، تهران , (اخبار رسمی): هر استوانه‌ی توخالی چوبی، فلزی، پلاستیکی، بتنی، فایبرگلاس و … می‌تواند به عنوان لوله تعریف شود. از لوله برای انتقال مایعات، گازها، دوغاب‌ها و ذرات ریز استفاده می‌شود.
عموما اصطلاح «سیستم لوله کشی صنعتی» شامل تمام شبکه‌ی لوله‌ها به همراه قطعات استفاده شده در این شبکه از جمله بست‌ها، پمپ‌ها، خنک کننده‌ها، شیر فلکه و تانکرها است. شبکه‌های لوله کشی صنعتی به مثابه عروق و شریان‌های صنایع هستند و در عصر صنعت، از اهمیت بسیار بالایی برخوردارند.
طراحی اولیه‌ی یک شبکه‌ی لوله کشی صنعتی بر اساس اینکه سیال را از کجا به کجا قرار است انقال داد، انجام می‌شود. در طراحی دقیق و جزئی شبکه‌ی لوله کشی صنعتی اما فاکتور‌های متعددی دخیل هستند از جمله: سیال، میزان افت فشار و اتلاف انرژی قابل قبول، سرعت مورد نظر، محدودیت های فضایی و مکانی، نیازمندی‌های پروسه، دمای سیال و … . برقراری ساپورت سیستم‌های لوله کشی صنعتی به مهندسی، طراحی و ساخت و ساز پیچیده و طاقت فرسایی نیاز دارد و گاها ساختارهای ویژه (مثل تیر سرکش، تیر T شکل و …) برای ساپورت سیستم نیاز است.
مواد مورد استفاده در لوله کشی صنعتی
ماده‌ای که برای ساخت لوله استفاده می‌شود باید با توجه به شرایط عملیاتی سیستم انتخاب شود تا در فشار و دمای مورد نظر، دچار خوردگی و فرسایش نشود. مواد زیر رایج ترین مواد مورد استفاده در لوله کشی صنعتی نیروگاه‌ها هستند:
- فولاد
فولاد پر کاربردترین ماده در لوله کشی صنعتی است. فولاد تهیه شده طبق فرایند آهنگری (فورجینگ) به وفور برای ساخت فیتینگ‌ها و از فولاد ریخته گری شده برای موارد خاص استفاده می‌شود. لوله‌ها در دو نوع کلی تولید می‌شوند: لوله‌های یکپارچه و لوله‌های جوش داده شده.
- چدن
چدن نسبت به خوردگی و فرسایش بسیار مقاوم است و به همین دلیل بیشتر در خطوط فاضلاب و شبکه‌های لوله کشی زیرزمینی استفاده می‌شود و در شبکه‌های لوله کشی صنعتی کمتر دیده می‌شود. چدن بسیار شکننده است و برای سیستم‌های لوله کشی صنعتی مناسب نیست. چدن در انواع مختلف از جمله چدن خاکستری، چدن داکتیل و چدن چکش خوار تولید می‌شود که هر کدام معایب و مزایای خود را دارند.
- برنج و مس
مواد غیر آهنی، به خصوص آلیاژهای برنج و مس در لوله کشی صنعتی برای انتقال سیالاتی که دمای آنها حائز اهمیت نیست، استفاده می‌شوند.
- انواع فیتینگ
فیتینگ‌ها بخشی جدانشدنی از لوله کشی صنعتی هستند. از فیتینگ‌ها برای اتصال لوله‌های مستقیم به یکدیگر استفاده می‌شود. با استفاده از انواع فیتینگ می‌توان جهت دهی شبکه لوله کشی صنعتی را مدیریت و لوله‌هایی با سایز متفاوت را به هم متصل کرد. فیتینگ کاربردهای دیگری نیز دارد برای مثال می‌توان از برخی فیتینگ‌ها برای اندازه گیری و یا کنترل جریان سیال استفاده کرد.
در ادامه چند مورد از پرکاربردترین فیتینگ‌ها در لوله کشی صنعتی بررسی شده‌اند:
- زانویی : از اتصالات زانویی برای تغییر زاویه در مسیر لوله کشی صنعتی استفاده می‌شود.
- مغزی: یک فیتینگ دو سر دنده است که برای اتصال نزدیک دو لوله به هم استفاده می‌شود.
- کوپلینگ: برای اتصال دو لوله‌ی هم اندازه در یک خط مستقیم استفاده می‌شوند.
- سه راهی لوله: در سیستم‌های لوله کشی صنعتی از این قطعه برای انشعاب دهی استفاده می‌شود.
- فیتینگ وای: نام این قطعه ریشه در شباهتش به حرف «Y» انگلیسی دارد و از آن برای ایجاد انشعاب با زاویه‌ی 45 درجه استفاده می‌شود.
- اتصال برگشتی: از این فیتینگ «U» شکل برای تغییر جهت 180 درجه ی مسیر استفاده می‌شود.
- درپوش: از درپوش برای بستن انتهای باز لوله‌ها و یا انشعاب‌ها در سیستم‌های لوله کشی صنعتی استفاده می‌شود.
