، تهران , (اخبار رسمی): سیستم تعلیق خودرو دو وظیفه مهم را برعهده دارد که یکی جذب نوسانات و ارتعاشات وارد به چرخ‌ها بر اثر ناهمواری‌های جاده و دیگری تماس مؤثر لاستیک چرخ‌ها با سطح جاده است. در سیستم تعلیق خودرو همیشه دو مقوله مورد بحث بوده: یکی کیفیت سواری و دیگری قابلیت هدایت و کنترل که این دو مرتباً در تضاد با یکدیگرند.
سیستم تعلیق یا فنربندی (به انگلیسی: Suspension) قسمتی از خودرو است که باعث می‌شود نوسانات حاصل از حرکت خودرو بر روی سطوح ناهموار به جِرم معلق که شامل اتاق، شاسی، متعلقات و سرنشینان است، وارد نشود. سیستم تعلیق از جِرم فنربندی شده، فنر، کمک فنر و جِرم فنربندی‌‌نشده تشکیل شده است.
سیستم تعلیق خودرو دو وظیفهٔ مهم را برعهده دارد که یکی جذب نوسانات و ارتعاشات وارد به چرخ‌ها بر اثر ناهمواری‌های جاده و دیگری تماس مؤثر لاستیک چرخ‌ها با سطح جاده است. در سیستم تعلیق خودرو همیشه دو مقوله مورد بحث بوده: یکی کیفیت سواری دادن و دیگری قابلیت هدایت و کنترل، که این دو مرتباً در تضاد با یکدیگرند. به عبارت دیگر، بهبود یکی باعث بروز اشکال در دیگری می‌شود.
سیستم تعلیق خودرو در حقیقت بخشی از شاسی آن است و به‌نوعی با تمامی اجزای زیرین خودرو در ارتباط است. یک سیستم تعلیق خوب علاوه بر اینکه راحتی و آرامش را برای سرنشینان به همراه می‌آورد به پایداری خودرو در جاده هم کمک بسیاری می‌کند و در چسبندگی و تعادل آن نقش مهمی دارد. اگر خودروهایی مانند پورشه باکستر، موستانگ، دوج چلنجر در جاده هندلینگ و چسبندگی فوق العاده‌ای دارند، یکی از دلایل آن داشتن سیستم تعلیق پیشرفته آن‌هاست.
سیستم تعلیق علاوه بر اینکه باید وزن خودرو را تحمل کند، می‌بایست ضربه‌هایی را که در دستاندازها به خودرو وارد می‌شود جذب کند و مانع از انتقال آن به بدنه خودرو شود و نوسان آن را میرا کند و باید طوری طراحی شود که در شرایط مختلف، تماس لاستیک‌ها را با سطح جاده حفظ کند.
وظیفه سیستم تعلیق که یکی از مهمترین اجزای خودرو به شمار می‌رود، ایجاد ارتباط بین جاده و خودرو است. این سیستم در مواردی هم‌چون هدایت خودرو، شتاب‌گیری و ترمز نقش ویژه‌ای ایفا می‌کند. لازم به یادآوری است، در صورت عدم وجود سیستم تعلیق، تمام قطعات خودرو به دلیل شدت ضربات وارده از جاده، به سرعت از بین می‌روند و عمر خودرو کوتاه می‌شود. با توجه به اهمیت موضوع، در این مقاله قصد داریم ضمن بررسی اجزای تشکیل‌دهنده سیستم تعلیق، به مطالعه انواع آن‌ها نیز بپردازیم.
وظایف سیستم تعلیق خودرو
۱- تحمل وزن خودرو
۲- جذب ضربات وارد و تبدیل آن‌ها به ارتعاش
۳- حفظ هندسه سیستم فرمان و موقعیت چرخ‌ها
۴- افزایش قابلیت فرمان‌پذیری خودرو
۵- افزایش میزان پایداری خودرو
۶- حفظ تماس چرخ‌ها با سطح جاده
اجزای سیستم تعلیق:
(۱) فنر
(۲) کمک فنر
(۳) سیبک
(۴) بوش
(۵) طبق
(۶) میل تعادل (میل موجگیر)
(7) استرات (Strut)
البته هر کدام از این بخش‌ها نیز به نوبه خود به زیرشاخه‌های متعددی تقسیم‌بندی می‌شوند که در این‌جا به‌طور خلاصه‌تری به معرفی آن‌ها می‌پردازیم.
(۱) فنر: این قطعه یکی از بخشهای اصلی سیستم تعلیق خودرو محسوب می‌شود و بسته به نوع سیستم تعلیق، در شکل‌های گوناگونی اعم از فنر تخت، لول و پیچشی ساخته می‌شود. (الف) فنر تخت: این نوع فنر در سیستم تعلیق ثابت، به شکل فلز تخت و محکم و قابل انعطاف ساخته می‌شود که سپس تعدادی از آن‌ها روی هم چیده می‌شوند و به‌عنوان یک مجموعه در سیستم به کار می‌رود.
(ب) فنر لول: این نوع فنر در واقع میل‌گرد پیچیده به دور محوری استوانه‌ای شکل است.
