، تهران , (اخبار رسمی): IBS یکی از انواع مختلف اختلالات دستگاه گوارشی است که طی آن روده عملکرد عادی ندارد ولی هیچ مشکل غیرعادی هم در اندام ها و یا در آزمایشات دیده و یافت نمی‌شود. برخی اوقات IBS به نام‌های کولون اسپاستیک، کولیت اسپاستیک، کولیت مخاطی یا معده عصبی معرفی می‌شوند که البته این اصطلاحات قدیمی هستند.
IBS را نباید با بیماری التهاب روده بزرگ (معروف به IBD) مانند کرون یا کولیت اشتباه گرفت. باید توجه داشت که درمان IBS با دارو است و جراحی نقشی در رفع این مشکل ندارد
IBS را نباید با بیماری التهاب روده بزرگ (معروف به IBD) مانند کرون یا کولیت اشتباه گرفت. باید توجه داشت که درمان IBS با دارو است و جراحی نقشی در رفع این مشکل ندارد.
علائم سندروم روده تحریک پذیر یا IBS چیست؟
افراد مبتلا به IBS، درد شکم، تغییر حالت مدفوع، اسهال و یا یبوست (یا هردو در زمان‌های متفاوت) دارند. علائم یا بیشتر به سمت اسهال و یا بیشتر به سمت یبوست تمایل دارند. علائم از ملایم تا شدید و در هر فرد متفاوت و آمد و رفت دارد و همیشه در حال تغییر است. عمده‌ترین علامت IBS، دل درد، پر بودن معده، گاز و نفخ است. دیگر علائم مربوطه شامل گرفتگی شکم، دل درد کلی، حالت غیرعادی مدفوع، عبور ترشحات، حس فوریت یا تخلیه ناتمام در اجابت است. ناراحتی‌های ناشی از سندروم روده تحریک پذیر معمولا پس از اجابت رفع می‌شوند.
دلیل IBS چیست؟
دلیل اصلی IBS هنوز مشخص نشده ولی علائم حاکی از عملکرد غیرعادی یا ارتباط نادرست بین سیستم عصبی و عضله‌های روده است. این تنظیمات غیرعادی منجر به تحریک شدن یا حساس شدن روده می‌شود. عضله‌های جداره روده هماهنگی خود را از دست می‌دهند و در زمان‌های مختلف یا بیش از حد و یا خیلی ضعیف منقبض می‌شوند و هر چند هیچ گرفتگی فیزیکی وجود ندارد ولی بیمار حس گرفتگی یا انسداد می‌کند. سندروم روده تحریک پذیر در زنان دو برابر مردان دیده می‌شود. عوامل محیط زیستی، عوامل ژنتیکی، باکتری‌های موجود در معده، رشد بیش از حد باکتری‌ها، ناتوانی در انجام اجابت به طور خود به خود، حساسیت بیش از حد رودهها ، اختلالات عصبی و هورمونی، همگی علت‌های IBS به شمار می‌آیند.
تحقیقات اخیر نشان داده‌اند که یک مکانیزم واحد باعث IBS نمی‌شود و عوامل مختلفی در این بیماری درگیر هستند. اختلالات گوارشی مثل هضم ضعیف چربی یا کربوهیدرات، صفرای اضافی، عدم تحمل غذاهای خاص و ضعف ژنتیکی که منجر به التهاب می‌شود همگی در بروز سندروم روده تحریک پذیر نقش دارند. این عوامل منجر به عکس العمل‌هایی می‌شوند که روی ترشح و عملکرد درست رودهها اثر می‌گذارند. این محرک‌ها ضمنا روی عصب‌های جداره روده اثر گذاشته و موجب درد و حساسیت شدید می‌شوند.
نقش استرس در سندروم روده تحریک پذیر
استرس ربطی به IBS ندارد چون سندروم روده تحریک پذیر اختلال روحی یا روانی نیست ولی فشار روحی می‌تواند به نوعی آغازگر علائم باشد. خیلی از مردم وقتی عصبی یا مضطرب می‌شوند علائم IBS شان هم بیشتر می‌شود.
چطور بفهمیم مشکل از IBS است یا چیز دیگر؟
با هیچ تست خاصی نمی‌توان IBS را تشخیص داد، در عوض قبل از گذاشتن نام IBS روی بیمار باید تمام بیماریهای دیگر را در وی رد و کنار گذاشت. ویژگی‌های خاصی که برای تشخیص سندروم روده تحریک پذیر لازم هستند شامل دل درد یا ناراحتی شکم حداقل 3 روز در ماه طی 3 ماه و داشتن یک یا دو از موارد ذیل است: بهتر شدن علائم پس از اجابت، تغییر حالت ظاهری مدفوع و دفعات آن.
معاینه کامل جسمی و بررسی دقیق سابقه بیمار توسط جراح یا متخصص دستگاه گوارش برای رد کردن بیماریهای جدی‌تر ضروری است (آزمایشاتی از قبیل تست خون، تست مدفوع، سیگموئیدوسکوپی و کولونوسکوپی و عکس با اشعه ایکس).
تب، پایین بودن میزان گلبول قرمز خون، خون ریزی مقعد و کم شدن بی دلیل وزن، هیچ یک نشانه IBS نیستند و باید توسط متخصص پیگیری شوند. دیگر علائم که باید در نظر گرفت شامل: شروع عالئم در سن 50 سالگی، مشکلات شبانه که باعث بیداری بیمار می‌شوند، استفاده از آنتی بیوتیک و سابقه بیماری‌هایی مانند التهاب روده بزرگ یا سرطان در خانواده.
