، تهران , (اخبار رسمی): سیمان به عنوان یکی از اصلی‌ترین تأمین‌کنندگان نیازهای اساسی فعالیت‌های سازه‌ای است. به‌گونه‌ای که از یک‌سو در بخش ساختمان جزو مصالح اصلی محسوب می‌شود و از سوی دیگر در اجرای پروژه‌های عمرانی و زیربنایی، راه‌سازی، سد‌سازی، کانال‌کشی و رویه‌های بتونی (به‌جای آسفالت) نقش تعیین‌کننده‌ای دارد.
با توجه به رشد تقاضای 1/5 تا 2 درصدی جهان برای سیمان که عمده آن مربوط به کشورهای آفریقایی است، می‌توان افق جدیدی برای بهبود این صنعت متصور شد
به گزارش اخبار رسمی به نقل از روابط عمومی موسسه اقتصاد ایرانیان، سیمان به عنوان یکی از صنایع پایه، نقشی اساسی در تأمین زیرساخت‌های اقتصادی کشور ایفا می‌کند و همواره بین فرآیند رشد اقتصادی و سرانه مصرف سیمان در هر کشور، همبستگی بالایی وجود دارد.
سیمان در کشور ما همواره در حال توسعه بوده است، به‌طوری که به عنوان یکی از هفت صنعت استراتژیکی کشور معرفی شد که بیشترین نقش را در شاخص‌هایی ازجمله سهم ارزش‌افزوده، اشتغال‌زایی، صادرات، سهم از بازار، مزیت نسبی و زنجیره تأمین (به عنوان مواد اولیه یا کالاهای نهایی) و سطح دانش و فناوری، دارند و در روند توسعه صنعتی به آن‌ها تکیه می‌شود.
عوامل اثرگذار بر قیمت سیمان
قیمت سیمان در کشورما تابع عواملی است که هر یک تاثیر جداگانه ای برآن می گذارد که در ادامه مهمترین این عوامل شرح داده شده است:
1. کاهش تقاضا، ناشی از کاهش صادرات: یکی از عمده مقاصد صادراتی سیمان، کشور عراق است که بیش از نیمی از حجم صادرات را به خود اختصاص داده، به طوری که ایران تا پیش از این 60 درصد از نیاز این کشور به سیمان را برآورده می‌کرد. ولی در حال حاضر با وضع مقررات ضد دامپینگ، افزایش تعرفه واردات سیمان به عراق، راه‌اندازی کارخانه‌های جدید سیمان، ناامنی سیاسی و تأثیر آن بر توقف پروژه‌های عمرانی همچنین کاهش بودجه دولت به دلیل کمبود نقدینگی، عواملی بوده که صادرات سیمان ایران به این کشور همسایه را تحت تأثیر قرار داده است.
از دیگر مقاصد صادراتی افغانستان است. باوجود هزار کیلومتر مرز مشترک با افغانستان اما ارتباطات جاده‌ای چندان مناسبی با این کشور وجود ندارد و اغلب جاده‌ها خاکی هستند که این امر یکی از مشکلات تجارت با این کشور است. از طرفی به دلیل ناامنی در افغانستان فعالان اقتصادی ایران تمایلی به سرمایه‌گذاری در این کشور ندارند. از طرفی به دلیل قاچاق مواد مخدر هیچ کامیون حمل باری از افغانستان اجازه ورود به کشور را ندارد و کامیون‌ها باید بار خود را قبل از مرز تخلیه و سپس توسط کامیون های ایرانی از مرز عبور کند. در مقابل افغان‌ها نیز از ورود کامیون‌های حمل بار ایرانی به کشورشان ممانعت می‌کنند که این موضوع منجر به‌کندی تجارت بین دو کشور شده است.
این درحالی است که به دلیل این که قیمت تمام شده کالا در چین بسیار پایین است، تجار چینی به رقیبان جدی برای ایرانی‌ها در تجارت با افغانستان تبدیل شده‌اند.
