، تهران , (اخبار رسمی): تصور اینکه شمار زیادی از مردم آسیب‌پذیر جهان، در همین لحظه‌ای که ما مشغول نوشتن یا خواندن این گزارش هستیم در معرض ناامنی و وحشت قرار می‌گیرند، حتی با هزاران کیلومتر فاصله هم رعب‌آور است. انسان‌هایی که ناخواسته در معرض خشونت قرار گرفته‌اند و به مرور شاهد ویرانی شهرها و سکونتگاه‌های خود شده‌اند.
به گزارش اخبار رسمی به نقل از روابط عمومی جمعیت هلال احمر،امروز میلیون‌ها نفر از این مردمان در شهرهایی از عراق، سوریه، یمن و جغرافیاهای دیگر زندگی می‌کنند و فضاهای امن شهری که روزگاری محل تجمع، آشنایی و گذران زندگی روزمره آنها بوده، اکنون تبدیل به تل‌هایی از خاک شده‌اند. خشونت‌های مزمن شهری و بلایای طبیعی تاکنون گریبان شهرستان‌های زیادی را در جهان گرفته‌اند و امنیت را از ساده‌ترین کنش‌های روزمره آدم‌ها دور کرده‌اند. فدراسیون بین‌المللی جمعیت‌های صلیب‌سرخ و هلال‌احمر در گزارشی تحت عنوان «سرپناهی به نام شهر» از ضرورت توجه به فضاهای شهری در بحران‌های طبیعی و خشونت‌های انسانی می‌نویسد و تجربه ویرانی شهری و نادیده‌گرفتن آن را به مثابه یکی از دلایل اصلی وخامت مشکلات انسانی در نظر می‌گیرد.
حوزه شهری بخشی از بافت بحران‌های انسانی
سوریه درگیر جنگ می‌شود، زمین در اکوادور می‌لرزد و ابولا غرب آفریقا را می‌بلعد. وقتی به هر یک از این بحران‌ها نگاه می‌کنیم، همه آنها در یک اصل اشتراک دارند و آن اصل، آغشتگی فضای شهری به وضعیت بحرانی است. شاید تا به حال کمتر نهادی در سطح سیاست‌گذاری و مدیریت بحران به شهر به عنوان عنصری درگیر در موقعیت‌های نابسامان بشری اندیشیده باشد. اما واقعیت این است که اثرات انسانی یک فاجعه، چه طبیعی و چه ساخته شده به دست بشر، هم به شدت به فضاهای شهری گره خورده‌اند. اثرات فاجعه بر انسان‌ها تنها به تعداد زخمیان و کشته‌شده‌ها ختم نمی‌شود، بلکه از دست‌رفتن هر یک از امکانات روزمره شهری چون آب آشامیدنی، الکتریسیته، تلفن و بیمارستان بر ابعاد فاجعه اثر می‌گذارد و هرچه وسعت و جمعیت شهری بیشتر باشد، بر عمق بحران افزوده خواهد شد.
برای لحظه‌ای به ابولا فکر کنید و اینکه این بیماری مدت‌ها پیش از درگیرکردن شهرهای بزرگ آفریقایی میان قبایل و بومیان پراکنده، شایع شده بود. اما آنچه ابولا را فاجعه اپیدمیک غرب آفریقا کرد، مبتلاشدن شهرهای بزرگ به بیماری بود. در جنگ‌های داخلی هم شاهد وضعیت مشابهی هستیم. جنگ زمانی که از پشت جبهه‌ها به پشت درِ خانه‌ها و فروشگاه‌ها و بیمارستان‌های شهری می‌رسد و تک‌تک محلات شهری را ناامن می‌کند، بُعد وسیع‌تری پیدا کرده و مردمان را مجبور به ترک خانه و شهر می‌کند. بحران سوریه زمانی برای جهان پررنگ شد که شمار پناهجویان و آوارگان شهری از تصور جهانیان خارج شد و روزمره‌ترین لحظه‌های زندگی را هم دچار رعب و وحشت کرد. به باور فدراسیون بین‌المللی جمعیت‌های صلیب‌سرخ و هلال‌احمر شهرها یکی از حلقه‌هایی هستند که به خودی خود ذیل بحران مغفول می‌مانند و نهادهای بشردوست و سیاست‌گذار آنها را فراموش می‌کنند.
