، تهران , (اخبار رسمی): بی‌اختیاری مدفوع با تغییر در اجابت مزاج مانند اسهال و یبوست ایجاد می‌شود که خوشبختانه امروزه درمان‌های مؤثری برای این اختلال در دسترس است.
بی‌اختیاری مدفوع یا ناتوانی در کنترل اجابت مزاج، باعث نشت غیر منتظره مدفوع از رکتوم می‌شود. این اختلال بی‌اختیاری مقعد یا روده نیز نامیده می‌شود. بی‌اختیاری مدفوع سندرمی است که به از دست دادن ناخواسته مدفوع جامد یا مایع منجر می‌شود. تعاریف بسیاری از بی‌اختیاری مدفوع وجود دارد و بی‌اختیاری روده می‌تواند از نشت گاه به گاهی مقدار کمی مدفوع در حین عبور گاز روده تا از دست دادن کامل کنترل روده متغیر باشد.
توانایی نگهداری مدفوع نیاز به عملکرد طبیعی و صحیح سیستم عصبی مقعد دارد. دو گروه از عضلات یعنی عضلات دریچه‌ای بیرونی (اسفنکتر مقعد خارجی) و عضلات دریچه‌ای درونی (اسفنکتر مقعد داخلی) در دیواره مقعد و رکتوم مسئول دفع و نگه داشتن مدفوع درون آن هستند.
در حالت عادی فرد توانایی درک وجود مدفوع و پری رکتوم را دارد و بدین طریق می‌تواند زمان نیاز به اجابت مزاج را حس کند. البته فرد باید از نظر روانی نیز به این حس عادت کرده و به آن توجه کند.
به طور کلی، بی‌اختیاری روده تهدید کننده زندگی نیست ولیکن کیفیت زندگی فرد را تحت آسیب قرار می‌دهد. بی اختیاری مدفوع یکی از شرایط روانی و اجتماعی ناتوان‌کننده در یک فرد سالم است که می‌تواند به انزوای اجتماعی، از دست دادن عزت نفس و اعتماد به نفس و حتی افسردگی منجر شود.
افراد مبتلا به این مشکل به دلیل ترس از آبرو ریزی از فعالیت‌های اجتماعی خود کناره می‌گیرند. متأسفانه بی‌اختیاری مدفوع بیماری رایجی است که در افراد مسن و زنان شایع‌تر و دو برابر مردان است. با این حال، بسیاری از مردم دوست ندارند که در مورد بی‌اختیاری مدفوع خود صحبت کنند و می‌پندارند که این مشکل نادر است و هر کسی به آن مبتلا نخواهد شد.
عملکرد روده با عوامل متعدد از جمله فشار دریچه‌ی مقعدی، احساس پری رکتوم، زمان جریان مدفوع در روده و حجم و قوام مدفوع کنترل می‌شود. علاوه بر این، عملکرد شناختی کافی و توانایی تشخیص زمان مناسب نیاز به سرویس بهداشتی در آن مؤثر است. اگر هر یک از این عوامل به خطر افتد، بی‌اختیاری می‌تواند رخ دهد.
با این حال نشت مدفوع می‌تواند ناشی از اختلالات و عوامل بیماری‌زای دیگری مانند بواسیر ، فیستول ، پرولاپس رکتوم، بیماری التهابی روده و عفونت انگلی باشد. تشخیص نوع بی‌اختیاری مدفوع در درمان آن می‌تواند بسیار کمک‌کننده و مؤثر باشد.
علل بی‌اختیاری مدفوع
به محض هضم مواد غذایی مصرفی، مواد زائد باقی مانده به سمت راست روده و بخش نهایی روده‌ی بزرگ یعنی رکتوم حرکت می‌کنند، رکتوم لوله باریک روده‌ای است که به مقعد ختم می‌شود. رکتوم مرکز ذخیره‌سازی موقت مدفوع است که با پر شدن آن و تحریک گیرنده‌های عصبی دیواره‌ی رکتوم، فرد احساس دفع و نیاز به اجابت مزاج می‌کند.
