، اصفهان , (اخبار رسمی): پارگی رباط صلیبی قدامی از جمله آسیب‌های شایع بخصوص در ورزشکاران است. این مشکل در ادامه بطور مفصل بررسی شده است.
پارگی رباط صلیبی قدامی (ACL) و درمان آن موضوع مهمی است در ادامه در مورد آن توضیحاتی ارائه شده است.
ACL چیست؟
ACL)ANTERIOR CRUCIATE LIGAMENT) همان لیگامان صلیبی قدامی است که از قسمت قدامی استخوان تیبیا (درشت نی) به سمت بالا عقب و خارج حرکت کرده و به قسمت داخلی کندیل خارجی ران متصل می‌شود. این لیگامان ثبات اصلی زانو را در برابر حرکت استخوان درشت نی به سمت جلو و چرخش خارجی آن بر عهده دارد. خود این لیگامان از دو قسمت قدامی-داخلی و خلفی-خارجی تشکیل شده است که در حالت صاف بودن زانو قسمت خلفی –خارجی و در صورت خم بودن زانو قسمت قدامی-داخلی تحت کشش قرار می‌گیرد.
متاسفانه بدلیل جریان خون بسیار کم این لیگامان امکان ترمیم آن وجود ندارد و در صورت پارگی ترمیم نمی‌شود.
مکانیسم آسیب ACL
آسیب‌های تماسی: تنها 20% آسیب‌های ACL را شامل می‌شود و معمولا با ضربه مستقیم به خارج زانو درحالی که زانو اندکی خم است، اتفاق میافتد.
آسیب‌های غیر تماسی: 80% آسیب‌های ACL را شامل می‌شود و معمولا هنگام فرود آمدن از حالت پرش و یا HYPER EXTENTION (صاف شدن بیش از حد زانو) اتفاق میافتد.
مردان و زنان؟
نسبت آسیب این لیگامان در خانم‌ها 2 تا 8 برابر آقایان است که از جمله دلایل ان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عوامل بیومکانیک: مانند پهنای بیشتر لگن در خانم‌ها-زانو ضربدری-صافی کف پا و...
- عوامل ساختاری: مانند پهنای بیشتر ACL-باریک‌تر بودن INTER CONDYLAR NOTCH
- عوامل حرکتی :مانند فرود امدن خانم‌ها با زانوی صاف –استفاده کمتر از عضله هامسترینگ و ...
- عوامل هورمونی
علائم آسیب ACL
- تورم زانو در کمتر از 2 ساعت پس از آسیب
- محدودیت حرکتی زانو
- مثبت شدن تست‌های اختصاصی
- خالی کردن زانو
- احساس لقی و بی ثباتی
- تایید توسط یافته های رادیولوژی
اندیکاسیون‌های جراحی رباط صلیبی قدامی
- سن زیر 45 سال
- فعال بودن بیمار
- آسیب‌های همراه مانند آسیب مینیسک؛ رباط‌های طرفی و...
- خالی کردن و قفل کردن زانو
- بی ثباتی شدید زانو
- تورم و درد مزمن
ممنوعیت‌های عمل جراحی
- سن بالای 45 سال
- بی تحرکی و عدم فعالیت بدنی
- قفل نکردن و خالی نکردن زانو
- عدم توانایی بیمار برای انجام پروسه توانبخشی پس از عمل
- تغییرات تخریبی در مفصل زانو و کشکک
- آتروفی و ضعف شدید عضلانی
- محدودیت حرکتی زانو
- چاقی و BMI بیشتر از30
- عفونت ها
- انحرافات زانو مانند زانو ضربدری و زانو پرانتزی
نکته مهم:
- هرگز برای انجام این عمل جراحی نباید عجله کرد. شرط موفقیت آمیز بودن عمل جراحی انجام فیزیوتراپی مناسب قبل از عمل است. هرگز با وجود تورم در زانو، محدودیت حرکتی و ضعف عضلانی تن به عمل جراحی نباید داد.
