آموزش پیشگیری از پوسیدگی دندان

چهارشنبه 98/4/05، تهران , (اخبار رسمی): هزینه‌های دندانپزشکی امروزه این خدمات را از سبد خانواده‌ها حذف کرده و جامعه را با مشکلات زیادی مواجه کرده است. این در حالی است که پیشگیری از پوسیدگی دندان امری ممکن و بسیار کم هزینه است که البته نیاز به آموزش کامل و دقیق دارد.

در پوسیدگی دندان 3 عامل باکتری‌ها، مواد غذایی و زمان نقش اساسی دارند که هیچ‌کدام به‌تنهایی قادر به پوسیدگی دندان نیستند

در ادامه راجع به شایع‌ترین بیماری عفونی بدن انسان صحبت شده است. شاید تصور آن سخت باشد اما شایع‌ترین بیماری عفونی انسان پوسیدگی دندان است. برخلاف تصور خیلی از افراد پوسیدگی دندان یک بیماری عفونی است که اگر درمان نشود می‌تواند اثرات منفی داشته باشد و حتی منجر به از دست رفتن دندان شود. این اثرات منفی در ادامه بررسی شده است.

یک خبر خوب اینکه پوسیدگی دندان هم مثل هر عفونت دیگری قابل‌پیشگیری است. 

عوامل ایجاد پوسیدگی دندان

برای اینکه از بروز یک بیماری پیشگیری کرد کافی است عوامل ایجادکننده‌ی آن را شناخت و با کنترل این عوامل از بیماری پیشگیری کرد. درباره پوسیدگی دندان 3 عامل نقش اساسی دارند: باکتری‌ها، مواد غذایی و زمان. این 3 عامل هیچ‌کدام به‌تنهایی قادر به پوسیدگی دندان نیستند. حتی اگر دو عامل کنار هم قرار گیرند پوسیدگی ایجاد نمی‌شود. فرایند پوسیدگی تنها زمانی شروع می‌شود که هر سه عامل کنار هم باشند و یک مثلث تشکیل دهند. در آن زمان پوسیدگی دندان شروع می‌شود. پس کافی است در یک نقطه این اتصال از بین برود و شکل این مثلث از هم بپاشد تا از پوسیدگی جلوگیری شود.

ابتدا تک‌تک عوامل ایجادکننده پوسیدگی بررسی می‌شوند. اولین عامل باکتری‌ها هستند، بعضی از بافت‌های بدن به‌طور طبیعی استریل هستند. یعنی هیچ‌گونه باکتری و میکرواورگانیزم درون آنها وجود ندارد. مثل مغز، چشم و قلب. اما بعضی از بافت‌های بدن و اندام‌های بدن طبیعتا یک سری باکتری درون آنها زندگی می‌کنند. در اصطلاح اینها باکتری‌های مفید هستند؛ یعنی برای آن بافت و اورگان مفید واقع می‌شوند.

اگر آنها را از اورگان حذف کرد آن بافت خاصیت خود را از دست می‌دهد و دیگر عملکرد درستی نخواهد داشت. در اصطلاح پزشکی به این باکتری‌ها فلور نرمال گفته می‌شود. مثل فلور نرمال معده، پوست، دهان. در دهان هم یک فلور نرمال وجود دارد اگر باکتری‌های مفید از دهان حذف شوند بیماری‌های گوارشی اتفاق می‌افتد و قارچ‌های فرصت طلب داخل دهان قرار گرفته و دهان پر می‌شود از عفونت‌های قارچی.

اما آیا همین باکتری‌های مفید هستند که بیماری و پوسیدگی ایجاد می‌کنند؟ بله همین باکتری‌ها هستند. اما چه اتفاقی می‌افتد؟ آیا این باکتری‌ها مفید نبودند؟ باکتری‌ها اگر در دهان به صورت مجزا قرار گیرند، کاملا کار خود را انجام می‌دهند، مفید واقع می‌شوند و وظایف خود را درست انجام می‌دهند، اما اگر شرایطی ایجاد شود که بتوانند در کنار هم تجمع پیدا کنند و در اصطلاح کلونی تشکیل دهند، این کلونی باکتری‌هایی هستند که بیماری ایجاد می‌کنند.