در صورت عدم پاسخ به این احساس مدفوع آب بیشتری را از دست می‌دهد و سفت و خشک می‌شود. برای ورود مدفوع به درون کانال مقعد باید از دریچه‌ی درونی که غیر ارادی است عبور کند، سپس برای خروج کامل نیاز به عبور از دریچه‌ی خروجی مقعد دارد که به صورت ارادی کار می‌کند. وقتی این اراده به هر دلیلی دچار اختلال شود، مشکل بی‌اختیاری مدفوع متحمل می‌شود.
بی‌اختیاری مدفوع می‌تواند علت‌های بسیاری داشته باشد و از یک یا ترکیبی از چند عامل ناشی شود. بی‌اختیاری روده معمولاً با تغییر در اجابت مزاج (به طور کلی اسهال و یبوست) و شرایطی که توانایی مقعد در نگه داشتن مدفوع را تحت تأثیر قرار می‌دهد، ایجاد می‌شود.
بسیاری از این علت‌ها شامل:
- سن: با افزایش سن عضلات دریچه‌ای مقعد ضعیف شده و این بیماری بیشتر در افراد مسن دیده می‌شود.
- زایمان طبیعی سخت: عضلات کف لگن و اعصاب آن در زنان می تواند در هنگام زایمان طبیعی دشوار دچار اختلال شود. زایمان طبیعی به طور گسترده به عنوان شایع‌ترین عامل مستعد‌کننده بی‌اختیاری مدفوع در زنان است. زایمان واژینال ممکن است باعث اختلال اسفنکتر داخلی یا خارجی در مقعد یا آسیب‌هایی به اعصاب کف لگن شود. آسیب عصبی می‌تواند منجر به یک مکانیسم در بی‌اختیاری مدفوع شود.
- آسیب بافتی حین عمل جراحی مقعد: جراحی مقعد، مانند هموروئیدکتومی یا اسفنکتروتومی با آسیب اسفنکتر داخلی و فوریت و بی‌اختیاری دفع پس از آن در ارتباط است.
- ناهنجاری‌های مادرزادی: اختلالاتی مانند اسپینا بیفیدا و میلومننگوسل با آسیب طناب نخاعی می‌تواند در بی‌اختیاری مدفوع نقش داشته باشد.
- بیماری‌های مزمن: شرایط پزشکی که ممکن است به بی‌اختیاری مدفوع منجر شود شامل دیابت، اسکلروز، سکته و ضربه‌ی نخاعی و اختلالات سیستم عصبی است.
- پرولاپس رکتوم: شرایط دیگری چون بیرون زدن بافت راست‌روده از مقعد عملکرد مقعد را دچار اختلال می‌کند.
- رکتوسل: پیش‌روی راست روده به داخل واژن می‌تواند به بی‌اختیاری مدفوع منجر شود.
- محدودیت حرکتی: بیماران محدود به صندلی چرخدار و کسانی که برای دسترسی به سرویس بهداشتی وابسته به دیگران هستند، ممکن است حملات بی‌اختیاری با وجود عملکرد کاملاً طبیعی مقعدی داشته باشند.
- اسهال: بیماری اسهال اغلب ناشی از یک عفونت روده‌ای یا سندرم روده تحریک پذیر است.
- بیماری التهابی روده: بیماری کرون یا کولیت و زخم مقعد فرد را در معرض بی‌اختیاری روده قرار می‌دهد. مشاهده شده که دیواره رکتوم می‌تواند در بیماران مبتلا به بیماری کرون سفت شود. در این بیماران، راست روده نمی‌تواند به اندازه‌ی لازم کشش داشته باشد و به همین خاطر احتمال نشت مدفوع وجود دارد؛
- آسیب تشعشع به رکتوم: ممکن است افراد مبتلا به سرطان پس از پرتودرمانی دچار این عارضه شوند.
