، (اخبار رسمی): مالیات انواع بسیار مختلفی دارد که یکی از آنها، مالیات تکلیفی نام دارد. دولت با دریافت این نوع مالیات و دیگر شکل‌های آن از جمله مالیات بر عملکرد، بخشی از هزینه اداره کشور را تأمین میکند. مالیات های تکلیفی یکی از انواع مالیاتی است که اشخاص حقیقی و حقوقی برای توسعه کشور، مکلف به پرداخت آن هستند.
مالیات تکلیفی چیست؟
قسمتی از مالیات بر درآمد اشخاص است که تکلیف کسر و پرداخت آن طبق قانون برعهده پرداخت کنندگان وجوه است . که در آن شخص قبل از پرداخت وجه به اشخاص ثالث مکلف هستند مبلغی را به عنوان مالیات کسر و مابقی را به شخص ثالث پرداخت کنند.
به طور مثال فرض کنید که یک کارگر در یک کارخانه مشغول به کار است و این شخص مشمول پرداخت مالیات حقوق می باشد، در این شرایط کارفرما مالیات تکلیفی را از حقوق این کارگر کسر کرده و به سازمان امور مالیاتی کشور پرداخت میکند.
در واقع می‌توان گفت مالیات تکلیفی به این صورت است که وظیفه یا تعیین تکلیف کسر کردن و پرداخت آن بر عهده پرداخت کننده آن است که کسی غیر از خود فرد مشمول مالیات است.
آیا مالیات تکلیفی همان مالیات بر عملکرد است؟
نه اشتباه نکنید مالیات تکلیفی با مالیات بر عملکرد متفاوت است. مالیات تکلیفی قسمتی از مالیات بر درآمد اشخاص است که تکلیف کسر و پرداخت آن طبق احکام قانونی مربوطه در برخی منابع مالیات بر درآمد به عهده پرداخت کنندگان وجوه می باشد (برای مثال همان مالیاتی که کارفرما از حقوق کارگر کسر و به اداره مالیات می پردازد).
مالیات عملکرد که از نامش مشخص است، بعد از آنکه صورت سود و زیان شرکت تنظیم گردید باید به میزان 25% رقم سود خالص شرکت به عنوان مالیات عملکرد و برای اشخاص حقیقی هم طبق ماده 131 و بصورت پلکانی محاسبه و پرداخت می شود .
برای محاسبه مالیات اشخاص حقیقی می توانید این مقاله را مشاهده کنید
مالیات عملکرد یا همان مالیات بر درامد از انواع مالیاتهای مستقیم است که می توان از مالیات مشاغل، مالیات اشخاص حقوقی، مالیات املاک، مالیات حقوق از انواع مالیات بردرآمد نام برد.
حالا که به یکی از انواع مالیاتهای مستقیم اشاره شد اجازه دهید یکی دیگر از انواع مالیات مستقیم را هم برایتان شرح دهیم.
یکی دیگر از انواع مالیاتهای مستقیم مالیات بر دارایی است مانند مالیات بر ارث و مالیات حق تمبر و دلیل اشاره به این دو نوع از مالیات آشنایی با انواع مالیاتهای مستقیم بود و حالا که با مالیات عملکرد هم آشنا شدیم در ادامه مقاله به موضوع مالیات تکلیفی می پردازیم.
در مالیات تکلیفی اگر شما دریافت کننده خدمات باشید وظیفه دارید در قرارداد با اشخاص ثالث، از شخص کسب کننده درآمد، مالیات را کسر و به اداره دارایی واریز کنید و اگر شما ارائه کننده خدمات (پیمانکار) هستید، کارفرما مکلف است از شما مالیات را کسر و به اداره دارایی پرداخت کند اما در مالیات عملکرد شرکت شما همیشه خود پرداخت کننده مالیات هستند.
انواع مالیات تکلیفی
در زیر برخی از مالیات های تکلیفی که در قانون مالیاتهای مستقیم یا قانون مالیات بر ارزش افزوده آمده است را معرفی می‌کنیم اما همه مالیاتهای تکلیفی به موارد زیر محدود نیست. قاعده‌ای که باید به یاد داشته باشید این است که هر جا مشاهده نمودید تکلیف کسر و ایصال مالیات بر عهده شخصی غیر از پرداخت‌کننده اصلی (مؤدی) مالیات است، بدانید که با مالیات تکلیفی مواجه‌اید، حالا فرقی نمی‌کند در قانون مالیاتهای مستقیم با چنین قاعده‌ای مواجه شوید یا در هر قانون دیگری؛ مهم این است که در مالیات تکلیفی، تکلیف کسر و پرداخت مالیات بر عهده شخصی غیر از مؤدی اصلی است. (اگر این ملاک یادتان باشد، تشخیص هر نوع مالیات تکلیفی به راحتی برایتان امکان پذیر است.)
