، تهران , (اخبار رسمی): بیماری ایدز یکی از مهم‌ترین چالش‌های سلامت بشر در قرن اخیر است که به علت شیوع و گستردگی آن بر هر فردی لازم است که دامنه اطلاعات خود را درباره این بیماری، تاریخچه، انواع و اشکال مختلف و راه‌های انتقال آن افزایش دهد.
در میانه قرن بیستم، آلودگی با HIV در سراسر جهان به‌صورت اپیدمی درآمد که از آن به‌عنوان ایدز یاد می‌شود و عوامل مختلفی در گسترش ناگهانی آن نقش داشته که از آن جمله می‌توان مسافرت‌های بین‌المللی، سازمان‌های انتقال خون و استفاده گسترده از مواد مخدر تزریقی را نام برد
HIV مخفف «Human Immunodeficiency Virus» به معنی «ویروس نقص ایمنی انسان» است و به فردی که به HIV آلوده باشد HIV) +HIV مثبت) اطلاق می‌شود.
ویروس‌های مختلف به سلول‌ها و بافت‌های مختلفی از بدن از جمله به پوست، دستگاه تنفسی و … حمله می‌کنند و چیزی که HIV را اینطور خطرناک کرده این است که HIV به خود سیستم ایمنی حمله می‌کند. سیستم ایمنی، گروهی از سلول‌ها هستند که بدن را در برابر انواع عفونت‌ها محفاظت می‌کنند و بدون آنها توانایی بدن برای مبارزه با انواع عفونت‌ها تضعیف می‌شود، لذا وقتی ویروس HIV وارد بدن فردی شود به تدریج قدرت دفاعی بدن وی ضعیف می‌شود و این فرد در برابر انواع بیماری‌ها و عفونت‌ها و حتی آنهایی که در حالت عادی بیماری‌زا نیستند آسیب‌پذیر می‌شود.
- منشا HIV و اولین موارد ایدز
از ابتدای همه‌گیری (اپیدمی) ایدز، مباحث پیرامون منشا اولیه ایدز مورد علاقه و بحث و جدل بود. اگرچه در تلاش برای مشخص کردن مبدا پیدایش ایدز، خطر اینکه بیماری را به گروه یا منطقه خاص یا افراد خاصی نسبت بدهند وجود داشت. نخستین موارد ایدز در ایالات متحده آمریکا در سال 1981 رخ داد، ولی آنها اطلاعات بسیار کمی در مورد منبع بیماری ارائه دادند. در حال حاضر مشخص شده که عامل بیماری ایدز ویروس HIV است، بنابراین برای پیدا کردن منشا ایدز بایستی به‌دنبال منبع HIV بود. پی‌بردن به منشا ویروس و چگونگی سیر تکاملی آن در تولید واکسن بر ضد HIV و درمان‌های موثرتر در آینده لازم است، همانطور که فهم همه‌گیری (اپیدمی) ایدز در تعیین عملکرد آینده و ایجاد برنامه‌های آموزشی و پیشگیری کارآمد، موثر است.
HIV جزئی از خانواده Lentivirusesاست که به‌جز HIV در گروه وسیعی از حیوانات (nonhuman) نیز یافت شده است. این Lentiviruses به طور کلی تحت عنوان simian viruses (SIV) (ویروس میمون) شناخته می‌شوند و امروزه این موضوع که HIV زاده‌ای از (SIV) Simian (monkey) Immunodeficiency Virus است، موضوعی تائید شده محسوب می‌شود.
نتایج 10ساله تحقیقات انجام‌شده در تعیین منشا و سیر تکاملی HIV به‌وسیله Paul sharp از دانشگاه ناتینگهام و Beatrice Hahn از دانشگاه آلاباما در سال 2003 منتشر شد و آنها به این نتیجه رسیدند که شامپانزه‌های وحشی که همزمان به‌وسیله دو ویروس SIV آلوده بودند، از طریق تماس جنسی منجر به ایجاد فرم سومی از ویروس شدند که توانایی آلوده کردن انسان و ایجاد ایدز را داشت.
