحث و نتیجه گیری
فصل اول پایان نامه در واقع همان اطلاعات پروپوزال است که عینا در پایان نامه درج میشود.
فصل دوم از دو بخش مرور ادبیات ( توضیحات مفصل از موضوع پایان نامه و ارائه اطلاعات کامل برای آشنایی خواننده با موضوع ) و پیشینه تحقیق ( اطلاعات مربوط به مطالعات قبلی مرتبط با موضوع پایان نامه) تشکیل شده است.
لازمه بررسی پیشینه پایان نامه آشنایی با پایگاه‌های اطلاعاتی و علمی معتبر و مرتبط با موضوع پایان نامه است، همچنین فراگیری اصول روش تحقیق و تسلط بر انواع روش‌های کمی و کیفی مورد نیاز در پایان نامه و استفاده از نرم افزارهای آماری و زبان‌های برنامه نویسی و شبیه سازها مستلزم داشتن مهارت و دانش اندوخته پیشینی فراوانی است که متاسفانه این کمبود به نحو چشم گیری در سیستم آموزشی اکثر دانشگاه های کشور مشاهده می شود. این فصل طولانی ترین فصل پایان نامه می باشد که بین 20 تا 50 صفحه می تواند نوشته شود. در واقع زمانی که در حال مطالعه و جمع آوری اطلاعات اولیه برای نگارش پروپوزال خود هستید می‌توانید نگارش این بخش از پایان نامه خود را شروع کنید. زیرا این بخش از پایان نامه هیچ ارتباطی با روش کار و نتایج ندارد. برای بهتر دیده شدن این فصل از پایان نامه از تصاویر و نمودار و جداول استفاده شود تا از یکنواختی خارج شود.
فصل سوم و چهارم پایان نامه مهمترین بخش از پروسه انجام پایان نامه است. زیرا تمامی این مقدمه چینی‌ها و مطالعات برای رسیدن به نتایج مطلوب است. در واقع ابتکار و نوآوری تحقیق و سهم محقق در فصل سوم و چهارم پایان نامه مشخص میشود.
در فصل سوم پایان نامه، باید تمامی مواد و لوازم و ابزاری که برای انجام پایان نامه به کار برده شده است را دقیقا ذکر کرد. همچنین تمامی مراحل انجام کار نیز باید به ترتیب و با ذکر جزئیات دقیق انجام شود. دقت در ذکر اعداد و ارقام و فرمول‌های ریاضی و شیمی بسیار مهم است.
سپس در فصل چهارم به سراغ نتایجی که گرفته‌اید بروید. نتایج کار پایان نامه مهمترین بخشی است که داوران به آن توجه می‌کنند و بیشترین سوالات در جلسه دفاع نیز از این بخش پرسیده میشود. این بخش از پایان نامه بیشتر در قالب نمودار و جداول ارائه میشود و توضیحات کمتری دارد. باید سعی شود تسلط زیادی به نتایج کار خود داشت تا هر نوع سوالی که در خصوص نتایج پرسیده شود را بتوان به راحتی پاسخ داد.
فصل پنجم که آخرین فصل از پایان نامه است، به تحلیل نتایج کار و مقایسه آنها با نتایج پژوهش‌های قبلی می‌پردازد. در این بخش باید ابتدا با یک مقدمه کوچک به سراغ تحلیل نتایج خود رفت و با اطلاعاتی که در بخش پیشینه تحقیق پایان نامه دارید، به مقایسه نتایج پرداخت. این بخش از مقاله بسته به کار پژوهشی است و می‌تواند بین 4 تا 20 صفحه متغییر باشد.
در آخر یک نتیجه گیری کلی در حد یک پاراگراف ارائه داده و آینده نگری کار باید بیان شود ؛ اینکه در آینده این یافته‌ها در چه زمینه‌ای می تواند کاربرد داشته باشد.
موسسه سینا با ارائه خدماتی چون استخراج مقاله از پایان نامه، چاپ مقاله در مجلات معتبر خارجی و داخلی، چاپ کتاب، ترجمه تخصصی و فوق تخصصی، واریز حوالجات دلاری دانشجویان و اساتید را کمک می‌کند.
### پایان خبر رسمی