، تهران , (اخبار رسمی): از زمان روی کار آمدن دولت یازدهم محور توسعه نفت بر میدان های مشترک نفت و گاز متمرکز شده تا سهم 7 درصدی این میدان ها در تولید نفت کشور ارتقا یابد؛ ضمن اینکه رسیدن به ظرفیت تولید نفت خام کشور به بیش از پنج میلیون و 700 هزار بشکه نیز مد نظر بوده است.
به گزارش اخبار رسمی به نقل از روابط عمومی شرکت ملی نفت، در این راستا طی چند سال اخیر تمرکز تولید از میدان های مستقل به میدان های مشترک تغییر جهت داده و حتی دکل های حفاری فعال در میدان های مستقل به میدان های مشترک انتقال مکان داده شدند. انتقال سرمایه برای توسعه میدان های مشترک از دیگر شگردهای کاری دولت تدبیر و امید برای شتاب بخشی به چرخ های توسعه ای میدان های مشترک بوده است که در این میان می توان به اولویت دهی به میدان های مشترک غرب کارون اشاره کرد.
بر اساس هدفگذاری انجام شده، تا سال 1397 تولید نفت خام از میدانهای مشترک غرب کارون که پنج میدان آزادگان شمالی، آزادگان جنوبی، یاران شمالی، یاران جنوبی و یادآوران را با ظرفیت نفت درجای 64 میلیارد بشکه تشکیل می دهد، به 700 هزار بشکه در روز افزایش می یابد.
بر اساس این گزارش، از ابتدای سال جاری تولید نفت از فاز نخست میدان مشترک آزادگان شمالی و همچنین میدان یادآوران آغاز شده است ضمن اینکه در هفته ای که گذشت نیز شاهد تولید از میدان یاران شمالی بودیم. با توجه به اهمیت میدان های فعال حوزه غرب کارون و همچنین به بهانه افتتاح رسمی سه میدان یاد شده با حضور رئیس جمهوری با سید نورالدین شهنازی زاده، مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه نفت به گفت و گو نشسته ایم.
توسعه نهایی میدانهای نفتی غرب کارون با هدف دستیابی به تولید روزانه 1.2 میلیون بشکه تا افق 1400 به حدود 25 میلیارد دلار سرمایهگذاری نیاز دارد که حدود هفت میلیارد دلار آن تأمین مالی و در طرحهای اجرایی هزینه شده است/ با افزایش هر یک درصد ضریب بازیافت میدانهای این منطقه تا 25 درصد، 33 میلیارد دلار و در مجموع 670 میلیون بشکه نفت قابل استحصال به ارزش بیش از 670 میلیارد دلار (با فرض بهای 55 دلار برای هر بشکه نفت) برای کشور درآمدزایی خواهد شد/ هماکنون مجموع نفت درجای میدانهای در دست توسعه آزادگان، یادآوران و یاران، حدود 67 میلیارد بشکه است/ تولید کنونی از میدانهای نفتی غرب کارون، حدود 300 هزار بشکه در روز است که تا پیش از پایان امسال به 345 هزار بشکه در روز میرسد و تأمین منابع مالی طرحهای توسعه میدانهای نفتی یاران شمالی از محل بیع متقابل تأمین می شود نیز از موارد مهم مطرح شده در این گفت و گو است که به تفصیل در ادامه می خوانید:
- به عنوان سوال نخست بفرمایید که منطقه غرب کارون در صنعت نفت ایران در قیاس با دیگر مناطق نفتی همچون پارس جنوبی و شمالی چه قدر و جایگاهی دارد؟
میدانهای نفتی در منطقه غرب کارون، مخازن بکر و توسعه نیافته (Green Field) هستند و تفاوت اصلی آنها با دیگر مناطق نفتخیز ایران این است که در این میدانهای در دست توسعه، با اجرای طرحهای توسعهای برنامههای افزایش تولید نفت شرکت ملی نفت ایران محقق میشود.
میدانهای هیدروکربوری واقع شده در منطقه غرب کارون پربرکت، از نزدیکی شهر اهواز آغاز میشوند و تا منتهی الیه نوار مرزی امتداد مییابد؛ در واقع عرض و طول این مستطیل نفتی از ساحل غربی کارون در نزدیکی منطقه جفیر تا مرز مشترک ایران و عراق و از جنوب چزابه تا غرب منطقه دارخوین است که همان منطقه نفتی غرب کارون را تشکیل میدهد.