(ج) فنر پیچشی: خاصیت ارتجاعی این نوع فنر در جهت عقربه‌های ساعت افزایش و خلاف آن کاهش می‌یابد.
(۲) کمک‌فنر: کمک‌فنر یا جاذب ضربه نیز از دیگر بخشهای مهم سیستم تعلیق است. وظیفه این قطعه، جذب ضربات ناشی از حرکت در مسیرهای ناهموار است.
(3) سیبک (Ball Joint): در سیستم تعلیق گاهی نیاز به اتصال قطعات به‌صورت محکم به یکدیگر و گاهی نیاز است تا در عین وجود اتصالات محکم، امکان حرکت و چرخش آن‌ها نیز وجود داشته باشد که در این هنگام از سیبک استفاده می‌شود. سیبک یک گوی فلزی دسته‌دار است که درون محفظه‌ای فولادی قرار دارد و دور آن با لاستیک پوشانده شده و در داخل آن امکان گردش دارد.
سیبک به‌عنوان محور چرخشی، چرخ‌ها را به نحوی به سیستم تعلیق متصل می‌نماید که قابلیت چرخش در زمان پیچاندن فرمان، همزمان با بالا و پایین رفتن چرخ‌ها در دستاندازها (حرکت سیستم تعلیق) وجود داشته باشد، دقیقا به‌مانند آنچه در محل اتصال پای انسان به لگن وجود دارد. سیبکها که قابلیت ساپورت مقداری از وزن خودرو را نیز دارا هستند، معمولا از یکسو به طَبَق و از سوی دیگر به متعلقات چرخ متصل می‌شوند. سیبکها معمولا فقط در محور جلو، و به سر هر طَبَق دیده می‌شوند، البته سیبک‌هایی هم در اتصالات میل فرمان وجود دارد که کوچک‌تر از سیبک‌های سیستم تعلیق هستند و غالبا توسط عوام با سیبک‌های سیستم تعلیق اشتباه گرفته می‌شوند.
اکثر سیبکها نیاز به نگهداری ندارند، اما در برخی خودروهای قدیمی از سیبک‌های گریس‌خور استفاده شده که باید همزمان با تعویض روغن یا حداکثر هر ۶ ماه یکبار گریس‌کاری شوند.
(4) بوش (Bushe): بوش نیز مانند سیبک برای اتصال قطعات مختلف سیستم تعلیق استفاده می‌شوند، ولی قطعاتی که با بوش به‌هم وصل شوند، فقط در یک جهت می‌توانند حرکت کنند و نمی‌توانند مانند سیبک در هر جهت گردش کنند.
بوش‌ها قطعاتی هستند اکثرا از جنس لاستیک طبیعی که برای اتصال بین قطعات متحرک سیستم تعلیق به یکدیگر استفاده می‌شوند. هدف استفاده از بوش‌ها حذف سر و صدا (Noise) در حین حرکت، حذف لرزش‌ها و تحمل مقداری از ضربات وارده به‌جهت خاصیت الاستیکی است. بوش‌های لاستیکی مقاومت خوبی در برابر کشش داشته، همچنین در دماهای پایین، بسیار مقاوم هستند. اما در مکان‌هایی که به‌دلیل سرعت حرکت، دما بالاست، زود سخت شده و دچار ترکیدگی و شکست می‌شوند، در چنین مواردی بهتر است از بوش‌های ساخته‌شده از اورتان (Urethane) که مقاومت بیشتری در برابر گرما دارند، استفاده شود، البته این نوع بوش‌ها انعطاف‌پذیری نوع لاستیکی را دارا نبوده و نرمی خودرو و هندلینگ آن را تا حدی تحت‌تاثیر قرار می‌دهند.
بوش‌ها در مواردی به‌عنوان محور (Pivot) عمل می‌نمایند، بدین صورت که دو قسمت فلزی به‌وسیله یک بوش استوانه‌ای به یکدیگر متصل شده و در نتیجه حرکتی مانند حرکات مفاصل بدن انسان حاصل می‌گردد و حرکت سیستم تعلیق با وجود اتصال به شاسی، با منتقل نمودن کمترین ضربه امکان‌پذیر می‌گردد.
(۵) طبق: طبق قطعه فولادی محکمی است که شاسی را به سیستم تعلیق متصل می‌کند و در طرفی که به شاسی متصل می‌شود، بوش‌ها و در طرف دیگر که به چرخ وصل می‌شود، سیبکها وجود دارند. قطعه‌ای است فلزی که در دو سر دارای بوش‌های محوری مانند آرنج یا زانوی انسان عمل می‌کند) اشت که از یک سمت به قطعات متحرک سیستم تعلیق و از سمت دیگر به شاسی خودرو متصل می‌گردد و نقش اتصال شاسی به قطعات سیستم تعلیق را بر عهده دارد.
در برخی موارد طبق‌ها به شکل حرف A هستند، یعنی در سمتی که به شاسی متصل می‌شوند دارای دو محور هستند که در این صورت آن‌ها را جناغی (Wish Bone) و یا A-Arm می‌نامند، اما در مواردی که به صورت یکپارچه باشند، همان نام طَبَق (Control Arm) به آن‌ها اطلاق می‌گردد.
