، مشهد , (اخبار رسمی): فضای میدان شهدا به عنوان یک فضای مدنی و مردمی، اولین اثر معماری در کشور خواهد بود که نقش میدان راه به صورت مدنی و مردمی تعریف می‌کند و در کنار میدان نقش جهان اصفهان، به عنوان اثر ماندگار ملی در ارج نهادن به نقش مردم در حاکمیت مطرح می‌شود.
به گزارش اخبار رسمی به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی شهرداری مشهد، در حال حاضر میدان‌های بسیار زیاد و متفاوتی در دنیا وجود دارند که هر یک به دلیل خاصی شهرت یافته‌اند، میدان سرخ مسکو در روسیه، میدان جامع فنا در مراکش، میدان تیانانمن در پکن، میدان قدیمی شهر جمهوری چک، پلازا دی مایو آرژانتین، پیازا دل کامپو ایتالیا و... برخی از میادین مشهور جهان هستند.
اما در شهرهای مختلف کشور جمهوری اسلامی ایران نیز میادین مختلفی وجود دارد که امروزه با کارکرد‌های مختلف به ویژه تعاملات اجتماعی مورد استفاده مردم قرار می‌گیرد.
مهم‌ترین میدان کلانشهر مشهد که در روند پیروزی انقلاب اسلامی یکی از مکان‌های اصلی حضور مردم بود، میدان شهدا است؛ این میدان 40 سال پیش با نصب مجسمه شاه و با نام میدان مجسمه احداث شد اما در جریان پیروزی انقلاب اسلامی 18 نفر از مردم در آن به شهادت رسیدند که پس از پیروزی انقلاب اسلامی با برچیده شدن مجسمه شاه، به نام میدان شهدا نامگذاری شد.
در وضعیت قدیم، این میدان هیچ‌گونه ارزشی برای حضور و تردد عابران پیاده قائل نمی‌شد که رفته رفته با افزایش تعداد خودرو و جمعیت و از طرفی فرسودگی بافت تاریخی اطراف، هویت تاریخی آن در سایه فراموشی قرار گرفته بود و از طرفی مشکلات ترافیکی زیادی را نیز ایجاد کرده بود اما از سال 83 با تصویب طرحی با هدف بهسازی و نوسازی بافت فرسوده، نا ایمن و ناکارآمد این میدان و اطراف آن آغاز شد.
امروز بعد از 12 سال از آغاز این طرح شاهد این هستیم که بخش زیادی از بافت فرسوده اطراف میدان شهدا نوسازی و در کنار آن فضای مناسبی برای برگزاری اجتماعات مردمی ایجاد شده است.
برای آگاه شدن از روند اجرای طرح میدان شهدا و وضعیت حاضر این پروژه با مدیر اجرایی آن به گفتگو نشستیم که در زیر می‌خوانید.
اجرای طرح میدان شهدا مطالبه شهروندان و مسوولان
وحید برجسته‌نژاد در ابتدای این گفتگو به مشکلات گذشته میدان شهدای مشهد اشاره می‌کند و می‌گوید: میدان شهدای مشهد محل تقاطع 6 خیابان اصلی است و در گذشته به جولانگاه حرکت سواره تبدیل شده بود و فضایی برای پیاده باقی نگذاشته بود؛ از طرفی این میدان در نیمی از سال و در ایام حضور زائران جوابگوی حرکت روان سواره نبوده و تداخل شدید حرکت سواره و پیاده در سطح میدان نیز در تمام ایام سال مشهود بود.
وی بیان می‌کند: همچنین فضای خرید در اطراف این میدان به صورت نامناسب و غیربهداشتی با آلودگی‌های صوتی، بصری و پویایی همراه بود که با وجود آلودگی‌های هوا و ظاهر کثیف جداره‌های شهری، محیطی نامناسب را برای استفاده شهروندان ایجاد کرده بود.
مدیر اجرایی طرح میدان شهدای مشهد تصریح می‌کند: در این مشکلات، کالبد عمومی میدان شهدا عمدتا کالبدی فرتوت، بی‌قاعده و ناموزون و با معماری غیرهمگون و با فضای شهری بی‌هویتی بود که ساختمان‌های قدیمی و فرسوده موجود در آن با عمری حدود 50 سال، هیچ‌گونه ارزش معماری نداشتند و با توجه به نوع بافت متراکم با نقاط دید کور در منطقه، یکی از مناطق جرم‌خیز و مستعد بزهکاری محسوب می‌شد و دسترسی مناسب جهت امدادرسانی به بخش‌هایی از بافت منطقه نیز عملا امکان‌پذیر نبود.