2. کاهش تقاضای داخلی، ناشی از رکود مسکن: از دیگر مواردی که می‌توان آن را عاملی مؤثر بر کاهش تقاضای سیمان دانست، رکود در صنعت ساخت‌و‌ساز، کاهش فعالیت‌های عمرانی و کاهش سرمایه‌گذاری است که سیمان را با رکود شدید‌تری مواجه می‌کند. خواب بازار مسکن نه تنها صنعت سیمان، بلکه سایر صنایع ساختمانی ازجمله کاشی، فولاد و ... را نیز درگیر کرده است. نمودار بالا به خوبی اثر دوران رونق بازار مسکن بر شاخص صنعت سیمان را نشان می‌دهد.
3. هزینه حمل‌ونقل: حجیم و سنگین بودن سیمان و هزینه بالای حمل آن نسبت به بهایی که دارد، موجب شده است تا این محصول، کالایی منطقه‌ای با قابلیت صدور کمتر به مناطق دورتر محسوب شود. البته کارخانه‌هایی که در نزدیکی مرز قرار دارند از این قاعده مستثنا هستند و محصولات آن‌ها از قابلیت صادرات بیشتری برخوردار است. به‌عنوان مثال کارخانه‌های سیمان غرب، کارون، ایلام، ارومیه به علت هم‌جواری با کشور عراق و سیمان شرق به علت نزدیکی با کشور افغانستان برای صادرات در مزیت هستند.
با این وجود صنعت سیمان تنها بازار منطقه ای ندارد و می توان در سایر قاره ها نیز به دنبال مشتری بود. برای توسعه صادرات سیمان با توجه به رشد تقاضای 1/5 تا 2 درصدی جهان که عمده آن مربوط به کشورهای آفریقایی است، می‌توان افق جدیدی برای بهبود این صنعت متصور شد. کشورهایی چون کنیا، اتیوپی، غنا و شمال افریقا بازارهایی هستند که مصرف سیمان آن‌ها به نسبت تولیداتشان بیشتر است؛ علاوه بر این میانمار و فیلیپین نیز بازارهای خوبی برای صادرات سیمان ایران هستند. با توجه به اینکه یکی از عمده موانع توسعه صادرات در این میان هزینه بالای حمل‌ونقل است (به طوری که بخش هزینه‌های حمل‌ونقل تا آفریقا حدود 40 درصد از کل بهای تمام شده را دربر می‌گیرد) با تخصیص یارانه حمل‌ونقل برای سیمان که سهم این هزینه در بهای تمام شده آن قابل توجه است، می‌تواند پیامد صادرات 25 تا 35 میلیون تنی را به همراه داشته باشد.
4. افزایش تقاضای داخلی سیمان، ناشی از جانشینی بتن به جای سازه‌های فلزی: پیشنهاد‌هایی از جانب وزیر راه و شهرسازی در خصوص استفاده سیمان و بتن در ساخت‌و‌سازها و طرح‌های عمرانی به جای سازه‌های فولادی و نیز روسازی می‌تواند یکی از عوامل مؤثر بر افزایش تقاضای داخلی سیمان باشد. بنابراین می توان سرانه مصرف سیمان در ایران که 750 کیلوگرم بوده و هم اکنون به 550 کیلوگرم در سال رسیده است را مجدداً افزایش داده و به رقمی بیش از سابق رساند.
5. نوسانات ارزی: نوسانات ارزی بر صنعت سیمان تأثیرات دوگانه‌ای دارد چرا که از یک طرف رشد صادرات را کند می‌کند و از طرفی هزینه‌های تعمیر و نگهداری را افزایش می‌دهد. صنعت سیمان به دلیل تسهیلات ارزی بالایی که طی سال‌های اخیر برای اجرای طرح‌های توسعه‌ای و خرید تکنولوژی جدید دریافت کرده، از تغییرات نرخ ارز تأثیر زیادی می‌پذیرد. از این رو باید انتظار داشت که در صورت افزایش نرخ ارز، رشد صادرات باید آن‌قدر قابل توجه باشد که بتواند افزایش هزینه‌ها را جبران کرده و به رشد سودآوری شرکت‌ها بینجامد.
نقاط قوت و ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای صنعت سیمان
نقاط قوت: توانایی صادرات، ارزآوری، کاربرد متنوع و ظرفیت بالای تولید، وجود مواد اولیه فراوان و باکیفیت، وجود دانش فنی و افزایش تولید، تجهیزات موردنیاز در داخل کشور، دسترسی به سوخت فراوان و گاز طبیعی از جمله نقاط قوت این صنعت محسوب می شود.
