، تبریز , (اخبار رسمی): پروپوزال به طرح اولیه از یک کار پژوهشی یا تحقیقاتی گفته می‌شود که به توضیح موضوع تحقیقی، روش انجام آن و اهداف اصلی می‌پردازد.
موضوع پروپوزال به دلیل زمان‌بر بودن یک تحقیق باید به گونه‌ای انتخاب شود که علاوه بر اهمیت و اولویت آن از لحاظ پژوهشی، به آن علاقه‌مند بوده و توانایی انجام آن را داشته باشد
به عنوان یک تعریف کلی، پروپوزال طرح اولیه یک فرضیه پژوهشی است تا ذهنیت طرف مقابل را نسبت به موضوع روشن کند. شاید اینطور تصور شود که پروپوزال تنها در دانشگاه و توسط دانشجویان مقطع ارشد و دکتری نوشته می‌شود، در حالی که اینطور نبوده و هر طرح تحقیقاتی برای شروع، چه توسط دانشجو و چه یک محقق در خارج از دانشگاه نیاز به ارائه طرح اولیه دارد. این طرح اولیه برای دانشجویان با عنوان پروپوزال نامیده می‌شود و برای تحقیقات و پروژه‌های دیگر، عنوان design به کار برده می‌شود.
در این طرح اولیه (پروپوزال)، تمامی اجزای کار از جمله اهداف و فرضیات، نحوه انجام کار، زمان لازم برای اتمام آن، هزینه‌ای که باید بابت انجام آن صرف شود و ... به طور کامل توضیح داده شود. تا تمامی این موارد برای کسانی که قرار است ان را خوانده و تائید کند، کاملا واضح و روشن باشد. پروپوزال باید به گونه نوشته و طراحی شود تا بتواند افراد ذیربط را قانع کند که طرح (پروپوزال) او برای اجرا شدن کامل و بدون ایراد است.
اجزای اصلی پروپوزال
عنوان طرح پژوهشی،مشخصات فردی اجرا کننده طرح یا دانشجو، مشخصات استاد راهنما برای پروپوزال دانشگاهی، بیان مساله اصلی تحقیق و سوابق پژوهشی آن، اهداف اصلی و فرعی تحقیق، فرضیات اصلی و فرعی تحقیق، روش تحقیق، نحوه جمع‌آوری اطلاعات، ابزار اندازه‌گیری تحقیق، جامعه آماری، حجم نمونه متغییرهای تحقیق، روش‌های آماری برای تحلیل داده‌ها، بازه زمانی لازم از شروع پژوهش تا پایان و ارائه آن، هزینه کل پژوهش فهرست منابع و رفرنس‌ها
انتخاب عنوان مناسب برای طرح پژوهشی:
اولین بخش از یک طرح یا پژوهش، انتخاب یک موضوع ناب و مناسب با شرایط موجود است. این موضوع باید در حیطه تحصیلی فرد باشد و صرفا برای گذراندن واحد پایان نامه انتخاب نشده باشد. علاقه نقش مهمی در موفقیت شما دارد. در انتخاب موضوع پروپوزال حتما به علایق خود توجه کند و موضوعی را انتخاب کنید که واقعا به آن علاقه داشته باشید.
قابل انجام بودن پژوهش نیز در انتخاب موضوع دخیل است. هر فردی باید نسبت به شرایط موجود خود و دانشگاه محل تحصیل، موضوع خود را انتخاب کند و اینطور نباشد که بعد از انتخاب موضوع و طی کردن بخشی از کار، متوجه شود که انجام آن با شرایط موجود امکان‌پذیر نیست.
مورد دیگری که در انتخاب موضوع باید به آن توجه کرد، مشکلات جامعه است. سعی کنید موضوعاتی را انتخاب کنید که بتواند در رفع مشکلات جامعه به خصوص در بخش اقتصاد، در خصوص موضوعات مربوط به مبارزه با اعتیاد و مواد مخدر، بیکاری و ... موثر باشد. این نوع موضوعات همیشه خواهان زیادی دارند و مورد حمایت مالی نیز قرار می‌گیرند.
