، اصفهان , (اخبار رسمی): فتق دیسک یکی از مشکلات جامعه امروزی میباشد و بسیاری از مردم را نگران میکند ولی این بیماری با رعایت یکسری اصول و تمرینات براحتی قابل پیشگیری و درمان میباشد
امروزه کمر درد پس از سرماخوردگی دومین علت مراجعه به پزشک و غیبت در محل کار در آمریکا است.
اگر چه بسیاری از کمردردها بدون علت مشخصی هستند اما یکی از علل شناخته شده ان فتق دیسک است که متاسفانه در ایران بیش از حد دیده می‌شود و به آن بیش از حد پرداخته می‌شود و تمام کمردردها را ناشی از آن می‌دانند.
بسی جای تاسف است که بسیاری از پزشکان نیز به تمام بیماران کمر دردی برچسب فتق دیسک می‌چسبانند. غافل از اینکه علل دیگری نیز برای کمردرد وجود دارد که ممکن است حتی علائمی شبیه سیاتیکا داشته باشند. بنابراین اگر فردی دچار کمر درد است و حتی درد در اندام تحتانی نیز دارد باید بداند که لزوما به معنای فتق دیسک نیست و نکته جالب اینکه آنچه به عنوان سند برای فتق دیسک بسیاری از بیماران از جانب پزشک و خود بیمار ارائه می‌شود گزارش MRI است نه معاینات کلینیکی و شرح حال بیمار و علائم او و جالب‌تر اینکه در تمام گزارشات ام ار ای فتق دیسک وجود دارد و چندان قابل استناد نیست زیرا در بسیاری از موارد دیسک‌های بدون علامتی وجود دارند که علت اصلی درد بیمار نیستند چنانکه ممکن است در MRI شخصی که هیچ‌گونه کمردردی نیز ندارد فتق دیسک شدید گزارش شده باشد و برعکس. ام ار ای فقط به عنوان یک روش تشخیصی کمکی نگریسته شود و نه بیش از آن و تمام پروسه تشخیص. پس ممکن است فردی مشکل فتق دیسک نداشته باشد حتی اگر در ام ار ای او فتق دیسک گزارش شده باشد.
هسته دیسک حاوی آب زیادی است که با فشارهای کامپرسیو آب از دست داده و با برداشته شدن فشار آب جذب میکند. بدین جهت است که طول قد هر شخص اوایل روز نسبت به اواخر روز چند سانتیمتر بلندتر است. زیرا پس از استراحت دیسک‌ها آب جذب کرده و در طول روز آب از دست می‌دهند. با افزایش سن و کاهش پروتوگلیکان‌های هسته این خاصیت دیسک کمتر شده و منجر به تغییرات تخریبی دیسک و عوارض همراه با آن می‌شود. بر این اساس مشخص می‌شود که به چه دلیل احتمال آسیب دیسک در اوایل صبح یا زمانی که فرد بیش از نیم ساعت خوابیده باشد افزایش می‌یابد.
مهمترین وظیفه دیسک‌ها جذب نیروهای فشاری و برشی بوده و در واقع مثل کمک فنر ماشین عمل می‌کنند. به جز یک سوم محیطی انالوس بقیه قسمت‌های دیسک فاقد گیرنده‌های عصبی و عروق خونی هستند و تغذیه دیسک نیز از طریق انتشار صورت می‌گیرد.
مهمترین علل آسیب دیسک
- نشستن طولانی مدت
- نشستن بدون حفظ قوس کمر
- خم شدن‌های مکرر
- حمل مکرر اجسام سنگین
- ایستادن در وضعیت خمیده
- چرخیدن در حالت خم شدن به جلو
اما بدون تردید مهمترین دلیل فتق دیسک بد نشستن است.
جالب توجه است که ضعف عضلات بر عکس آنچه برخی فکر می‌کنند تاثیر عمده‌ای در فتق دیسک ندارد.