- در صورت وجود آسیب ابتدا به درمان آن پرداخته و پس از بهبود کامل آن رباط صلیبی را جراحی کرد.
- بهتر است بازه زمانی بین آسیب و جراحی حدود 3 تا 5 ماه باشد.
تکنیک‌های جراحی
امروزه از روش آرتروسکوپی برای بازسازی رباط صلیبی استفاده می‌شود و رباط آسیب دیده را خارج کرده و یک گرافت را جایگزین ان کرده و به استخوان ران و ساق پیچ می‌کنند.
این گرافت می‌تواند از تاندون پتلار یا همسترینگ یا از جسد و یا از جنس مصنوعی باشد که امروزه استفاده از گرافت همسترینگ(سمی تندینوسوس-گراسیلیس) متداول‌تر است.
بایدها و نبایدهای پس از عمل جراحی
پس از عمل جراحی جراح بدلیل اطمینان از صحت عمل تست لاچمن را بر روی زانو انجام داده و میزان جابجایی را چک می‌کند همچنین 30 بار زانو را 0 تا 120درجه خم کرده تا از عملکرد آن مطمئن شود. پس از عمل جراحی جهت جلوگیری از تورم و تشکیل لخته و احتمال امبولی از جوراب واریس برای بیمار استفاده می‌کنند.
داروهای انتی بیوتیک جهت جلوگیری از عفونت برای بیمار تجویز می‌شود. داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID) جهت کاهش درد و تورم به مدت یک هفته برای بیمار تجویز می‌شود. جهت جلوگیری از ایجاد لخته خون داروهای ضد انعقاد خون از جمله آسپرین به مدت 10روز توسط پزشک تجویز می‌شود.
روز بعد از عمل خون‌های داخل مفصل آسپیره شده و پس از ویزیت بیمار توسط فیزیوتراپیست و راه اندازی بیمار با عصا و انجام توصیه‌های لازم در صورت صلاحدید پزشک بیمار از بیمارستان مرخص می‌شود.
تمرین درمانی پس از عمل جراحی
به بیمار آموزش داده می‌شود که از روز بعد از عمل انقباض عضله کوادریسپس و عضلات باسن و همینطور حرکت پمپ مچ پا را انجام دهد.
وزن اندازی: وزن اندازی به نظر جراح بستگی دارد و باید طبق دستور او عمل کرد اما بطور کلی بیمار باید تا 4 هفته با دو عصا و 2 هفته نیز با یک عصا راه رفته و پس از 6 هفته بدون عصا راه رود.
تحقیقات نشان می‌دهد بیمارانی که بلافاصله بعد از عمل مقداری وزن روی پای مورد نظر می‌گذارند نسبت به بیمارانی که تا چند هفته پای خود را روی زمین نمی‌گذارند کمتر به دردهای جلوی زانو دچار می‌شوند.
استفاده از بریس: منابع صحبت‌های ضد و نقیضی در رابطه با لزوم استفاده از بریس پس از عمل دارند و بدین ترتیب استفاده از بریس نیز به نظر جراح بستگی دارد ولی در صورت استفاده معمولا تا 6 هفته باید استفاده شود.
دامنه حرکتی زانو :در صورت عدم وجود آسیب همراه مانند اسیب مینیسک و... در هفته اول باید زانو صاف شود و 5 درجه نیز هایپر اکستنشن داشته باشد. پس از هفته دوم زانو باید 90 درجه خم شود. پس از 4 هفته 120 درجه و پس از 6 هفته 135درجه .
صاف شدن زانو بسیار مهم است که هر چه سریع‌تر باید بدست آید معمولا درصورتیکه زانو پس از 4 هفته کامل صاف نشود کار بیمار به جراحی دوباره می‌کشد.