برخی از انواع مالیات های تکلیفی :
- مالیات بر اجاره املاک
- مالیات بر حقوق
- مالیات بر مضاربه
- مالیات بر درآمد پزشکان
- مالیات بر حق‌الوکاله
- مالیات بر اشخاص حقیقی و حقوقی خارجیِ مقیم خارج از ایران
- مالیات بر بیمه گر اتّکایی خارجی
- مالیات بر انتقال سهام
- مالیات بر اجاره املاک
مالیات بر اجاره املاک جزو مالیات های مستقیم بوده و دارای اهمیت است. انواع درآمدهایی که از یک ملک به دست آید مشمول این نوع مالیات است، به این صورت که اگر یک شخص حقیقی یا حقوقی ملکی در اختیار داشته باشد که از طریق آن اجاره دریافت میکند، مشمول پرداخت مالیات می‌شود. نحوه پرداخت مالیات در اجاره ملک به دو صورت است و با نحوه محاسبه متفاوت است.
فردی که ملک را اجاره میکند و مستاجر است اگر شخصیت حقیقی داشته باشد در این حالت مسئولیت پرداخت مالیات بر عهده مالک ملک بوده و تعهدی متوجه مستاجر نیست. به همین ترتیب اگر مستاجر دارای شخصیت حقوقی باشد در این حالت مالیات از نوع مالیات تکلیفی اجاره ملک و بر عهده مستاجر بوده و او مسئولیت کسر و پرداخت آن به سازمان امور مالیاتی است. بنابراین می‌توان به طور خلاصه گفت که تنها در حالتی که مستاجر شخصیت حقوقی داشته باشد مالیات تکلیفی از نوع اجاره ملک دریافت می‌شود.
اگر شما صاحب ملکی هستید که مستاجرتان شخصیت حقیقی دارد دیگر مالیات تکلیفی در این حالت موضوعیت ندارد و این خود شما هستید که هر ساله مالیات بر درآمد اجاره املاک را باید مستقیما پرداخت کنید.
تبصره 9 ماده 53 ق م م
وزارتخانه‌ها، موسسات و شرکتهای دولتی و دستگاههایی که تمام یا قسمتی از بودجه آنها به وسیله دولت تأمین می‌شود، نهادهای انقلاب اسلامی، شهرداریها و شرکتها و مؤسسات وابسته به آنها و همچنین سایر اشخاص حقوقی مکلفند مالیات موضوع این فصل را از مال‌الاجاره‌هایی که پرداخت میکنند کسر و تا پایان ماه بعد به اداره امور مالیاتی محل وقوع ملک پرداخت و رسید آن را به موجر تسلیم نمایند.
مالیات برحقوق
یکی ازمعروف‌ترین مالیات بین حقوق بگیران، مالیات تکلیفی حقوق است. کارفرمایان مکلف اند هنگام پرداخت حقوق کارکنان خود، مالیات بر درآمد حقوق را از آن کسر کرده و در زمان مقرر به سازمان امور مالیاتی پرداخت کنند. در اصل، این مالیات که از حقوق کارکنان کسر شده است و با واسطه، توسط کارفرمای آنها به سازمان امور مالیاتی پرداخت می‌شود و کارکنان در پرداخت آن نقشی ندارند.
متن قانونی ماده 86 ق م م که در رابطه به مالیات حقوق اشاره دارد.
ماده 86 ق م م، پرداخت کنندگان حقوق هنگام هر پرداخت یا تخصیص آن مکلفند مالیات متعلق را طبق مقررات ماده (85) این قانون محاسبه و کسر و تا پایان ماه بعد ضمن تسلیم فهرستی متضمن نام و نشانی دریافت کنندگان حقوق و میزان آن به اداره امور مالیاتی محل پرداخت و در ماه‌های بعد فقط تغییرات را صورت دهند.