- فیتینگ بوشن: برای اتصال لوله‌هایی با سایزهای متفاوت از این فیتینگ استفاده می‌شود به این صورت که انتهای نر بوشن وارد کوپلینگ می‌شود و سپس لوله‌ی کوچک‌تر به انتهای ماده‌ی آن متصل می‌شود.
- کاهنده: از فیتینگ کاهنده برای کاهش ساز لوله استفاده می‌شود. کاهنده دو انتهای ماده دارد که لوله‌های با سایز متفاوت به آنها متصل می‌شوند.
روش‌های اتصال لوله‌ها در لوله کشی صنعتی
سه روش کلی برای اتصال لوله‌ها به یکدیگر وجود دارد که به شرح زیر هستند:
- اتصالات پیچی
- اتصالات فلنجی
- مفاصل جوش داده شده
هر کدام از این روش‌ها معایب و مزایای خود را دارند. در ادامه خصوصیات هر کدام از این اتصالات و کاربرد آنها در لوله کشی صنعتی بررسی شده است.
- اتصالات پیچی
در این روش، انتهای تمام لوله‌ها تراشیده شده به طوری که بتوانند به صورت پیچی به فیتینگ‌ها متصل شوند. عموما از این روش برای لوله‌هایی با سایز کمتر از 101.6 میلیمتر و فشارهای کم و متوسط استفاده می‌شود. مزیت این روش این است که شبکه‌ی لوله کشی را می‌توان به سادگی جداسازی و نصب کرد اما احتمال بروز نشتی در این نوع اتصالات زیاد است و برای شبکه‌های لوله کشی صنعتی با فشار بالا مناسب نیستند.
- اتصالات فلنجی
در این روش که از روش‌های رایج اتصال در لوله کشی صنعتی است، از فلنج در انتهای لوله‌ها استفاده می‌شود. دو فلنج روبروی هم قرار گرفته و معمولا با یک واشر آب بندی در میان، به هم متصل می‌شوند. این نوع اتصال بر خلاف اتصال جوشی قابل جداسازی است و جداسازی و سرهم کردن آنها راحت تر از اتصلات پیچی است.
در اتصالات فلنجی برای جلوگیری از نشتی باید سطح فلنج‌ها که به هم متصل می‌شوند کاملا صاف و صیقلی باشند که امری بسیار زمان بر و گران قیمت است به همین دلیل در این اتصالات از واشر آب بندی که ماده‌ای نسبتا نرم است استفاده می‌شود تا بعد از اتصال تمام حفره‌ها و درزهای موجود در سطح فلنج‌ها را بپوشاند و از نشتی جلوگیری کند.
مفاصل جوش داده شده
در این روش لوله‌ها مستقیما به همدیگر و به فتینگ‌ها و شیر فلکه‌ها جوش داده می‌شوند. این روش مزیت‌های بسیاری نسبت به دو روش قبلی دارد و بخشی جدانشدنی از لوله کشی صنعتی است. تعدادی از این مزیت‌ها عبارتند از:
- کاهش چشمگیر احتمال نشتی به دلیل به هم پیوسته بودن سیستم و نبود مفاصل پیچی و فلنجی
- کاهش وزن سیستم به دلیل عدم استفاده از مفاصل ذکر شده
- کاهش هزینه‌ی قطعات و هزینه‌ی نگهداری از سیستم
- نبود مفاصل بزرگ پیچی و فلنجی هم ظاهر بهتری به سیستم می‌دهد و هم عایق بندی آن را آسان تر می‌کند.
- استفاده از مفاصل جوشی انعطاف پذیری زیادی به طراحی شبکه لوله کشی صنعتی می‌بخشد زیرا لوله‌ها می‌توانند با هر زاویه‌ای به هم متصل شوند.
- ضعف‌های اصلی این نوع اتصال جدا ناپذیر بودن آن و تخصصی بودن آن است؛ به این معنی که برای هر اتصال جدید باید از یک جوشکار ماهر استفاده کرد.
عایق بندی سیستم‌های لوله کشی صنعتی
اکثر شبکه‌های لوله کشی صنعتی، برای جا به جایی سیالاتی با دمای خیلی بالاتر از دمای هوای اطراف لوله‌ها استفاده می‌شوند. برای مثال در لوله کشی صنعتی نیروگاه‌ها افراد با سیالاتی مثل بخار آب داغ و آب داغ سر و کار دارند. برای اینکه از تبادل دمای سیال درون شبکه‌ی لوله کشی صنعتی با هوا جلوگیری شود باید لوله‌ها عایق بندی شوند. عایق بندی علاوه بر اینکه به حفظ دمای سیال کمک می‌کند، از افزایش دمای ساختمان نیز جلوگیری می‌کند و همچنین از بروز حادثه در اثر تماس کارکنان با لوله، پیشگیری می‌کند.
در شبکه‌های لوله کشی صنعتی که سیال سرد جا به جا می‌کنند نیز باید لوله‌ها عایق بندی شوند تا از عرق کردن آنها که از عوامل خوردگی و فرسایش است، جلوگیری شود.
### پایان خبر رسمی