برجسته‌نژاد همچنین به مطالبه شهروندان و مسوولان در خصوص ساماندهی این میدان اشاره می‌کند و می‌گوید: نیاز به ایجاد تغییری اساسی در شکل و الگوی میدان و ساماندهی به حرکت پیاده و سواره در این ناحیه به عنوان مهم‌ترین میدان شهری در نزدیکی حرم مطهر رضوی یکی از اساسی‌ترین مطالبات به‌حق شهروندان و مسوولان بود؛ از طرفی با توجه به اینکه بعد از دوران صفوی تاکنون هیج میدانی با رویکرد مدنی و اجتماعی به وسعت زیاد در شهرهای پرجمعیت کشور اجرا نشده و با توجه به وجود ساختمان‌های اصلی شهرداری مشهد در میدان، پتانسیل ایجاد یک مرکز شهری مدنی- اجتماعی در طرح ساماندهی و بازسازی میدان مورد توجه قرار داده شده است.
میدان شهدا، بزرگترین مرکز همایش‌های بین‌المللی استان
مدیر اجرایی طرح میدان شهدای مشهد در ادامه بیان می‌کند: با توجه به دلایل ذکر شده، سال 83 با تدوین برنامه کالبدی با هدف سازماندهی فعالیت‌های مغشوش و نابسامان کنونی، ایجاد میدانی مناسب برای حرکت سواره و پیاده به صورت ایمن و آسوده، تجدید ساختار فضایی و کالبدی یک میدان به مثابه یک فضای مدنی و فعال اصلی و عمده در شهر مشهد، به وجود آوردن سیمای شهری مطلوب و موزون با تاکید بر هویت شهری و خاطره شهروندی، اجرای طرح میدان شهدای مشهد آغاز شد.
وی به جزییات طرح میدان شهدا اشاره می‌کند و می‌گوید: در طرح جدید میدان شهدا ترافیک سواره به حلقه بیرونی منتقل شده و فضای کاملا امنی در میان آن برای حضور پیاده ایجاد شده است که با قرار گرفتن ساختمان‌های شهرداری و شورای اسلامی شهر در آن نقش میدانی مدنی را ایفا می‌کند.
برجسته‌نژاد اضافه می‌کند: 6 توده ساختمانی در فضای داخلی میدان قرار دارد که شامل 4 ساختمان اداری، تجاری و فرهنگی در سمت شرق و غرب و ساختمان شهرداری در جنوب و ساختمان تالار شهر در شمال است که فضای شورای اسلامی شهر را نیز در خود جای داده؛ ساختمان‌های تجاری و اداری داخل و خارج میدان با زیرگذرهای پیاده به یکدیگر متصل شده‌اند.
مدیر اجرایی طرح میدان شهدای مشهد بیان می‌کند: فضای شهری میدان در 2 طبقه طراحی شده که این فضا برای گذراندن اوقات فراغت شهروندان و و زائران با جذابیت‌های نو و با خصوصیاتی که نظیر آن تاکنون در هیچ جای ایران وجود نداشته، برای انجام مراسم مذهبی و ملی، برگزاری اعیاد و سوگواری، مصون از شرایط نامناسب اقلیمی، برای کلیه فعالیت‌های شهروندی و تقویت روابط اجتماعی و ارتقای فرهنگ شهرنشینی طراحی و احداث شده است که با قرار گرفتن ساختمان‌های شهرداری، تالار شهر و شورای اسلامی شهر به عنوان یک فضای مدنی، بزرگترین مرکز همایش‌های بین‌المللی و کشوری در استان محسوب می‌شود.
حفظ خاطره انقلاب و شهدا در میدان شهدا
وی در ادامه بر حفظ خاطرات شهروندی ارزشمند در طرح میدان شهدا اشاره می‌کند و می‌گوید: یکی از بزرگترین دغدغه‌های طراحی میدان شهدا حفظ خاطرات با ارزش برای آینده بود که در این راستا یکی از اقدامات حفظ ساختمان شهرداری است.
مدیر اجرایی طرح میدان شهدای مشهد تصریح می‌کند: ساختمان قدیم شهرداری در طرح جدید میدان از بعد تاریخی و حافظه شهروندی در کمال امانت‌داری حفظ شده و به جهت رفع کمبود فضای اداری، ساختمان جدید شهرداری نیز در کنار آن احداث شده است.