توسعه‌نیافتگی، بلای جان شهر
یکی از مسائلی که شهر را بدل به مختصاتی در معرض خطر می‌کند، میزان توسعه‌نیافتگی آن است و توسعه در این گزارش به معنای وضعیت ساخت شهری، پراکندگی جمعیتی و موقعیت اقتصادی شهر است. وقتی تاریخ بلایای طبیعی را مرور کنیم، به شکلی واضح درمی‌یابیم که شهرهای بزرگ و پرجمعیتی که دچار فقر اقتصادی بوده‌اند، بیشترین آسیب را دیده‌اند. شهرهای بزرگ و در عین حال کمتر توسعه‌یافته با بحران‌هایی چون حاشیه‌نشینی و فشردگی جمعیت مواجه‌اند و این عوامل، مردم شهرنشین را در مقابل حادثه آسیب‌پذیرتر می‌کند. حلبی‌آبادها و سکونتگاه‌های غیررسمی که معمولا آمار دقیقی از جمعیت آنها هم وجود ندارد، یکی از گلوگاه‌های بحران هستند. حتی زمانی که درگیری‌ها و جنگ هم پای خود را به شهر باز می‌کنند، اولین هدف گلوله و آتش همین نواحی حاشیه‌نشین خواهند بود.
همه ما زلزله اکوادور در اردیبهشت ماه امسال را به خاطر داریم. زلزله‌ای با وسعت 8/7 ریشتر که دومین شهر بزرگ کشور یعنی گوایاکیل را بیش از همه دچار آسیب کرد و در میان کشته‌شدگانی که شمار آنها به 650 نفر می‌رسید، حدود یک سوم به تنهایی سهم مناطق حاشیه‌نشین این شهر بودند. علاوه بر آن 2 هزار نفر هم در مناطق فقیرنشین گوایاکیل دچار جراحات جدی شده و بیش از 500 خانه در این مناطق کاملا ویران شدند. وقتی بحران‌های طبیعی گریبان شهرهای بزرگ و کمتر توسعه‌یافته را می‌گیرد، معمولا زمان زیادی برای احیای مجدد زندگی روزمره لازم است. مردمان شهری نه فقط آسیب‌های کوتاه‌مدت و تلفات حادثه را درک می‌کنند که تا بازسازی خانه و شهر خود باید انتظاری طولانی طی کنند.
افزایش مقاومت شهری
مکزیکو سیتی یکی از بحرانی‌ترین شهرهای آمریکای لاتین است. مختصاتی که نه فقط در معرض هجوم بلایایی چون سیل و زلزله قرار دارد که درگیری‌های داخلی، ناامنی، حضور قاچاقچیان و بحران مهاجرانی را که پشت مرزهای آمریکا مانده‌اند به دوش می‌کشد. شهری که به معنای واقعی کلمه هر روز با حادثه گلاویز می‌شود و فقر فرهنگی و مالی بخشی جدانشدنی از تاریخ آن است. اما فدراسیون بین‌المللی از این شهر به عنوان یکی از نمونه‌های موفق «افزایش مقاومت شهری» یاد می‌کند. مکزیکوسیتی علی‌رغم تمام بلایایی که آن را تهدید می‌کند، با کمک داوطلبان جوان صلیب‌سرخ کشور توانسته طرح آموزش‌های مواجهه با وضعیت‌های اضطراری در بیش از نیمی از دبستان‌های شهر را اجرایی کند. مدارس این شهر پرجمعیت میزبان داوطلبانی هستند که یکی از اقدامات آنها آموزش کمک‌های اولیه هنگام بحران طبیعی است. در کنار آن دبستانی‌های شهر در زمینه‌هایی چون مراقبت از خود در مقابل قاچاقچیان انسان و مواجهه با شرایط اضطراری در شهر آموزش می‌بینند و بسته به بحران‌هایی که احتمال مواجهه با آنها می‌رود، خود را آماده می‌کنند.
وقتی هر کدام از بحران‌های ساخت بشر یا بلایای طبیعی را که به جان زمین افتاده‌اند، مرور کنیم و ردپایی از عنصر شهری در آنها بیابیم، متوجه می‌شویم تنها راه کاهش خسارات انسانی این بحران‌ها «افزایش مقاومت شهری» است. مقاومتی که امروز کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ، فدراسیون بین‌المللی تحت عنوان «دستورکاری نو برای شهر» از آن یاد می‌کنند و باور دارند در هر کدام از مراحل پیش از بحران، هنگام فاجعه و پساحادثه باید بتوان نسخه‌ای برای التیام درد شهری پیچید. نسخه‌ای که در هر جغرافیایی از زمین متفاوت خواهد بود و هدف از اجراکردن آن نه فقط کاهش تلفات انسانی که به‌حداقل رساندن آسیب‌های موجود در فضای شهری است.
### پایان خبر رسمی