، آمل , (اخبار رسمی): در اغلب گزارش‌ها و مقالاتی که درباره پوکی استخوان در منابع معتبر وجود دارد تاکید می‌شود که بیماری پوکی استخوان وقتی به مراحل نهایی رسید، درمان چندان زیادی برای آن وجود ندارد.
علاوه بر این مهم ترین شاخصه‌های بیماری پوکی استخوان این است که علامتی ندارد و تقریبا در اغلب موارد اولین علامت به معنای اولین شکستگی است. با این حال با پیشرفت علم و تکنولوژی درمان و با توجه به تحقیقاتی که در سال‌های اخیر در این زمینه صورت گرفته است، هم متد‌های جدیدی برای درمان پوکی استخوان وجود دارد و هم علامت‌هایی (که البته بسیار خفیف هستند) برای شناسایی احتمال ابتلا به بیماری پوکی استخوان ذکر شده است و هم روش‌های تشخیصی و غربالگری متعددی برای آن وجود دارد.
در این گزارش به این سه مساله می‌پردازیم و تازه ترین اطلاعات موجود در این باره را بررسی می‌کنیم.
قبل از هر چیز باید تصریح شود که بیماری پوکی استخوان بیماری جوان‌ها نیست. چرا که بدن انسان حتی با فقر مواد مورد نیاز برای تحکیم استخوان‌های خود در جوانی که ویتامین دی به همراه کلسیم و پروتیین‌ها از جمله مهمترین آنها هستند، همچنان این توانایی و علاقه را دارد که استخوان‌های خود را تحکیم کرده و تا سن سی سالگی به تقویت آنها بپردازد.
تحقیقات نشان می‌دهد که در کشور چین بالاترین نرخ پوکی استخوان و پایین ترین سن ابتلا یعنی حتی سن چهل سالگی هم به فراوانی مشاهده شده است. بنابر این مساله پوکی استخوان در کشورهای مختلف جهان بیماری افراد بالاتر از 50 سال است و قبل از آن نباید زیاد در این باره نگرانی داشت؛ اما توجه به رژیم غذایی حاوی مواد لازم از جمله کلسیم و ویتامین دی را هرگز نباید فراموش کرد. این روند از 18 تا 30 سالگی اهمیت بسیار زیادی دارد.
نکته دیگری که قبل از ادامه بحث باید روی آن تاکید شود این است که این بیماری در زنان هم نرخ بالایی دارد و هم در سن پایین تری رخ می‌دهد و هم شدت آن بسیار بالاست.
علائم پوکی استخوان کدام‌ها هستند؟
همچنان که ذکر شد بیماری پوکی استخوان یک بیماری خاموش است. یعنی در اغلب موارد شخص مبتلا اگر در معرض غربالگری‌های سیستماتیک و آزمایش‌های تشخیصی قرار نگیرد تا اولین شکستگی هرگز متوجه وجود تحلیل استخوان در بدن خود نخواهد بود. به این دلیل است که کارشناسان به تدوین و اجرای دقیق برنامه‌های غربالگری ملی برای تشخیص فراوانی پوکی استخوان در کشور و شناسایی پیش از وقت بیماران مبتلا اهمیت بسیاری می‌دهند. باز به همین دلیل است که پزشکان و کارشناسان تغذیه و ارتوپدی بسیار تاکید می‌کنند که با تدوین و اجرای برنامه‌های ملی آموزشی و کمپین‌های بزرگ اجتماعی نسبت به اصلاح الگوی تغذیه مردم باید توجه شود. با این حال برخی از نشانه‌های پوکی استخوان که قبل از شکستگی می‌تواند نشان دهنده وجود این بیماری در بدن باشد شامل این موارد است. شناسایی این علایم به این دلیل مهم است که درمان پوکی استخوان در مراحل اولیه بهترین راه برای جلوگیری از برخی از عواقب جدی تر، مانند شکستگی استخوان یا درد شدید استخوان است. بنابراین باید مراقب بود که با شناسایی علائم احتمالی و با دقت بیشتری در این زمینه از بروز فاجعه جلوگیری شود.
قبل از ذکر علایم پوکی استخوان لازم به ذکر است که بهترین گزینه برای تشخیص آن در مراحل اولیه این است که با پزشک یا متخصص مراقبت‌های بهداشتی خود صحبت کنید، بخصوص اگر سابقه خانوادگی پوکی استخوان دارید. علایم احتمالی، نشانه‌ها و فاکتورهای ریسک که نشان دهنده پوکی استخوان براساس مقالات متعدد مندرج در ژورنال‌های پزشکی جهان از این قرار هستند.
- عقب رفتن لثه‌ها
- عدم توانایی در محکم گرفتن اشیاء مختلف
- ضعیف و شکننده شدن ناخن‌ها
- سابقه خانوادگی پوکی استخوان
- کمردرد
- گردن درد (زیرا مهره‌های آسیب دیده ممکن است به اعصاب طناب نخاعی فشار وارد کند. این درد ممکن است از دردی خفیف تا درد غیر قابل تحمل در نوسان باشد.)