اگر بدن در جذب لاکتوز مشکل دارد می‌توان به مدت 2 هفته غذاهای بدون لاکتوز مصرف کرد تا این مورد برای پزشک تایید شود.
درمان سندروم روده تحریک پذیر چگونه است؟
همینکه شخص بداند سندروم روده تحریک پذیر مشکل جدی و خطر جانی ندارد از استرس می‌کاهد. کم کردن فشارهای روحی، رفتار درمانی، فیزیوتراپی، بیوفیدبک و تکنیک‌های آرامش بخش همگی در رفع مشکلات IBS نقش دارند. بیمار با یادداشت کردن غذاها و فعالیت‌های روزانه می‌تواند برخی غذاها و یا عواملی که منجر به IBS می‌شوند را شناسایی کند. جراحی برای IBS لازم نیست.
هدف از درمان کم کردن علائم است و با اصلاح سبک زندگی مانند ورزش منظم و خواب بهتر می‌توان به این هدف رسید. اصلاح رژیم غذایی در برخی بیماران موثر است. چندین نوع ماده غذایی بر IBS اثر منفی دارند و مخفف‌شان FODMAP (تخمیر الیگوساکاریدها، دی ساکاریدها، مونوساکاریدها و پلی ال) است که حاوی شکرهای پیچیده مانند لاکتوز، فروکتوز، گالاکتوز، سوربیتول، مانیتول و زیلیتول است. رژیم غذایی که FODMAP آن کم است برای بیماران IBS مفید است. ضمنا عدم تحمل گلوتن IBS را تشدید می‌کند حتی اگر فرد بیماری سلیاک نداشته باشد. غذاهای تولیدکننده گاز مانند لوبیا، کلم، گل کلم، بروکلی، جوانه بروکسل و پیاز همگی در ایجاد نفخ و ناراحتی IBS نقش دارند.
غذاهای فیبردار می‌تواند در سندروم روده تحریک پذیر هم مثبت عمل کند هم منفی. فیبرهای حل شدنی مانند آنچه در میوه‌های مرکبی و دانه کتان و حبوبات است به نرم شدن مدفوع کمک و شدت گرفتگی‌ها را کم می‌کنند. فیبرهای حل نشدنی که در سلولز، غلات و سبوس وجود دارد آب را جذب و اسهال را کاهش می‌دهد. فیبر زیاد در بعضی افراد باعث نفخ و ناراحتی معده می‌شود.
پروبیوتیک (باکتری‌های خوب) هم برای بهبود IBS موثرند و می‌توان آن را مکمل غذاهای دیگر کرد. پروبیوتیک‌ها در فرم‌های گوناگون موجودند و یافتن نوع مناسب برای شخص نیاز به آزمون و خطا دارد.
IBS از نوع متوسط تا شدید تنها با دارو بهبود می‌یابد ولی اثر دارو روی هر شخص متفاوت است. داروهایی که معمولا تجویز می‌شوند شامل داروهای آنتی کولینرژیک مانند دیسیکلومین، پروپانتلین، بلادونا و هیوسیامین برای کنترل اسپاسم روده هستند. عوارض این داروها خشکی دهان، مشکل ادرار، تاری دید و ضربان قلب بالا است. بیساکودیل در دوز پایین هم در برخی بیماران جواب داده است. مصرف ریفاکسیمین (نوعی آنتی بیوتیک) به مدت دو هفته (بدون عارضه یبوست) برای بیماران IBS مفید است. به همین دلیل می‌توان گفت باکتری‌های روده نقش مهمی در ایجاد IBS ایفا می‌کنند.
چقدر طول می‌کشد تا درمان جواب دهد؟
رفع علائم سندروم روده تحریک پذیر معمولا یک پروسه کند است و شاید شش ماه یا بیشتر طول بکشد و صبوری بسیار مهم است. روده به راحتی در مقابل استرس عکس العمل نشان می‌دهد و با رعایت یک رژیم غذایی و داروهای مناسب می‌توان به راحتی IBS را رفع و بر آن غلبه کرد.
اگر شخص درمان نخواهد چه می‌شود؟
IBS باعث مشکلات جدی‌تر مانند سرطان یا خونریزی یا بیماری التهاب روده مثل کولیت نمی‌شود. اگر کار خاصی انجام نشود علائم ادامه داشته و می‌آیند و می‌روند و با گذشت زمان شاید بهتر و شاید هم بدتر شوند.
سوالاتی که می‌توان از پزشک معالج پرسید:
IBS چیست؟ دلیل IBS چیست؟ آیا فشار روحی (استرس) موجب IBS می‌شود؟ تشخیص چگونه است؟ آیا برای تایید IBS آزمایش خاصی وجود دارد؟ آیا به کولونوسکوپی نیاز دارم؟ آیا IBS بیماری جدی است؟ آیا IBS می‌تواند باعث بیماریهای دیگر شود؟ چه گزینه‌هایی برای درمان وجود دارد؟ آیا غذاهای خاص بر علائم تاثیر دارند؟آیا علائم رفع می‌شوند؟
### پایان خبر رسمی