تبصره 1: در مورد پرداخت هایی که از طرف غیر از پرداخت کننده اصلی حقوق به اشخاص حقیقی به عمل می آید، پرداخت کنندگان این قبیل وجوه مکلفند هنگام هرگونه پرداخت، مالیات متعلقه را با رعایت معافیت های قانونی مربوط به حقوق به جز معافیت موضوع ماده 84 این قانون، به نرخ مقطوع ده درصد (10%) محاسبه، کسر و حداکثر تا پایان ماه بعد با صورتی حاوی نام و نشانی دریافت کنندگان و میزان آن به اداره امور مالیاتی محل پرداخت کنند و در صورت تخلف، مسئول پرداخت مالیات و جریمه های متعلق خواهند بود.
تبصره 2: پرداخت های دانشگاه ها، مراکز و موسسات آموزش عالی، پژوهشی و فناوری که دارای مجوز از شورای گسترش آموزش عالی وزارتخانه های علوم و بهداشت و سایر مراجع قانونی ذیربط هستند، به اشخاص حقیقی اعم از کارکنان و غیر کارکنان خود در قالب حق التحقیق، حق پژوهش و قراردادهای تحقیقاتی و پژوهشی، با رعایت سایر احکام مقرر در تبصره یک، مشمول مالیات مقطوع به نرخ پنج درصد (5%) می شود.
مالیات بر مضاربه
شاید کلمه مضاربه را در جاهای مختلفی شنیده باشید به ویژه در مورد وام‌های بانکی، مضاربه در واقع به یک رابطه دو طرفه اشاره میکند که یکی از طرفین ملزم به آوردن سرمایه و دیگری متعهد به استفاده از سرمایه و انجام یک فعالیت اقتصادی است.
در آخر نیز سود حاصل از عملیات تجاری مربوطه بین طرفین تقسیم می‌شود، در واقع به این صورت که انجام دهنده کار موظف می‌شود که طی بازه‌های زمانی تعیین شده یک میزان سودی را به آورنده سرمایه پرداخت کند. در این رابطه دو طرفه (چه حقیقی چه حقوقی) اگر فردی که انجام دهنده کار است را طرف اول و فردی که سرمایه آورده را طرف دوم نام گذاری کنیم در این حالت باید گفت که این طرف اول است که مکلف به پرداخت مالیات سود طرف دوم یا همان سرمایه‌گذار است. به این شکل که طرف اول باید هنگام پرداخت سود به طرف دوم میزان مالیات مربوط به آن را کسر کند و همراه با مالیات سود خود که به دست آورده به سازمان مالیاتی پرداخت کند.
در نهایت می‌توان گفت که این مضارب یا انجام دهنده کار است که مسئولیت پرداخت مالیات را بر عهده دارد. فرد انجام دهنده کار موظف است از سودی که در مضاربه به دست آورده درصد معینی را به عنوان مالیات به سازمان امور مالیاتی پرداخت کند.
در ادامه به ماده 102 قانون مالیاتهای مستقیم که به مالیات تکلیفی مضاربه اشاره دارد می پردازیم.
در مضاربه، عامل (مضارب) مکلف است در موقع تسلیم اظهارنامه علاوه بر پرداخت مالیات خود مالیات درآمد سهم صاحب سرمایه را بدون رعایت معافیت ماده 101 این قانون کسر و به عنوان مالیات علی الحساب صاحب سرمایه به حساب مالیاتی واریز و رسید آن را به اداره امور مالیاتی ذیربط و صاحب سرمایه ارایه نماید.
تبصره – در صورتی که صاحب سرمایه بانک باشد تکلیف کسر مالیات صاحب سرمایه از عامل یا مضارب ساقط است.
مالیات بر درآمد پزشکان
به استناد بند “ک” تبصره 6 قانون بودجه سال 1398 و بند “ح” تبصره 6 قانون بودجه سال 1399 و پیرو دستورالعمل ابلاغی توسط سازمان امورمالیاتی کشور به تاریخ 1399/02/15، کلیه مراکز درمانی مشمول این قانون مکلفند %10 از حق الزحمه یا حق العمل پزشکی پزشکان را که به موجب دریافت وجه صورت حساب های ارسالی به بیمه ها و یا نقداٌ از طرف بیمار پرداخت می شود به عنوان علی الحساب مالیات کسر و به نام پزشک مربوط تا پایان ماه بعد از وصول مبلغ صورت حساب به حساب سازمان امور مالیاتی کشور واریز کنند. مالیات علی الحساب این بند شامل کلیه پرداخت هایی که بعنوان درآمد حقوق و کارانه مطابق بند “الف” این تبصره قانون پرداخت و مالیات آن کسر می شود ، نخواهد بود.