- کاهش قد
- سن
- یائسگی که در زنان در سنین 45 تا 55 سال رخ می‌دهد و به دلیل تغییر سطح هورمون‌های جنسی در دوران یائسگی، ممکن است سرعت تخریب استخوان در بدن زنان زیاد شود.
- ژنتیک
- قفقازی یا آسیایی بودن
- تغذیه نامناسب
- نداشتن فعالیت بدنی یا کم‌تحرکی
- سیگار کشیدن
- وزن کم بدن
- استخوان‌بندی نامناسب
- ناخن‌های ضعیف و شکننده (استحکام ناخن می‌تواند نشانه سلامت استخوان باشد)
- خمیدگی جزئی بالای کمر.
- تنگی نفس (فشار اضافی روی راه هوایی و انبساط محدود ریه‌ها، می‌تواند بر تنفس تأثیر بگذارد.)
- عوامل خطر پوکی استخوان چیست؟
- هم مردان و هم زنان می‌توانند به پوکی استخوان مبتلا شوند، اما این وضعیت در زنان شایع‌تر است، زیرا اغلب در اثر تغییرات هورمونی و با افزایش سن، ایجاد می‌شود.
- مهم ترین عوامل موثر بر پوکی استخوان
براساس صدها مقاله منتشر شده در ژورنال‌های پزشکی و سلامت از جمله مقاله منتشر شده در healthline مهم ترین عواملی که بر ابتلا به پوکی استخوان اثر دارند شامل موارد زیر هستند. به این معنا که اگر تعدادی از این شرایط را در خود دارید بهتر است نسبت به احتمال ابتلا به پوکی استخوان حساس بوده و نسبت به انجام تست‌های غربالگری اقدام کنید. این شرایط شامل موارد زیر است:
- سن بالاتر
- یائسگی قبل از 45 سالگی
- برداشتن تخمدان‌ها قبل از 45 سالگی
- تستوسترون پایین در مردان
- استروژن پایین در زنان
- مصرف داروهای خاصی که سطح هورمون را کاهش می‌دهند.
- سیگار کشیدن
- داشتن سابقه خانوادگی پوکی استخوان
- نوشیدن مکرر الکل
- عدم انجام فعالیت بدنی منظم به اندازه کافی، بویژه ورزش‌های تحمل وزن مانند پیاده روی.
- اگر سفیدپوست و آسیایی تبار، بویژه زنی در این مناطق هستید.
- نارسایی کلیه
- کمبود ویتامین D
- دیابت
- پرکاری تیروئید
- هیپرپاراتیروئیدیسم
- روماتیسم مفصلی
- زوال عقل
- سابقه سرطان سینه
- فیبروز سیستیک
- بیماری سلول داسی‌شکل
- سوء جذب ناشی از بیماری التهابی روده یا بیماری سلیاک
- مصرف داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی و استروئیدها
- مصرف بیش از حد و دوز بالای داروهای تشنج و درمان جایگزین تیروئید
روش‌های درمان موجود برای درمان پوکی استخوان کدام‌ها هستند؟
اگر نشانه‌ها و سپس آزمایش‌ها و غربالگری‌های موجود پزشکی در نهایت مشخص کرد که فردی مبتلا به پوکی استخوان است، پزشک متخصص یک برنامه درمانی جامع را برای کنترل پیشرفت بیماری و بهبود شرایط فرد بیمار در نظر می‌گیرد که شامل جنبه‌های متعددی است. خوشبختانه درمان‌های مربوط به پوکی استخوان به طور پیوسته در حال پیشرفت هستند و برخی از داروها در کنار تغییر سبک زندگی و برنامه تغذیه می‌تواند این بیماری را کنترل کند. همچنان که گفته شد این در حالی است که بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شده و به مراحل نهایی نرسیده باشد.
شاید پزشک به شما بگوید که کلسیویتا مصرف کنید
اگر در ایران هستید، با توجه به تولید و عرضه یک محصول متفاوت از سوی برند کاله، تحت شرایط خاصی ممکن است پزشک، به شما توصیه کند که نسبت به انتخاب یک رژیم غذایی سرشار از کلسیم ویتامین D (برای مثال ماست کلسیویتای کاله که به اندازه کافی این مواد را دارد)، اقدام کنید. البته مکمل‌ها و محصولات تکمیلی هم ممکن است توسط پزشک به شما توصیه شود. این برنامه درمانی احتمالا شامل انجام حرکات ورزشی تقویت کننده استخوان‌ها نیز خواهد بود.
البته مشخص است که هنوز هیچ برنامه درمانی که بتواند پوکی استخوان را به طور کامل برطرف نماید کشف نشده است. اما برنامه‌های درمانی استراتژیک و همه جانبه، بسته به این که در کدام مرحله از بیماری شروع شوند و بسته به این که چقدر مناسب و تخصصی باشند، این تاثیرات را بر بیماری شخص بر جای خواهد گذاشت:
- محافظت و تقویت استخوان‌های بیمار و جلوگیری از پیشرفت پوکی استخوان
- کاستن از سرعت تجزیه استخوان در بدن بیمار
- کمک به تحریک و رشد استخوان‌های جدید با اتکا به یک سری برنامه‌های ورزشی
- را تحریک کنند.