مورد دیگر که حائز اهمیت نیز است، ناب بودن موضوع تحقیق است. طبق روال دانشگاه‌ها، قبل از ارائه پروپوزال، لازم است تا عنوان انتخابی دانشجو از سوی دانشگاه تائید شود. این تائید بیشتر بر روی ناب و جدید بودن موضوع است و اینکه تاکنون این موضوع حداقل در داخل کشور کار نشده باشد. برای این منظور می‌توان به سایت ایران داک مراجعه کرده و موضوع را در آن سرچ کنید.
بیان مساله و پیشینه تحقیق در پروپوزال
همان‌طور که گفته شد، یک بخش از پروپوزال که حجم بالایی از آن را به خود اختصاص می‌دهد، بیان مساله و ارائه پیشینه تحقیق آن است. در این بخش یک توضیح کلی و جامع از موضوع تحقیق، کارهایی که قبلا در این زمینه انجام گرفته، مشکلات موجود و در نهایت بیان اهداف و فرضیات تحقیق است. هر چه پیشینه تحقیق بیشتر و کامل‌تر باشد، کار به راحتی پیش خواهد رفت. زیرا اطلاعات بیشتری در دست دارید و در واقع مسیر حرکت را می‌دانید. از طرفی نتایجی که به دست می‌آورید به راحتی می‌توانید با نتایج کارهای قبلی مقایسه کرده و از صحت آنها اطمینان حاصل کنید.
ضرورت و اهمیت تحقیق در پروپوزال:
با توجه به اینکه پروسه انجام یک تحقیق در دوران تحصیلات تکمیلی تا حدودی زمان‌بر است، بنابراین محقق باید موضوعی را برای پروپوزال خود انتخاب کند که علاوه بر اهمیت و اولویت آن از لحاظ پژوهشی، به آن علاقه‌مند بوده و توانایی انجام آن را نیز داشته باشد. در این بخش محقق باید ضرورت و اولویت انجام پژوهش را مشخص کند.
انواع متغیرها در یک تحقیق:
منظور از متغییرهای تحقیق در پروپوزال مواردی هستند که در تحقیق مورد بررسی قرار می‌گیرند. این متغییرهای تحقیق از نظر مقدار به دو دسته تقسیم می‌شوند:
- متغیرهای کیفی: به حالت‌های مختلف یک ویژگی گفته می‌شود که قابل بیان به صورت عددی نیستند. مثلا بررسی وضعیت شغل، یا میزان پراکندگی گروه‌های خونی در یک منطقه و امثال آنها
- متغییرهای کمی: این نوع متغیرها قابل بیان به صورت عددی هستند که خود به دو صورت گسسته (مانند تعداد فرزندان یک خانواده و یا تعداد درختان یک باغ و ...) و پیوسته (مانند اندازه قد و وزن دانش آموزان یک مدرسه و ...) هستند.
نوع دیگری از دسته بندی در خصوص متغیرها:
- متغییر مستقل
- متغییر وابسته
- متغییر تعدیل کننده
- متغییر کنترل
- متغییر مداخله‌گر
اهداف تحقیق در پروپوزال:
در فرم پروپوزال، یک بخشی برای برای بیان اهداف، فرضیات و سوال اصلی پژوهش تعیین شده است. نوع جمله‌ای که برای نوشتن اهداف انتخاب می‌شود باید حالت کنشی داشته باشد. یعنی فعل جمله در ابتدای جمله بیان شود. مثل «تعیین تغییرات بیان ژن x تحت تاثیر داروی y در زنان و مردان بالای 50 سال» در این جمله کلمه «تعیین» به عنوان فعل کنشی به کار رفته است. این به عنوان هدف اصلی محقق در نظر گرفته می‌شود. اما می‌توان از دل آن، اهداف جزئی‌تر را استخراج کرد. مثلا افزایش بیان ژن تحت تاثیر داروی y در زنان بالای 50 سال، افزایش بیان ژن تحت تاثیر داروی y در مردان بالای 50 سال، کاهش بیان ژن تحت تاثیر داروی y در زنان بالای 50 سال و کاهش بیان ژن تحت تاثیر داروی y درمردان بالای 50 سال
فرضیات تحقیق در پروپوزال:
فرضیه به حدس و گمان‌هایی گفته می‌شود که محقق در خصوص متغیرهای تحقیق خود بیان می‌کند. این فرضیه در پروپوزال به صورت خبری نوشته می‌شود و به نوعی نتایج پیش‌بینی شده توسط محقق را نشان می‌دهد برای مثال داروی y باعث افزایش بیان ژن x در مردان و زنان بالای 50 سال می شود. یک فرضیه می‌تواند در یک تحقیق تائید و یا رد شود و رد شدن یک فرضیه دلیل بر اشتباه بودن آن نیست.