پیرو بخشنامه شماره 200/98/6 مورخ 1398/01/26 مبنی بر ارسال احکام مالیاتی قانون بودجه سال 1398 کل کشور، به مظور اتخاذ رویه واحد در اجرای مقررات بند (ک) تبصره (6) قانون بودجه سال 1398 کل کشور مقرر می دارد:
کلیه مراکز درمانی اعم از دولتی، خصوصی، وابسته به نهادهای عمومی غیر دولتی، نیروهای مسلح، خیریه ها و شرکت های دولتی ملکف به اجرای مقررات بند (ک) تبصره (6) قانون مذکور خواهند بود.
مقررات بند مذکور صرفا ناظر بر حق الزحمه یا حق العمل پزشکی پزشکان بوده و سایر شاغلین به حرفه های پزشکی از جمله دکترهای دارو ساز و دکترای علوم آزمایشگاهی، مشمول حکم این بند نخواهند بود.
درآمد پزشکانی که با مراکز درمانی دارای رابطه استخدامی بوده و مشمول مقررات فصل مالیات بر درآمد حقوق می باشند، از شمول مقررات این دستورالعمل خارج است.
**در صورت وجود رابطه استخدامی پزشک با مراکز درمانی، کلیه دریافت های پزشک مشمول مقررات فصل مالیات بر درآمد حقوق بوده و تفکیک بخشی از درآمدها و عدم اعمال مقررات فصل مالیات بر درآمد حقوق به درآمدهای مذکور موضوعیت ندارد:
مراکز درمانی مکلفند ده درصد (10%) از حق الزحمه یا حق العملی را که به موجب دریافت وجه صورتحساب ارسالی به بیمه ها و یا دریافت نقدی از طرف بیمار، به پزشکان مشمول این دستورالعمل پرداخت می نمایند به عنوان علی الحساب مالیات کسر و تا پایان ماه بعد از وصول مبلغ صورتحساب ، طی قبض دریافتی از اداره امور مالیاتی مربوط (رسیدگی کننده به مالیات عملکرد مراکز درمانی) به نام پزشک به حساب سازمان امور مالیاتی کشور واریز نمایند.
ملاک اعمال این مقررات پرداخت وجه به پزشکان می باشد. بنابر این درصورت پرداخت وجه حق الزحمه یا حق العمل پزشکان به صورت علی الحساب، فارغ از دریافت مبالغ آن از بیمه ها، پرداختی مذکور مشمول مقررات این دستورالعمل خواهد بود.
مقررات این دستورالعمل صرفا شامل حق الزحمه یا حق العمل هایی است که ارائه خدمات و درآمد آن در سال 1398 تحقق یافته و در سال مذکور نیز پرداخت می شود.
کسور مذکور به عنوان علی الحساب از مالیات عملکرد سال 1398 پزشکان قابل کسر خواهد بود.
مالیات تکلیفی حق الوکاله
طبق تبصره 2 ماده 103 قانون مالیاتهای مستقیم، وزارتخانه ها و موسسات دولتی، شرکتهای دولتی و شهرداری ها، موسسات وابسته به دولت و شهرداری ها مکلفند از وجوهی که بابت حق الوکاله به وکلا پرداخت می کنند پنج درصد (5%) از آن را کسر و بابت علی الحساب مالیاتی وکیل تا پایان ماه بعد به اداره امور مالیاتی محل پرداخت نمایند.
مالیات بر اشخاص حقیقی و حقوقی خارجیِ مقیم خارج از ایران
درآمدهایی که در ایران یا خارج از ایران تحصیل می‌نمایند، به شرح زیر تعیین می‌شود بابت تهیه طرح ساختمان‌ها و تأسیسات، نقشه‌برداری، نقشه‌کشی، نظارت و محاسبات فنی، دادن تعلیمات و کمک‌های فنی، انتقال دانش فنی، سایر خدمات و واگذاری امتیازات و سایر حقوق، همچنین واگذاری فیلم‌های سینمایی که به عنوان بها یا حق نمایش یا تحت هر عنوان دیگر در ایران یا از ایران تحصیل میکنند، به استثنای درآمدهایی که طبق مقررات این قانون نحوه دیگری برای تعیین درآمد مشمول مالیات یا مالیات آنها مقرر شده است، با توجه به نوع فعالیت ومیزان سوددهی به مأخذ ده درصد (۱۰%) تا چهل درصد (۴۰%) مجموع وجوهی می‌باشد که ظرف مدت یک‌سال مالیاتی عاید آنها می‌شود.