داروهای کنترل پوکی استخوان
پزشکان معمولا برای کنترل پوکی استخوان و توقف تحلیل استخوانی از داروهای متعددی استفاده می‌کنند که به دلیل تخصصی بودن این فصل، فقط براساس یک مقاله در سایت healthline اسامی برخی از آنها نقل می‌شود . این داروها هرکدام براساس مکانیزم‌های عمل مختلف از پیشرفت پوکی استخوان جلوگیری می‌کنند. که عبارتند از: بیس‌فسفونات‌ها، آگونیست‌ها یا آنتاگونیست‌های استروژن، کلسی‌تونین، هورمون پاراتیروئید مانند تری‌پاراتید (سازمان غذا و داروی ایالات‌متحده (FDA) این هورمون را برای درمان افرادی که خطر شکستگی در آنها زیاد است، تایید می‌کند زیرا این دارو استخوان‌سازی را تحریک می‌کند. (آنتی‌بادی‌های مونوکلونال و...
جدیدترین درمان پوکی استخوان
داروی روموزو زوماب (Romosozumab) جدیدترین درمان پوکی استخوان است که امروز در جهان مورد استفاده قرار می گیرد. این دارو را FDA برای درمان پوکی استخوان در زنانی است که وارد دوران یائسگی شده‌اند و در معرض خطر شکستگی استخوان قرار دارند، تایید و پیشنهاد می‌کند . براساس اطلاعات منتشر شده در سایت Medscape این محلول تزریقی است و توصیه می‌شود برای بیمارانی که سایر درمان‌های موجود پوکی استخوان در مورد آنها جواب نداده است، تجویز شود. همچنین توصیه شده است که در طول درمان به اندازه کافی کلسیم و ویتامین به رژیم غذایی بیمار اضافه شود. این دارو هرماه یک‌بار با استفاده از دو سرنگ جداگانه تزریق می‌شود. رموز زوماب فقط باید یک سال مصرف می شود، زیرا فعالیت استخوان سازی آن پس از 12 ماه کاهش می‌یابد. زنانی که از این روش درمانی استفاده می‌کنند باید اطمینان حاصل کنند که در حین درمان مقدار کافی کلسیم و ویتامین D دریافت می‌کنند.
درمان‌های طبیعی پوکی استخوان کدامند و رژیم غذایی افراد مبتلا
داروهای ضد پوکی استخوان و حتی جدیدترین درمان‌های پوکی استخوان می‌توانند عوارض جانبی داشته باشند، بنابراین خیلی از افراد ممکن است به امتحان روش‌های طبیعی و جایگزین روی بیاورند. از این رو تحقیقات نشان داده است برخی از مواد موجود در طبیعت ممکن است به بهبود استخوان‌های آسیب دیده کمک نماید که در مقالات و گزارش‌های متعددی که در منابع معتبر وجود دارند این مواد معرفی شده اند که شبدر قرمز و سویا از جمله آن‌هاست. رژیم غذایی افراد مبتلا به پوکی استخوان باید در بردارنده کلسیم و ویتامین D کافی باشد؛ چون بدن برای حفظ استخوان‌های قوی به کلسیم نیاز دارد و برای جذب کلسیم به ویتامین D نیاز دارد. سایر مواد مغذی که سلامت استخوان را تقویت می‌کنند شامل پروتئین، منیزیم، ویتامین K و روی است.
ورزش و درمان پوکی استخوان
درست غذا خوردن تنها کاری نیست که می‌توانید برای بهبود و تقویت استخوان‌ها انجام دهید. بلکه ورزش؛ بویژه انواع تمرینات استقامتی تحمل وزن بدن یا وزنه، در تقویت استخوان‌ها موثرند. علاوه بر این‌ها این فعالیت‌ها هم موثر هستند:
- بالا رفتن از پله‌ها
- پرس پا
- اسکوات
- پوش‌آب
- استفاده از دمبل
- استفاده از کش ورزشی
- استفاده از دستگاه‌های بدنسازی
این ورزش‌ها باعث فشار آوردن به استخوان‌های شما می‌شوند و درواقع، به بدن شما می‌گویند که باید بافت استخوانی جدیدی ایجاد کند که این امر، باعث تقویت استخوان سازی در بدن می‌شود.
نکته پایانی
تاکید می‌شود که در حال حاضر، هیچ درمان قطعی برای عارضه پوکی استخوان کشف نشده است. جدیدترین درمان پوکی استخوان همان طور که گفته شد، داروی روموزو زوماب است که در صورت تجویز پزشک و در شرایط خاص، قابل‌مصرف است. علاوه بر این، بهبود سبک زندگی نیز برای حفظ سلامت استخوان‌ها ضروری است.
منابع:
What Are the Symptoms of Osteoporosis?
romosozumab (Rx)
### پایان خبر رسمی