انواع فتق دیسک
Intradiskal dysplacement- :هسته مرکزی کمی جابجا می‌شود ولی هنوز فیبرهای محیطی سالم هستند.
Protrusion:قسمتی از فیبرهایآانالوس پاره شده وهسته مرکزی به سمت عقب حرکت میکند اما هنوز دیواره‌های بیرونی آنالوس سالم هستند.
Extrusion: تمام فیبرهای آنالوس پاره شده و هسته به سمت عقب حرکت کرده است
Sequestration: یک قسمت از هسته جدا شده و وارد کانال نخاعی می‌شود
در 98%موارد فتق دیسک در ناحیه L5-L4 وS1-L5 اتفاق می‌افتدکه منجر به سیاتیکا می‌شود. اگر فتق دیسک در سگمان‌های بالایی کمر رخ دهد عصب فمورال و اگر در سگمان‌های پایینی رخ دهد عصب ساتیک را درگیر خواهد کرد.
سن احتمالی فتق دیسک
سن شایع فتق دیسک بین 20تا 55 سال است زیرا پس سن 55 سال در واقع دیسک‌ها خاصیت اوسموتیکی خود را از دست داده و آبی جذب نمی‌کنند و هسته کوچک می‌شود. در واقع هسته‌ای باقی نمانده که بیرون بزند پس این نادرست است که به یک انسان 65 ساله گفته شود او فتق دیسک دارد.
انواع کمر درد ناشی از فتق دیسک
1. درد فقط در ناحیه کمر وجود دارد.
2. درد ناحیه کمر همراه با درد اندام تحتانی تا بالای زانو
3. درد ناحیه کمر همراه با درد اندام تحتانی زیر زانو
علائم بیمار مبتلا به فتق دیسک
_ کمر درد با یا بدون درد رادیکولار در یک پا
_ افزایش درد با نشستن و خم شدن به جلو
_ کاهش درد با ایستادن، راه رفتن و خوابیدن
_ اختلال حسی و حرکتی
_ کاهش رفلکس‌های تاندونی
_ مثبت شدن تست‌های SLR و SLUMP
_ احتمال انحراف از خط وسط هنگام ایستادن (LATRAL SHIFT)
_افزایش درد با سرفه و عطسه
_کاهش گودی کمر
لازم به ذکر است که در یک بیمار مبتلا به فتق دیسک همه این علائم با هم وجود ندارد و ممکن است برخی از آنها در یک بیمار وجود داشته باشد.
نکته قابل توجه این است که هر چه درد از انتهای اندام به سمت مرکز حرکت کند علامت بهبودی و هرچه درد به سمت انتهای اندام رود علامت وخیم‌تر شدن شرایط است.
بنابراین اگر در حین درمان درد پا، کاهش یافت باید مطمئن شد درمان به درستی انجام شده است حتی اگر درد کمر افزایش یافته باشد که آن نیز موقتی بوده و بعدا کاهش می‌یابد.
درمان فتق دیسک
بدون شک درمان فتق دیسک درمان غیر جراحی است که شامل موارد زیر است:
1. تغییر شیوه زندگی
2. استراحت (غیر مطلق)
3. دارو درمانی (استفاده از NSAIDودر صورت نیاز کورتون)
4. فیزیوتراپی
5. تزریق اپی دورال
شاید بسیاری از افراد در مورد استراحت دچار تردید باشند، بسیاری از بیماران گمان می‌کنند هر چه بیشتر استراحت کنند تاثیر بهتری بر روی فرایند درمان دارد در حالی که کاملا برعکس است. استراحت تنها در حالتی مجاز است که بیمار در شرایط حاد قرار دارد یعنی کمتر از یک هفته از شروع علائم می‌گذرد و بیمار درد رادیکولار تا زیر زانو دارد در این شرایط نیز باید استراحت تنها 3 روز و آن هم به صورت نسبی باشد و نه مطلق.