روش تحقیق در پروپوزال:
روش تحقیق در پروپوزال به دو صورت می‌تواند مطرح شود:
- رویکرد خردگرایانه: در این نوع روش تحقیق، فرد یا محقق واقعیت مساله را با حواس پنجگانه خود تجربه می‌کند.
- رویکرد طبیعت گرایانه: در این نوع روش، محققین مختلف تجربیات و برداشت‌های متفاوتی را نسبت به یک موضوع دارند. در واقع این امر کاملا به نوع تفسیر افراد و ذهنیت آنها بستگی دارد.
ابزار اندازه‌گیری تحقیق در پروپوزال
نوع ابزار تحقیق به کار رفته در مطالعات مختلف متفاوت است و می‌تواند به یکی از اشکال زیر انجام شود:
- پرسشنامه: یک روش مستقیم برای جمع آوری داده می‌شود که می‌توان دانش و علایق و نگرش افراد مورد مطالعه را ارزیابی کرد.
- مصاحبه: این روش نیز مشابه به روش قبلی است و محقق به طور مستقیم با افراد مورد مطالعه در ارتباط است.
- مشاهده: این نوع ابزار جمع آوری اطلاعات بیشتر در حوزه‌های روانشناسی و علوم اجتماعی به کار می‌رود و شامل شناسایی، نامگذاری، مقایسه، توصیف و ثبت آنچه روی می‌دهد است.
- آزمون‌های روانی و تربیتی: این روش در مطالعات علوم رفتاری استفاده می‌شود و برای ارزیابی تفاوت‌های فردی و یا تفاوت‌هایی که در فرد در مواقع مختلف دیده می‌شود، به کار می‌رود. این آزمون به سه شکل است:
- آزمون‌های هوش و استعداد
- آزمون‌های پیشرفت تحصیلی
- آزمون‌های رغبت، نگرش و شخصیت
مقیاس‌های اندازه‌گیری نگرش‌ها: این نوع روش جمع آوری اطلاعات مانند آزمون روانی تربیتی است و برای سنجش نگرش‌ها، قضاوت‌ها، عقاید و سایر خصیصه‌هایی که به آسانی قابل اندازه‌گیری نیستند به کار می‌رود.
قابلیت اعتماد ابزار اندازه‌گیری: هدف از این روش بررسی ابزار اندازه‌گیری مختلف تحت شرایط یکسان است تا نتایج حاصل از آنها با یکدیگر مقایسه شود. برای این منظور از روش‌های زیر استفاده می‌شود:
- اجرای دوباره آزمون یا روش بازآزمایی
- روش موازی یا استفاده از آزمون‌های همتایی روش تنصیف(دو نیمه کردن)
- روش کودر-ریچاردسون
- روش آلفای کرونباخ
جامعه آماری در پروپوزال:
جامعه آماری یعنی مجموعه‌ای کوچک از یک جامعه بزرگ که توسط محقق انتخاب و مورد مطالعه قرار می‌گیرد. این جامعه صرفا انسان نبوده و می‌تواند مربوط به کوچک‌ترین چیزها نیز باشد. مثل بررسی دانش آموزان دختر مدرسه x در استان تهران شهرستان ورامین. یک جامعه آماری بایستی از یک مجموعه‌ای از افراد یا واحدها که دارای حداقل یک صفت مشترک هستند تشکیل شده باشد.
حجم نمونه در پروپوزال:
به تعداد موردهایی که در یک جامعه مورد بررسی قرار می‌گیرد، حجم نمونه گفته می‌شود. برای تعیین حجم نمونه در پروپوزال می‌توان از روش سرشماری و یا نمونه گیری استفاده کرد.
نمونه گیری نیز می‌تواند به یکی از اشکال تصادفی، ساده، سیستماتیک، طبقه‌ای، خوشه‌ای و چندمرحله‌ای انجام گیرد.
فهرست منابع و ماخذ:
در نهایت تمامی منابع و رفرنس‌هایی را که برای تکمیل پروپوزال خود، به خصوص بخش پیشینه تحقیق خود استفاده کرده‌اید را ذکر کنید. این منابع نشان از معتبر بودن نوشته‌ها است.
### پایان خبر رسمی