- بیماری آلزایمر: بیماران مبتلا به آلزایمر در مراحل انتهایی بیماری خود ممکن است دچار بی‌اختیاری مدفوع ناشی از زوال عقلی شوند.
- مصرف غذاهای خاص: مصرف غذاهای خاصی مانند غذاهای ادویه‌دار، چرب، گوشت دودی و فرآورده‌های لبنی در صورت عدم تحمل لاکتوز، نوشیدنی‌های حاوی کافئین و شیرین‌کننده مصنوعی می‌تواند باعث اسهال و بدتر شدن نشانه‌های بی‌اختیاری مدفوع شود.
- یبوست: اگر مدفوع جامد درون مقعد گیر کند، عضلات راست روده کشیده و ضعیف‌تر می‌شود و در هنگام وجود مدفوع آبکی درون کانال ممکن است توان نگهداری آن را نداشته باشد و در نتیجه مدفوع شل و آبکی از مقعد نشت کند. مدفوع متراکم در زمان ابتلا به یبوست شدید و اغلب در افراد مسن وجود می‌آید.
- سرطان مقعد: تومورهایی که در داخل رکتوم گسترش می‌یابند می‌توانند به بی‌اختیاری روده منجر شوند.
- بواسیر: بواسیر می‌تواند در بسته شدن ناقص اسفنکتر مقعد نقش داشته باشد.
- مصرف طولانی مدت ملین: افرادی که برای مدت طولانی و بیش از حد از مسهل و ملین استفاده می‌کنند در معرض خطر بسیار بالاتری از ابتلا به بی‌اختیاری روده هستند.
علائم بی اختیاری مدفوع
به طور معمول نشت مدفوع در بزرگسالان به جزء در مدت زمان ابتلا به اسهال شدید اتفاق نمی‌افتد. افراد مبتلا به بی‌اختیاری مزمن و مکرر مدفوع ممکن است در طول روز بارها آن را تجربه کنند. علایم ممکن است از ناتوانی محدود در کنترل دفع خود به خود گاز روده تا نشت مدفوع در طول فعالیت‌های روزانه یا فوریت در دفع مدفوع و بی‌اختیاری آن در مسیر رسیدن به سرویس بهداشتی متغیر باشد.
بی‌اختیاری مدفوع می‌تواند به صورت بی‌اختیاری فوریتی باشد، یعنی فرد قبل از رسیدن به سرویس بهداشتی دچار نشت مدفوع شود و یا بدون هیچ نشانه‌ای خود به خود اتفاق افتد. بی اختیاری می‌تواند بسته به شدت آن به صورت روزانه، هفتگی یا ماهانه رخ دهد. علایم و نشانه‌هایی که ممکن است با بی‌اختیاری روده همراه باشد شامل:
- درد شکم
- نفخ
- یبوست
- اسهال
- خارش مقعد
- بی‌اختیاری ادرار
در صورت نشت مقادیر زیادی از مدفوع، می‌توان با استفاده از یک کرم مرطوب‌کننده مانع تماس مستقیم بین پوست و مدفوع شد و از تحریک پوست جلوگیری کرد. پزشک می‌تواند یک محصول مناسب را معرفی کند و البته قبل از استفاده از آن باید از تمیزی و خشکی ناحیه‌ی مقعدی و اطراف آن مطمئن شد.
استفاده از محصولات غیر دارویی مانند پودر تالک یا نشاسته‌ی ذرت نیز ممکن است به از بین بردن ناراحتی مقعد کمک کند. پوشیدن لباس زیر پنبه‌ای و لباس‌های گشاد و تعویض روزانه‌ی لباس زیر نیز در جلوگیری از آسیب پوستی بی‌تأثیر نیست. افرادی که از پوشک بزرگسالان استفاده می‌کنند، نوع دارای لایه‌ی جاذب رطوبت را تهیه کنند.
### پایان خبر رسمی