در موارد زیر به سراغ درمان جراحی باید رفت:
_ شکست درمان غیر جراحی
_ دردهای رادیکولار مکرر و غیرقابل تحمل
_ اختلال حسی و حرکتی پیشرونده
_ بی اختیاری ادرار و مدفوع
_ بی حسی ناحیه تناسلی و مقعد
بیمار باید بین 3تا6ماه درمان غیر جراحی را ادامه دهد و پس از آن در صورت ادامه شرایط به سراغ جراحی برود اما نکته بسیار مهم این است که در صورت بروز علائم اورژانسی شامل اختلال حسی و حرکتی پیشرونده و بی اختیاری ادرار و مدفوع بیمار باید ظرف 48 ساعت جراحی شود.
در اینجا تمریناتی که بیمار می‌تواند در منزل برای بهبود شرایط و درمان فتق دیسک انجام دهد آورده شده است.
تمرینPRONE LYING
بیمار بر روی شکم دراز می‌کشد. این حالت را 5دقیقه حفظ میکند و هر دو ساعت یکبار این کار را انجام می‌دهد.
تمرین PRONE LYING ON ELBOW
در این مرحله بیمار بر روی آرنج‌های خود تکیه کرده و هر 2ساعت 5 دقیقه این کار را انجام می‌دهد.
تمرین EXT IN LYING
بیمار پس از 5دقیقه انجام حرکت قبل ده بار آرنج خود را صاف میکند باید توجه داشت که لگن از تخت جدا نشود.
تمرین EXT IN STANDING
بیمار هر موقع که نشسته است پس از 10دقیقه می‌ایستد به عقب خم می‌شود و این کار را 10مرتبه انجام می‌دهد.
موبیلیزیشن عصب سیاتیک
بیمار طاق باز می‌خوابد، زیر زانو را با دو دست می‌گیرد و ساق پا را تا جایی که علائم ایجاد نشود بالا می‌آورد 15مرتبه تکرار میکند 3بار در روز.
اصلاح LATRAL SHIFT
در بیمارانی که از خط وسط انحراف دارند انجام این تمرین مفید است بدین صورت که اگر شانه‌های بیمار به سمت راست متمایل باشد بیمار با فاصله 20سانتیمتری از دیوار ایستاده و با شانه خود به دیوار تکیه می‌دهد سپس با دست چپ لگن خود را به سمت دیوار فشار داده تا به وضعیت نرمال برسد و یک دقیقه این وضعیت را حفظ میکند. این تمرین باید 3نوبت در روز و هر نوبت 5تکرار دارد.
ذکر این نکته ضروری است که انجام این تمرینات شخص را از رفتن به فیزیوتراپی بی نیاز نمی‌کند و این تمرینات تنها ارائه مختصری از درمان فتق ذیسک است و درمان کامل و دقیق باید توسط فیزیوتراپیست انجام شود، زیرا نکات ریز ولی مهمی وجود دارد که باعث تغییر روند درمان می‌شود. بنابراین از انجام سرخود و بدون هماهنگی این تمرینات جدا باید خودداری شود زیرا ممکن است باعث افزایش درد شود.
جلوگیری از فتق دیسک یا عود مجدد آن
خودداری از نشستن طولانی مدت (بیش از 20دقیقه) به خصوص در هنگام صبح
استفاده از بالشتک (لومبار ساپورت)در گودی کمر هنگام نشستن
خودداری از حمل اجسام سنگین
خودداری از خم شدن‌های مکرر
مهمترین نکته در جلوگیری از فتق دیسک: همیشه باید بالشتک همراه خود داشت و پس از چند دقیقه نشستن ایستاد و چند بار به سمت عقب خم شد.
علاقه‌مندان به کسب اطلاعات بیشتر در خصوص درمان فتق دیسک می‌توانند به سایت فیزیوتراپیست علیرضا سپهری به آدرس www.wonderphysio.ir مراجعه کنند.
### پایان خبر رسمی