طبق‌ها بر حسب نوع سیستم تعلیق در هر دو محور جلو و عقب قابل استفاده بوده و باز هم بر حسب نوع سیستم تعلیق ممکن است یک خودرو بدون طَبَق، با یک طَبَق در هر چرخ یا با دو طَبَق در هر چرخ، طراحی شود. محل قرارگیری طَبَق‌ها ممکن است در نیمه بالا و یا نیمه پایین متعلقات چرخ باشد؛ که در صورتی‌که در قسمت بالا قرار داشته باشد به آن طَبَق بالا و در صورتی که در قسمت پایین واقع شده باشد به آن طَبَق پایین گفته می‌شود.
طبق پایین در محور جلوی اکثر خودروهای امروزی دیده می‌شود، اما استفاده از طَبَق بالا با گسترش سیستم فنر و کمک فنر یکپارچه (Strut) رو به کاهش است.
(6) میل تعادل (Stabilizer ،Sway Bar ،Anti-Roll Bar): میل تعادل یا به اصطلاح مکانیک‌ها، موج گیر، در اکثر موارد برای بالا بردن تعادل خودرو و جلوگیری از چپ شدن آن، در خودروهایی که دارای سیستم تعلیق مستقل هستند، به‌کار می‌رود. میله تعادل یک میله فولادی است که در دو سر دارای بوش بوده و غالبا بین دو چرخ یک محور قرار می‌گیرد و به اصطلاح دو چرخ را به یکدیگر متصل می‌نماید، میل تعادل معمولا به‌وسیله دو اتصال محوری (Pivot) در دو طرف به شاسی نیز متصل می‌شود.
میله موجگیر به کنترل غلتش اتاق در هنگام دور زدن و پیچیدن یا رانندگی روی سطوح ناهموار کمک می‌کند. میل موجگیر جلو نوعی فنر موجگیر است. این میل موجگیر معمولا بین دو طبق پایین نصب می‌شود. وقتی خودرو پیچی را طی می‌کند، اتاق به طرف بیرون پیچ متمایل می‌شود. در نتیجه این تمایل، طبق‌های پایین در جهت مخالف حرکت می‌کنند و میل موجگیر را می‌پیچانند اما میل موجگیر در برابر پیچش مقاومت می‌کند. این عمل سبب سفت شدن سیستم تعلیق در هنگام پیچیدن خودرو می‌شود، در نتیجه اتاق خودرو کمتر کج می‌شود یا غلتش پیدا می‌کند.
(7) استرات (Strut) زمانی که کمک فنر در درون فنر لول قرار گیرد به این ترکیب اصطلاحا Strut گفته می‌شود. البته این ترکیب قرارگیری کمک و کمک فنر همیشه Strut خوانده نمی‌شود، بلکه تنها زمانی، ترکیب کمک فنر قرار گرفته درون فنر را Strut می‌نامند که این دو علاوه بر انجام وظایف اصلی خود، با حذف سیبک و طَبَق بالا، نقش یک رابط را نیز مابین سیستم تعلیق و شاسی ایفا نمایند. این سیستم رکن اصلی سیستمهای McPherson (نوعی سیستم تعلیق است) محسوب می‌شود و بیشتر هم در همین سیستم، دیده می‌شود.
انواع سیستم تعلیق از نظر استقلال عملکرد در مجموعه
۱- تعلیق‌های مستقل
۲- تعلیق‌های صُلب و وابسته
۳- تعلیق‌های نیمه‌مستقل
طبقه‌بندی از نظر محرک بودن
۱- تعلیق محرک
۲- تعلیق غیرمحرک
طبقه‌بندی از نظر کاربری
۱- کاربری در جلو
۲- کاربری در عقب
سیستمهای تعلیق به‌طور گسترده به دو دسته مستقل و وابسته تقسیم می‌شوند که هر یک از این دو نیز شامل انواع متفاوتی هستند. در نوع وابسته به‌طور معمول از یک اکسل یکپارچه، برای هر دو چرخ یک محور استفاده می‌شود؛ که چرخ‌ها را به موازات یکدیگر و عمود بر اکسل نگه می‌دارد و زمانی که تنظیم یک چرخ بر هم بخورد، تنظیم چرخ مقابل آن نیز بر هم خواهد خورد، همچنین اگر یک چرخ با دست‌اندازی روبه‌رو شود و بالا یا پایین برود چرخ دیگر نیز موازی با آن تحت‌تاثیر این حرکت واقع خواهد شد. اما در نوع مستقل که نوع پیشرفته‌تری محسوب می‌شود، هر چرخ توانایی حرکت مستقل و بدون تاثیر گرفتن از چرخ مقابل را داراست.
برای اطلاعات بیشتر از تعمیر و نگهداری خودرو می‌توان به مقاله‌های بررسی و عملکرد کمپرسور کولر خودرو و نقش و عملکرد پلوس خودرو مراجعه نمود.
### پایان خبر رسمی