نقاط ضعف: مصرف انرژی بالا، وابسته بودن به بازارهای جانبی مانند مسکن و غیره، آلایندگی، پایین بودن بهره‌وری نیروی انسانی، ضعف تحقیق و توسعه، سرمایه‌بری بالا، ضعف در ساختار صادراتی و نبود نشان تجاری قابل‌رقابت با رقبا نقاط ضعف صنعت سیمان است.
فرصت‌ها: دسترسی آسان به انرژی، نزدیکی به بازارهای هدف، امکان جذب دانش فنی و نوآوری می تواند فرصت های ویژه ای در اختیار این صنعت بگذارد.
تهدیدها: رکود اقتصادی در کشور، وجود محدودیت‌های زیست‌محیطی، وجود نوسان در قیمت نهاده‌های تولید نیز تهدیدهایی است که در برابر صنعت قراردارد.
با پیش‌بینی بهبود وضعیت بازار مسکن در سال 96، افزایش سرمایه‌گذاری در طرح‌های عمرانی با توجه به واگذاری این طرح‌ها به بخش خصوصی، همچنین با بهره‌گیری از سیمان به جای سازه‌های فلزی در باندهای فرودگاهی، تراورس‌های راه‌آهن، جاده‌ها و افزایش سهم ساختمان‌های بتنی نسبت به فولادی، می توان امید داشت که مازاد تولید سیمان را مورد استفاده قرار گیرد. از دیگر سیاست‌های اقتصادی که می‌تواند افق روشن‌تری در این بازار ترسیم کند، سیاست حمایت از صادرات با ابزار پرداخت تسهیلات یارانه حمل‌ونقل به صادرکنندگان است. با جذب بازارهای صادراتی جدید که قبل از تدوین این سیاست بازار عرضه این محصول نبودند (کشورهای آفریقایی)، امید به رونق این صنعت را پررنگ‌تر می‌سازند.
از طرفی طی مذاکرات انجام شده و بهبود اوضاع داخلی عراق، صادرات سیمان به این کشور از سر گرفته خواهد شد. با انتشار اخباری مبنی بر نزدیک شدن به عرضه سیمان در رینگ صادراتی بورس کالای ایران و ثبت عرضه سیمان بر تابلوی تالار صادراتی بورس کالا، این امر موجب افزایش قیمت صادراتی سیمان و ایجاد نظم در این حوزه می‌شود. لذا با وجود رکود در بازار سیمان و با ورود به بازار متمرکز و شفافی همچون بورس کالای ایران علاوه بر توسعه صادرات، تقاضای داخلی نیز افزایش یابد.
سروین آقاجانی پژوهشگر ارشد موسسه اقتصاد ایرانیان
دغدغه‌های فعالان اقتصادی در خصوص چشم‌انداز اقتصاد ایران در سال آینده ما را بر آن داشت تا به منوال سال‌های گذشته، اسفندماه امسال میزبان صاحب‌نظران و متخصصان اقتصادی در همایش «دورنمای اقتصاد ایران در سال 1396» خواهند بود. در این گرد هم‌آیی باشکوه، جمعی از دست‌اندرکاران و مدیرانِ بخش خصوصی و دولتی در کنار تحلیلگران خبره اقتصاد ایران گرد هم می‌نشینند و آرا و دیدگاه‌های خود را با مخاطبان به اشتراک می‌گذارند.
هدف ما از برگزاری همایش آن است که با انعکاس تحلیل‌های موشکافانه بتوانیم پازل‌های گوناگون را کنار هم بگذاریم و نمایی کامل‌تر از اقتصاد ایران و جهان در سال آینده را به پیشگاه مخاطبان فرهیخته‌مان تقدیم کنیم.
فعالان اقتصادی و علاقه‌مندان به حضور در همایش «دورنمای اقتصاد ایران در سال 1396» می‌توانند از طریق شماره تلفن 02188611819 داخلی 139 یا پورتال همایش به آدرس eventiranian.ir برای رزرو اقدام فرمایند.
### پایان خبر رسمی