در این گستره نفت خیز، 2 میدان فوق عظیم و اصلی آزادگان و یادآوران که در حدود دهه اخیر کشف شدهاند و از جمله بزرگترین میدانهای نفتی جهان هستند که حجم ذخایر چشمگیر آنها در حدود 67 میلیارد بشکه نفت درجا برآورد میشود.
طرحهای توسعه میدانهای نفتی در غرب کارون امروز جزو مهمترین پروژههای ملی کشور به شمار میروند و شرکت ملی نفت ایران بیشترین حمایت را از این پروژهها داشته، به طوری که هماکنون در تأمین منابع مالی برای این پروژهها، مشکل جدی وجود ندارد، بدیهی است بهرهبرداری از طرحهای این منطقه، نقش بسیار چشمگیر و پراهمیتی در ایجاد افزایش ظرفیت تولید نفت و تأمین امنیت انرژی و در نتیجه افزایش قدرت چانهزنی جمهوری اسلامی ایران در مجامع بینالمللی داشته است و خواهد داشت.
شرکت ملی نفت ایران در برنامههای افزایش تولید نفت بر میدانهای نفتی حوزه غرب کارون، حساب ویژهای باز کرده و بخش چشمگیری از توان خود را بر روی توسعه این میدانها متمرکز کرده است و در برنامههای چشمانداز، تولید از این منطقه، تا سال 1400 به حدود 1.2 میلیون بشکه خواهد رسید.
در نظر داشته باشید که ارزش اقتصادی ذخایر هیدروکربوری منطقه غرب کارون، کمتر از مجموعه میدانهای گازی در منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس نیست.
- اصلی ترین میدان های نفتی این منطقه، از جمله میدانهای مشترک و از بزرگترین میدانهای نفتی جهان هستند، آیا متناسب با این شرایط در اولویت توسعه و تأمین منابع مالی قرار دارند؟
با توجه به اینکه عموم مخازن میدانهای نفتی منطقه غرب کارون با برخی مخازن میدانهای نفتی عراق مشترک هستند، توسعه و تأمین منابع مالی مورد نیاز برای آن در اولویت برنامههای شرکت ملی نفت ایران قرار گرفته است و تمرکز فعالیتهای شرکت مهندسی و توسعه نفت (متن) بر توسعه میدانهای این منطقه به روشنی مشهود است.
رسالت شرکت مهندسی و توسعه نفت (متن) مبنی بر نظارت و مدیریت توسعه میدانهای نفتی و گازی در دریا و خشکی، متولی توسعه میادین نفتی حوزه غرب کارون به نیابت و نمایندگی از شرکت ملی نفت ایران است، بر این اساس، این شرکت، وظیفه نظارت بر اجرای همه طرحهای مهندسی و توسعه در چارچوب فعالیتهای طراحی، مهندسی، ساخت و اجرا را بر عهده دارد.
منطقه استراتژیک غرب کارون، بخش بزرگی از قلمرو کاری شرکت مهندسی و توسعه نفت است. این شرکت با توجه به راهبردی و پراهمیت بودن پروژههای ملی که در دست اجرا دارد، برای شتاببخشی به بهرهبرداری مطلوب و بهموقع از میدانهای نفتی غرب کارون که بیشتر آنها مشترک است، همه توان خود را به کار گرفته است.
همه دستگاهها و نهادهای کشور، به نوعی بهطور مستقیم یا غیرمستقیم در توسعه میدانهای نفتی غرب کارون مشارکت دارند و خوشبختانه همه آنها اولویت اجرای طرحهای ملی این منطقه را درک کردهاند و برای بهرهبرداری هر چه زودتر از میدانهای مشترک این منطقه، هر یک بسته به مأموریت ذاتی خود، مسیر توسعه را به گونهای هموار کردهاند.
- شرکت مهندسی و توسعه نفت (متن) هماکنون چه طرحهایی را در منطقه غرب کارون در دست اجرا دارد و منابع مالی آنها از چه محلی تأمین میشود؟
طرحهای توسعه میدانهای نفتی یادآوران، آزادگان شمالی، آزادگان جنوبی، یاران شمالی و یاران جنوبی، همچنین طرحهای تلمبهخانه و نیروگاه مرکزی غرب کارون در این منطقه از جمله پروژهای ملی در دست اجرای شرکت مهندسی و توسعه نفت، است.
عمده منابع مالی طرحهای توسعه میدانهای نفتی غرب کارون، از طریق عقد قراردادهای بیع متقابل تأمین می شود.