اگر این کلونی به دندان بچسبد باعث ایجاد پوسیدگی می‌شود. داخل دهان همه پوسیدگی وجود دارد. همان طور که گفته شد پوسیدگی یکی از شایع‌ترین بیماری عفونی بدن انسان است. پس چطور باکتر‌ی‌ها این کار را می‌کنند؟

یک اصطلاح جدید به نام پلاک دندانی وجود دارد که ممکن است با آن آشنا باشید. اگر یک ساعت بعد از مسواک زدن و تمیز کردن دندان‌ها چیزی هم میل نشود، ناخوداگاه اگر ناخن را به سطح دندان کشید یک لرد سفید رنگی زیر ناخن جمع می‌شود. این همان پلاک دندان است. ماهیت این پلاک‌های دندانی پروتئین‌های بزاق است. داخل دهان همه بزاق وجود دارد و بزاق دهان دارای پروتئین است. پس مرتب پلاک دندانی در حال نشستن روی سطح دندان است. اگر این پلاک را زیر میکروسکوپ نگاه کرد یک سطح ناصاف و ناهموار دیده می‌شود که بستر مناسبی است تا باکتری‌ها بتوانند بچسبند و کلونی تشکیل دهد. بنابراین دائما پلاک دندانی در حال تجمع روی دندان است و کلونی‌های باکتری روی آن می‌نشینند.

اگر پلاک روی دندان‌ها بنشیند و کلونی‌های باکتری هم مستقر شوند، آیا پوسیدگی شروع می‌شود؟ پاسخ این سوال منفی است زیرا هر سه عوامل پوسیدگی باید کنار هم باشند تا پوسیدگی شروع شود. حال عامل دوم وارد می‌شود. زمانی که غذا میل می‌شود عمده مواد غذایی وارد لوله گوارش می‌شود. اما ذرات ریز میکروسکوپی از آن داخل دهان باقی می‌ماند و روی سطح پلاک‌ها می‌چسبند.

باکتری‌ها مواد غذایی را مصرف می‌کنند و در ادامه اسید تولید می‌کنند، این اسید همان چیزی است که عامل ایجاد پوسیدگی می‌شود. اما هنوز پوسیدگی ایجاد نشده است زیرا عامل سوم دخالتی نکرده است. عامل سوم زمان است، اسیدی که توسط باکتری‌ها ایجاد می‌شود به یک حداقل زمان نیاز دارد تا در مجاورت مینای دندان باقی بماند تا منشورها و بلورهای مینایی را در خود حل کند، داخل بافت دندان نفوذ کند و پوسیدگی را پیش ببرد. درباره حداقل زمان نظر قطعی نمی‌توان گفت به‌ این‌علت که به عوامل متعددی بستگی دارد. در نواحی مختلف دهان، دندان‌های مختلف در شرایط مختلف و افراد مختلف فرق می‌کند.

اما مهم این است که مطالعات نشان داده‌اند که اگر در طول روز دو یا سه بار با مسواک و نخ دندان سطح دندان‌ها را از این پلاک‌ها و کلونی‌های باکتری، مواد غذایی و اسیدهایی که تولید شده شستشو داد و پاک کرد، سهم زیادی از بهداشت دهان انجام شده و از درصد خیلی بالایی از پوسیدگی دندان جلوگیری شده است.

می‌توان با تحت کنترل قرار دادن و دخالت کردن در هر سه این عوامل یعنی زمان، باکتری و مواد غذایی از پوسیدگی دندان جلوگیری کرد. نکته جالب و آخر اینکه در علم دندان‌پزشکی به جلوگیری از پوسیدگی دندان کنترل پلاک گفته می‌شود.

علاقه مندان به کسب اطلاعات بیشتر در مورد پیشگیری از پوسیدگی دندان می‌توانند به سایت گروه دندانپزشکی مدرن به آدرس dmcc.pro مراجعه کنند.

همچنین فیلم کامل مربوط به پوسیدگی دندان در سایت این مجموعه قابل مشاهده است.

### پایان خبر رسمی