تمرینات موثر برای صاف شدن زانو
TOWEL EXERCISE: یک حوله زیر مچ پای خود قرار داده بطوریکه زیر زانو خالی باشد . اینکار را 6 مرتبه در روز و هر مرتبه بمدت 10دقیقه باید انجام داد.
در صورتیکه پس از هفته اول زانو صاف نشود از هفته دوم باید وزن نیز روی زانو گذاشته شود که میزان آن می‌تواند تا 10کیلوگرم افزایش یابد.
PRONE HANGE: در حالت دمر خوابیده بطوریکه مچ پا از تخت بیرون باشد یک حوله نازک بالای کشکک قرار داده تا کشکک اذیت نشود. 10دقیقه در این وضعیت مانده و جهت فشا بیشتر می‌توان از وزنه استفاده کرد.
تمرینات موثر برای خم شدن زانو
ROLLING –STOOL EXERCISE: روی یک صندلی چرخدار نشسته و با حرکت صندلی به جلو زانو را باید خم کرد. این کار را 6 بار در روز و هر بار بمدت 10دقیقه باید انجام داد.
WALL SLIDE: پا را بر دیوار گذاشته و اجازه داد آرام بسمت پایین سر بخورد.
جهت بدست آوردن دامنه حرکتی استفاده از دستگاه CPMب سیار مفید است.
حرکت کشکک: قبل از تمرینات دامنه حرکتی کشکک را در 4 جهت داخل –خارج –بالا و پایین حرکت داده و در هر حالت 10 ثانیه نگه داشت. این کار را 5دقیقه باید انجام داد.
اقباض عضله چهارسر رانی: عضله چهار سر ران را منقبض کرده و 10 ثانیه نگه داشت. اینکار را 20 مرتبه و هر 2 ساعت تکرار کرد.
جهت آگاهی از قابل قبول بودن انقباض ان را با طرف مقابل مقایسه می‌توان کرد. با یک انقباض خوب کشکک یک سانتیمتر به بالا حرکت می‌کند.
این تمرین از روز اول بعد از عمل باید انجام شود.
SLR: یک هفته پس از عمل می‌توان تمرین SLR را انجام و در صورت کنترل کامل این تمرین در 4 جهت انجام شود.
نکته مهم در انجام این تمرین قفل بودن زانو (عدم وجود EXT LAG) است. درصورت عدم توانایی در قفل کردن کامل زانو اینکار را با استفاده از بریس انجام داد.
در صورت کنترل کامل حرکت از وزنه نیز می‌توان استفاده کرد باید دقت کرد وزن آن از 10درصد وزن بدن بیشتر نباشد.
تمرینات کششی
کشش عضلات همسترینگ و دوقلو از روز اول پس از عمل باید انجام شود.
در صورت بازسازی با استفاده از تاندون همسترینگ توجه داشت که عضله حساس بوده و مستعد درد و کشیدگی است. هنگام کشش همسترینگ حرکت باید کاملا بدون درد باشد.
تقویت عضلات گلوتئال
در حالت خوابیده عضلات باسن را منقبض و این انقباض را 10 ثانیه نگه داشت. 20 مرتبه تکرار و 3 ست انجام داد.
تقویت همسترینگ
پاشنه پای را به زمین باید فشار داد و 10 ثانیه نگه داشت و 20 مرتبه تکرار کرد. 3 ست اینکار را باید انجام داد.
در صورت استفاده از گرافت همسترینگ جهت جلوگیری از آسیب این عضله این حرکت را 4هفته به تاخیر باید انداخت.
تمرینات زنجیره حرکتی بسته
این تمرینات شامل اسکات زدن کنار دیوار terminal knee ext-leg press و ... است. از زمانی که بتوان 50%وزن خود را روی اندام درگیر انداخت می‌توان این تمرینات را شروع کرد.
علاقه مندان به کسب اطلاعات بیشتر در مورد این پروسه درمانی کامل می‌توانند به سایت علیرضا سپهری به ادرس www.wonderphysio.ir مراجعه کنند.
### پایان خبر رسمی