چگونه HIV از حیوان به انسان منتقل می‌شود؟
1- از سال‌ها پیش می‌دانستند که برخی ویروس‌ها می‌توانند از حیوان به انسان منتقل شوند که از این پدید ه به‌عنوان Zoonosis یاد می‌شود.
2- علاوه بر آن محققان به این نتیجه رسیدند که HIV می‌تواند از طریق مصرف گوشت شامپانزه آلوده به HIV به انسان منتقل شود.
3- از تئوری‌های مورد بحث دیگر انتقال HIV طی تحقیقات پزشکی (iatrogenic) و از مثال‌های آن به نقش واکسن‌های فلج اطفال در انتقال آن می‌توان اشاره کرد.
سه نمونه شناخته‌شده از نخستین آلودگی‌ها با HIV عبارتند از:
1- HIV یافت‌شده در نمونه پلاسمایی که در سال 1959 از مردی در منطقه‌ای در جمهوری کنگوی کنونی گرفته شد.
2- HIV یافت‌شده در نمونه بافتی از نوجوان آمریکایی که در سال 1969 در ST.louis فوت کرد.
3 -HIV یافت‌شده در نمونه بافتی از ملوان نروژی که در سال 1976 فوت کرد.
در سال 1998 آنالیزی برای نمونه پلاسمای سال 1959 انجام شد و تفسیر آن بیانگر این بود که HIV-1 حدود دهه 1940 یا اوایل 1950 به بدن انسان وارد شده است. دیگر دانشمندان معتقدند که ورود HIV به بدن آدمی به زمانی طولانی‌تر برمی‌گردد. (حدود 100 سال پیش یا قبل‌تر)
امروزه بسیاری بر این باورند که چون HIV تکامل‌یافته یکی از انواع SIV در نوعی شامپانزه در غرب آفریقا است، بنابراین اولین مورد HIV در انسان در غرب آفریقا پدید آمده و از آنجا به سراسر جهان گسترش یافته است. اگرچه ممکن است شامپانزه منشا اولیه HIV نباشد و ممکن است انتقال ویروس به بدن انسان در بیش از یک منطقه صورت گرفته باشد و بنابراین بسیار محتمل است که HIV در یک زمان هم در جنوب آمریکا و هم در آفریقا و حتی ممکن است در آمریکا قبل از آفریقا پدید آمده باشد.
شاید هرگز نتوان محل و زمانی را که اولین بار HIV در آنجا پدید آمد کشف کرد، اما آنچه مسلم است اینکه در میانه قرن بیستم، آلودگی با HIV در سراسر جهان به‌صورت اپیدمی درآمد که از آن به‌عنوان ایدز یاد می‌شود و عوامل مختلفی در گسترش ناگهانی آن نقش داشته که از آن جمله می‌توان مسافرت‌های بین‌المللی، سازمان‌های انتقال خون و استفاده گسترده از مواد مخدر تزریقی را نام برد.
سفرهای بین‌المللی
نقش سفرهای بین‌المللی در گسترش HIV با مطالعه نقش Patient zero برجسته‌تر می‌شود.
«Patient zero»، مسئول هواپیمایی کانادایی به نام Gaetan Dugas بود که به اقصی نقاط جهان سفر می‌کرد. بررسی بسیاری از اجزای اولیه ایدز نشان داد که آلوده‌شدگان، به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم با این فرد تماس جنسی داشته‌اند و این افراد آلوده‌شده به شهرهای مختلفی از آمریکا رفته‌اند. این مثال نقش سفرهای بین‌المللی را در گسترش ویروس مشخص می‌کند. این مورد نشان می‌دهد که بیماری می‌تواند محصول یک ناقل منفرد باشد. (single transmissible agent)
کارخانه‌های فرآورده‌های خونی
امروزه انتقال خون به‌صورت یک عمل متداول در پزشکی درآمده و با افزایش نیاز به خون منجر به رشد بیشتر چنین کارخانه‌هایی شده است. در برخی کشورها مانند ایالات متحده از کسانی که در ازای پول خون می‌دهند استفاده می‌شود، که معتادان هم در این مقوله جای می‌گیرند و این خون به سراسر جهان فرستاده می‌شود.