برجسته‌نژاد ادامه می‌دهد: همچنین خاطره انقلاب و شهدای آن، یکی از مفاهیمی است که در خصوص میدان شهدا برای شهروندان به عنوان خاطره مفهومی مطرح می‌شود و پس از انقلاب نیز به نحو مطلوبی در میدان به آن پرداخته شده است.
وی می‌افزاید: در طراحی این میدان مواردی از جمله محل احداث نماد ماندگار شهید در مجاورت آبنماهای میانی میدان، طراحی سنگ یادمان نام شهیدان انقلاب در دیواره شمالی میدان، جانمایی محل تابلو بزرگ کاشی‌کاری در دیواره شمال با مضمون شهادت، کاشت درختان سرو و گل‌های لاله در فضای سبز مجاور آبنما و پیاده‌سازی طرح گرافیکی گل لاله در گلدان‌های داخل میدان پیش‌بینی شده است.
مدیر اجرایی طرح میدان شهدای مشهد به حفظ خاطره برگزاری مراسم ملی و مذهبی در طراحی میدان اشاره می‌کند و می‌گوید: در وضعیت قبلی میدان با توجه به اینکه اساسا حرکت سواره در تقدم قرار داشت، وجود جداول و جزایر ترافیکی و... فضای یکدست و مطلوبی را برای برگزاری مراسم مهیا نمی‌کرد لذا در طراحی جدید میدان با ایجاد یک محوطه وسیع و یکپارچه، بستری مناسب جهت برگزاری مراسم و گردهمایی ایجاد شده که در بخش زیرین میدان به شکل یک شبستان وسیع قابل استفاده است.
ارج نهادن به اراده ملی و مردمی پیام و مفهوم اصلی طراحی میدان
مدیر اجرایی طرح میدان شهدای مشهد در خصوص معماری این میدان تصریح می‌کند: پیام و مفهوم اصلی که از معماری میدان شهدا به عنوان یک میدان مدنی استنباط می‌شود، ارج نهادن به اراده ملی و مردمی و توجه به فلسفه از خود گذشتن شهید در راه خدا است.
وی ادامه می‌دهد: این اثر به محتوای معماری ایرانی- اسلامی نظیر مردم‌واری، خودبسندگی، پرهیز از بیهودگی، سادگی، وقار، درون‌گرایی، تعادل، تقارن، دو پوسته بودن، تقدس آب، پرهیز از ساده‌انگاری و توجه به مفاهیم، استفاده بهینه از انرژی، مصالح و منابع و... توجه دارد.
برجسته‌نژاد اضافه می‌کند: فضای میدان شهدا به عنوان یک فضای مدنی و مردمی، اولین اثر معماری در کشور خواهد بود که نقش میدان راه به صورت مدنی و مردمی تعریف می‌کند و در کنار میدان نقش جهان اصفهان، به عنوان اثر ماندگار ملی در ارج نهادن به نقش مردم در حاکمیت مطرح می‌شود.
طراحی پروژه میدان شهدا با کمک متخصصان معماری کشور
مدیر اجرایی طرح میدان شهدای مشهد اضافه می‌کند: برخی منتقدان، طرح میدان شهدا را طرحی غیرکارشناسانه و فاقد ارزش‌های معماری شهر مشهد ارزیابی کردند که با طرح کردن مشکل بی‌هویتی طراحی شهری، میدان شهدا را سوژه حملات خود قرار می‌دهند.
وی می‌گوید: طی حدود 12 سال گذشته، طرح میدان شهدا و ساختمان‌های داخل این مجموعه بارها طی جلسات بی‌شماری که با حضور دیگر متخصصان معماری کشور، مسوولان و دانشگاهیان مشهد تشکیل شده است و مورد بررسی و ارزیابی مجدد قرار داده شده که نتیجه آن همین پروژه‌ای است که بخشی از آن در حال حاضر به انجام رسیده است.
برجسته‌نژاد اضافه می‌کند: پروژه میدان شهدا در یک محدوده 35 هکتاری با بیش از 70 پروژه ریز و درشت در حال حاضر 70 درصد پیشرفت فیزیکی دارد که ادامه اجرای آن نیازمند 550 میلیارد تومان اعتبار است.
وی می‌گوید: تاکنون برای اجرای طرح میدان شهدا بالغ بر 950 میلیارد تومان هزینه شده است.
### پایان خبر رسمی