، اصفهان , (اخبار رسمی): آبراهام مازلو یکی از بزرگترین روان شناسان قرن بیستم است که زندگی اش را وقف تلاش برای بنیان نهادن نوعی روان شناسی که به گفته خود در پی برقراری صلح و آشتی است کرده است. مازلو به دنبال طرح انداختن روان شناسی است که از روحیه بدبینی و جبرگرایی روان کاوی فرویدی به دور باشد.
روان شناسی که به جای تامل و تعمق بر جنبه های منفی و سویه های بد انسانی، به دنبال یافتن جنبه های مثبت و امکان های تحقق ذات انسان هاست. سرانجام او توانست با تلاش بی وقفه خود نگرش موسوم به “روان شناسی انسان گرا” یا “روان شناسی نیروی سوم” را با محوریت تحقق استعداد های ذاتی انسانی مطرح؛ و به عنوان یک مکتب مهم روان شناختی عرضه کند.دراین مقاله با هرم نیازهای مازلو آشنا خواهیم شد.
پرسش اصلی روان شناسی انسان گرا
مازلو به دنبال پاسخ به این پرسش بود که اساسا انسان ها تا چه اندازه قادر به تحقق و شکوفایی استعدادهای خود هستند؟ او برای پاسخ به این پرسش توجه خود را برخلاف روان شناسان دیگری مثل فروید که به ابعاد منفی شخصیت انسان ها علاقه مند بودند؛ به انسان های با شخصیت روانشناختی سالم معطوف کرد. او معتقد بود اگر بخواهیم بدانیم انسان با چه سرعتی قابلیت دویدن دارد نباید توجه خودمان را به انسان های دارای معلولیت جسمی توجه کرد، بلکه می باید بهترین نمونه انسان ها از نظر قابلیت دویدن را انتخاب و به بررسی ویژگی های آن ها بپردازیم.
بر این اساس مازلو برای سنجش و تعیین ویژگی های انسان های دارای الگوهای فکری مثبت و خودانگیخته، به بررسی انسان های دارای شخصیت روانشناختی سالم پرداخت. او تلاش کرد در مطالعه روانشناختی خود به مولفه ها و دلایلی که موجب شده است آن ها در زندگی خود به شکوفایی استعدادهای خود و در اصل به خودشکوفایی (self actualization) دست یابند پرداخته؛ و این مولفه ها را به عنوان ویژگی های انسان های رشد یافته و بالغ مطرح کند.
مازلو در پی تحقیقات خود به این نتیجه رسید که اساسا انسان ها با داشتن برخی نیازهای سلسله مراتبی (hierarchy of needs) به دنیا می آیند. نیازهایی که بین همه انسان ها مشترک بوده و این نیازها انگیزه رشد و کمال و تحقق خود را در مورد همه انسان ها به وجود می آورد. واقعیت این نیازهای سلسه مراتبی که در طول یکدیگر و با یک ترتیب منظم در کنار یکدیگر عمل می کنند این است که این نیازها برسازنده و تحقق بخش استعدادها و توانایی هر فردی است.
مازلو با فروید و آموزه های جنش روان کاوی او موافق بود که ما تا حد زیادی تحت تاثیر اتفاقات و تجارب دوران کودکی خود هستیم، اما بر خلاف او معتقد نبود که این تمام ماجراست و ما در برابر این تجارب موجوداتی شکست خورده هستیم. او به جد باور داشت که می توان دگرگون شد، کمال یافت، استعدادهای خود را پرورش داد؛ و در نهایت به تحقق انسانیت راستین خویش رسید. و چنین هدفی را نیز در توجه و برآورده ساختن نیازهای سلسله مراتبی می دانست.
مازلو بر اساس تحقیقات خود سلسله مراتبی از نیازها که به هرم نیازهای مازلو معروف است را تدوین کرد که طی کردن هر یک از این نیازها پیش شرط برآورده شدن نیازهای دیگر است. در واقع می توان این سلسله مراتب را همچون نردبانی دانست که باید برای رسیدن به بالای آن ابتدا باید پله های پایین تر آن را طی کرد. بنابراین بر طبق هرم مازلو زمانی شخص می تواند استعدادهای خود را شکوفا کند یا به تحقق خود برسد که سلسله مراتب نیازهای پیشین را برآورده سازد.
سلسله مراتب نیازهای مطرح شده از جانب مازلو یا هرم نیازهای مازلو عبارت است از:
۱) نیازهای جسمانی یا فیزیولوژیک
۲) نیازهای ایمنی
۳) نیازهای محبت و احساس تعلق
۴) نیاز به احترام
۵) خودشکوفایی
بر طبق هرم مازلو ما در هر برهه و هر زمانی تنها در یکی از مراتب این هرم قرار داریم و یکی از نیازها بر ما غالب است. نیاز بعدی که در واقع پله بالاتر این نرئبان است زمانی بر شما چیره خواهد شد که به خوبی نیاز قبلی را بر طرف کرده باشید. در حقیقت پنجره ورود به مراتب بالاتر هرم، گذر از مراتب پایین تر این هرم است.