اواخر دهه 1960 فاکتور انعقادی به نام فاکتور هشت (factor VIII) برای هموفیلی‌ها تهیه شد. برای تهیه فاکتور انعقادی، لازم بود که خون از هزاران اهداکننده جمع‌آوری شده و فاکتور هشت از آن استخراج و سپس به‌صورت گسترده در سطح جهان پخش شود. این موضوع باعث شد که هموفیلی‌ها در معرض آلودگی قرار گیرند.
مواد مخدر تزریقی
در دهه 1970 جنگ ویتنام و دیگر درگیری‌ها در خاورمیانه سبب افزایش دسترسی به هروئین و این مسائل نیز منجر به افزایش رشد مواد مخدر تزریقی شد. این افزایش دسترسی همراه با تولید سرنگ‌های یکبار مصرف پلاستیکی و ایجاد Shooting galleries (جایی که مردم در آنجا می‌توانستند لوازم مواد مخدر را تهیه کنند) راه دیگری در جهت انتقال و گسترش ویروس HIV بود.
تئوری‌های دیگری نیز در رابطه با منشا HIV وجود دارد که در مورد آن بحث‌های فراوانی شده است، از جمله:
- برخی بر این عقیده‌اند که HIV به‌وسیله CIA (سازمان اطلاعاتی آمریکا) به وجود آمده است.
- عده‌ای بر این عقیده‌اند که HIV از طریق دستکاری‌های مهندسی ژنتیک خلق شده است.
گونه‌ها و گروه‌های HIV
در حال حاضر دو گونه (type) از HIV وجود دارد: HIV-1 وHIV-2.
تفاوت بین HIV-1 و HIV-2 چیست ؟
نوع غالب در جهان HIV-1است و هنگامی که به‌طور کلی و بدون مشخص کردن نوع درباره HIV بحث می‌شود، منظور HIV-1 است. هر دو نوع HIV-1 و HIV-2 از طریق تماس جنسی، خون و محصولات خونی و از مادر و کودک منتقل شده و سبب ایدز با علائم بالینی غیرقابل افتراق از یکدیگر می‌شوند. HIV-2 سخت‌تر از HIV-1 منتقل می‌شود و فاصله زمانی بین آلوده شدن با HIV-2 تا ایجاد بیماری طولانی‌تر است. در غرب آفریقا بیماران دارای HIV-2 از سایر بیماران جدا شده‌اند. HIV-2 ساختار ژنتیکی همانند HIV-1 دارد ولی دارای تفاوت‌های فاحشی در گلیکوپروتئین‌های پوششی است. میزان پیشرفت بیماری در افراد آلوده به HIV-2 به نظر آهسته‌تر است. HIV-2 در آمریکا نسبتا نادر است، ولی در غرب اروپا شیوع بیشتری دارد (به‌خاطر مهاجرت‌ها از مناطق آندمیک).
واکسن ایدز
ایجاد واکسنی برای ایدز هم تحت تاثیر زیرگونه‌های مختلف ویروس و هم انسان‌هایی که واکسن را دریافت می‌کنند قرار دارد، چراکه انسان‌ها از لحاظ ژنتیکی و روش تماس با ویروس متفاوتند. واکسن‌های مختلف تولیدشده بر ضد HIV بایستی بر روی زیرگونه‌های مختلف HIV آزمایش شوند. ایجاد یک واکسن اثربخش، ایمن و باصرفه برای تحت کنترل درآوردن اپیدمی جهانی، بهترین حالت است. اگر چه اشتباه است اگر تصور کنیم که ساخت چنین واکسنی، به‌راحتی و به سرعت امکان‌پذیر است یا با دردسترس بودن چنین واکسنی، نیازی به روش‌های دیگر پیشگیری نیست .
### پایان خبر رسمی