آیین‌نامه اجرایی این ماده و ضرایب تشخیص درآمد مشمول مالیات با توجه به نوع فعالیت، ظرف مدت شش ماه از تاریخ لازم‌الاجراء شدن این قانون به پیشنهاد وزارت امور اقتصاد و دارایی به تصویب هیأت وزیران می‌رسد.
پرداخت‌کنندگان وجوه مذکور در این ماده مکلفند در هر پرداخت، مالیات متعلق را با توجه به مبالغی که از اول سال تا آن تاریخ پرداخت کرده‌اند کسر و تا پایان ماه بعد به اداره امور مالیاتی پرداخت کنند، در غیر این صورت پرداخت‌کنندگان مذکور و دریافت کنندگان متضامناً مسئول پرداخت اصل مالیات و جریمه‌های متعلق به آن خواهند بود.
مالیات بر بیمه گر اتّکایی خارجی
یکی دیگر از مالیات تکلیفی مالیات بر بیمه است که در تبصره 5 ماده 109 ق م م به آن اشاره شده است.
موسسات که بیمه ی خارجی خود به قبول بیمه اتکایی توسط موسسات بیمه داخلی درآمد کسب میکنندباید ۲ درصد از حق بیمه های دریافتی خود را که به کشور ایران مرتبط است را به عنوان مالیات دریافت کنند و سپس به سازمان امور مالیاتی پرداخت نمایند. البته وظیفه دریافت این مبلغ به عهده بیمه ایرانی است که در حال همکاری با موسسات خارجی است مهلت پرداخت آن نیز یک ماه پس از دریافت این میزان مالیات است.
مالیات بر انتقال سهام
یکی از مالیات های معروف مالیات تکلیفی مالیات نقل و انتقال سهم است. برای این مورد نیز پیش بینی های لازم در قانون به عمل آمده است .
براساس تبصره یک ماده ۱۴۳ قانون مالیات مستقیم، تکلیف اخد مالیات از سمت قانون گزار به عهده شخصی گذاشته شده است که انتقال سهم را انجام میدهد. براساس این قانون انتقال دهنده سهم تحت هر عنوانی باید حدود 4 درصد از ارزش های سهم خود را به عنوان مالیات کم کرده و سپس به سازمان مالیات تحویل دهد.
نحوه محاسبه مالیات تکلیفی
در تمامی مواردی که در قسمت قبل ذکر شد، فردی که مسئولیت پرداخت مالیات تکلیفی را بر عهده دارد تا پایان ماه بعد فرصت دارد که اقدام به پرداخت مالیات کند و مشمول جریمه نشود.
نحوه پرداخت مالیات تکلیفی به این صورت است که فردی که مکلف به کسر مالیات تکلیفی در هر نوع آن است باید نسبت به پرداخت آن اقدام کند.
البته استفاده از مشاور مالیاتی بهترین و مطمئن‌ترین راه برای پرداخت مالیات تکلیفی است.
عواقب عدم پرداخت مالیات تکلیفی
در این مقاله خواندید که برخی از افراد موظف به دریافت مالیات تکلیفی و پرداخت آن به سازمان امور مالیاتی هستند.
در قانون برای عدم انجام این وظیفه جرائم و مجازاتی در نظر گرفته‌شده است. عدم پرداخت به‌موقع مالیات تکلیفی، مشمول جریمه‌ای معادل 10 درصد میزان مالیات پرداخت نشده است. علاوه بر این دو و نیم درصد (2.5%) مالیات به ازای هر ماه نسبت به مدت تاخیر از سر رسید پرداخت خواهد بود.
امیدواریم از مطالعه این مقاله آموزشی مالیاتی از همیار حساب لذت برده باشید در این مقاله به ابعاد مختلف مالیات تکلیفی پرداختیم.
### پایان خبر رسمی