نیازهای جسمانی یا فیزیولوژیک
از نظر مازلو نیازهای جسمانی شامل نیاز به غذا، آب، هوا، خواب و نیاز جنسی است. ارضای این نیازها برای بقای یک فرد ضروری بوده و اولین گام در ثبیت شخصیت یک فرد است. برای درک بهتر اهمیت این ویژگی، کشورهای آفریقایی یا حتی انسان های تهیدست پیرانمون خود را در نظر بگیرید که متاسفانه از برآورده کردن این نیازها ناتوان هستند. چنین انسان هایی با توجه به شرایط خود تماما در حال کار و تلاش طاقت فرسا برای ارضای این نیاز هستند و دائما نگران بوده و حس امنیت و آرامش نخواهند داشت (پله دوم هرم مازلو). این افراد اساسا مجالی برای گذار به پله های بالاتر این هرم پیدا نمی کنند و در این صورت نیز نخواهند توانست استعدادها و ویژگی های درونی خود را شکوفا کنند.
نیازهای ایمنی
نیازهای ایمنی شامل امنیت، ثبات، حمایت، نظم و رهایی از ترس و اضطراب است. مازلو معتقد است کسانی که نمی توانند از قرار گرفتن در موقعیتی حس امنیت داشته باشند و دائما در حال ترس و اضطراب از موقعیت های مختلف هستند نمی توانند شخصیت سالمی داشته باشند و دائما در چنبره این احساس بی امنی و اضطراب قرار خواهند داشت. مردم کشورهای جنگ زده جهان را در نظر بگیرید. این افراد نمی توانند لحظه ای مرگ را از چشم خود دور بیابند و در نتیجه همیشه اضطراب جان و سلامتی خود را دارند. بر اساس نظریه مازلو این گونه افراد نخواهد توانست به پله های بعدی این هرم و نیازهای آن گذر کنند و در نتیجه این افراد نمی توانند به خودشکوفایی برسند.
نیازهای محبت و احساس تعلق
بر طبق دیدگاه مازلو پس از گذشتن از پله نیازهای جسمانی و نیازهای ایمنی هرم نیازهای مازلو خواهیم توانست وارد پله نیازهای محبت و احساس تعلق و عشق شویم. ما انسان ها بنا به ذات خود نیاز به تعلق خاطر به جایی یا کسایی داریم. نیاز داریم کسی را در آغوش بگیریم یا کسی ما را در آغوش بگیرد. برای زیستن نیاز به عشق و محبت داریم و از نظر مازلو این گام از برآورده شدن نیازها یکی از مهم ترین گام های رسیدن به خودشکوفایی است. احساس محبت و دوست داشتن به ما پر و بال زیستن و پرواز می دهد و رسیدن به قله خودشکوفایی و تحقق خود نیز تنها با داشتن بال های قدرتمند ممکن خواهد بود.
نیاز به احترام
پس از سپری کردن سه پله نردبان خودشکوفایی، نوبت به پله احترام و برآورده کردن نیاز به احترام می رسد. باید میان دو نوع احترام تفاوت قائل شد. نخست احترامی که ما باید در وهله اول برای خودمان قائل باشیم و دوم احترامی که دیگران برای ما قائل هستند. مازلو هر دو نوع این احترام را به عنوان یکی از گام های هرم خود مدنظر دارد. داشتن حس احترام به خود به ما عزت نفس و ایمنی درونی می دهد و موجب می شود ما خود را ارزشمند بدانیم. احترام به خود زمانی محقق می شود که ما خود را بشناسیم و بتوانیم فضایل و نقاط ضعف و قوت خود را به خوبی تشخیص دهیم. علاوه بر این، ما در زندگی نیازمند احترام دیگران نیز هستیم احترامی که باید برحسب کارکرد ما و صلاحیت های ما در جامعه باید به ما عرضه شود.
خودشکوفایی
از نظر مازلو پس از گذار از نیازهای جسمانی، ایمنی، محبت و احترام؛ ما در موقعیتی قرار خواهیم گرفت که قادر به شکوفایی استعدادهای خاص خود هستیم. ما اکنون می توانیم به آنچه لیاقت و استعدادش را داریم نائل شویم. اکنون به تحقق خود و بارور کردن همه توانمندی های خود رسیده ایم و در واقع به قله هرم مازلو که همان خودشکوفایی و تحقق خود است رسیده ایم.
مازلو با ترسیم هرم خود به ما نشان می دهد که نه تنها انسان ها و جوامع موفق بلکه سازمان ها، شرکت ها یا کسب و کارهایی می توانند به خودشکوفایی و کمال راستین خود و مجموعه خود دست یابند، که اعضای آن جوامع و کارکنان آن کسب و کارها یک به یک نیازهای خود را رفع کرده باشند. شرکت مهندسی کسرا نیز که در زمینه نرم افزار حضور و غیاب و دستگاه حضورغیاب فعال است؛ با عنایت به وظیفه انسانی خود در جهت افزایش دانش و آگاهی کارکنان و خانواده بزرگ خود در سراسر کشور، امیدوار است با آگاهی بخشی به هم نوعان خود، در راستای خودشکوفایی شما یاری گر شما باشد.
### پایان خبر رسمی