در قراردادهای بیع متقابل، سود و پاداش شرکت طرف قرارداد از سرمایهگذاری و اجرای پروژه، پس از موفقیت در آزمایش بهرهبرداری از پروژه در دوره 21 از 28 روزه، از محل فروش محصولات همان میدان بازپرداخت میشود که این رقم طبق قرارداد در مدت تعیینشده، با درصد سود و پاداش مشخص خواهد بود. هر سه طرح، آزادگان شمالی، یادآوران و یاران شمالی که بهطور رسمی افتتاح میشوند، بیع متقابل هستند و هزینه سرمایهگذاری آنها در چارچوب یادشده بازپرداخت میشود.
منابع مالی مورد نیاز برای اجرای طرحهای توسعه میدانهای آزادگان جنوبی و یاران جنوبی هم از محل انعقاد بیع متقابل داخلی تأمین میشود.
- آخرین وضعیت توسعه میدانهای نفتی و پروژههای زیرساختی و توسعهای منطقه غرب کارون را شرح دهید.
در میدان عظیم آزادگان، برای شتاب در عملیات توسعه و برداشت نفت از آن، میدان به 2 بخش شمالی و جنوبی تقسیم شد. با توجه به اینکه بیشتر مساحت سطحالارض آزادگان در بخش شمالی در تالاب هورالعظیم واقع شده است، عملیات سطحالارض آن با دشواریهایی روبهرو بود و چالش های زیست محیطی خود را داشت، ضمن اینکه این منطقه مرزی، خط مقدم در هشت سال دفاع مقدس بود و جای جای آن مین گذاری شده بود و به پاک سازی نیاز داشت، از این رو، از جاده شط علی به بالا «آزادگان شمالی» و از منطقه پایین این جاده، آزادگان جنوبی نام گرفت. میدان نفتی یاران هم بر پایه همین شرایط، به دو بخش یاران شمالی و یاران جنوبی منقسم شد.
در نهایت، شرکت متن برای همه این طرحها، برنامه توسعه و تولید زودهنگام، فاز نخست و مرحله دوم تعریف شد و همه توان و امکانات را برای پیشبرد اهداف توسعهای در میدانهای مشترک غرب کارون بسیج کرد و در راستای تولید و برداشت هر چه پر شتابتر و حداکثری از آنها به کار گرفت.
- هماکنون از میدان آزادگان شمالی چقدر نفت تولید میشود؟
فاز نخست طرح توسعه میدان نفتی آزادگان شمالی با سرمایهگذاری حدود 2.5 میلیارد دلاری شرکت چینی «CNPCI» در چارچوب بیع متقابل اجرا شد و پس از پایان موفقیتآمیز آزمون تولید 21از28 روز، تولید نفت از آن، آغاز شد و بازپرداخت هزینه سرمایهگذاری آن به طرف چینی هم کلید خورد.
آزادگان شمالی با حفر 58 حلقه چاه و ساخت تأسیسات رو زمینی و واحدهای فرآورش، هماکنون 75 هزار بشکه نفت خام در روز تولید میکند و با اهتمام و سعی و تلاش همکاران در شرکت متن، این رقم قابل افزایش به 85 هزار بشکه در روز است. اجرای فاز دوم آزادگان شمالی هم در چارچوب قراردادهای جدید بالادستی در برنامه است که پس از اجرای آن، تولید تجمیعی از این میدان مشترک به حدود 150 هزار بشکه در روز میرسد.
- تولید آزادگان جنوبی چقدر است؟
برای توسعه میدان نفتی آزادگان جنوبی که در امتداد جنوبی آزادگان شمالی است، طرح تولید زود هنگام تعریف شد. در حال حاضر تولید از این میدان 40 تا 47 هزار بشکه در روز است که بر اساس برنامهریزیها تا پایان سال جاری به 110 هزار بشکه در روز خواهد رسید. در فاز نخست توسعه آن، با حفر 185 حلقه چاه و ایجاد واحدهای سطح الارضی و «CTEP»، تولید نهایی از این میدان به 320 هزار بشکه در روز خواهد رسید.
- یاران شمالی و یاران جنوبی چه وضعیتی دارد؟
میدان نفتی یاران شمالی، یکی دیگر از طرحهای بیع متقابل است که از سوی شرکت ایرانی توسعه نفت و گاز پرشیا، تأمین مالی شده و اخیرا تولید روزانه 30 هزار بشکهای آن به بهرهبرداری رسمی رسیده است. با اهتمام و پشتیبانی شرکت متن و تلاش پیمانکاران و مشاوران مربوط، امکان افزایش این میزان تولید تا مرز 35 هزار بشکه در روز نیز وجود دارد.
طرح دیگر در منطقه غرب کارون، توسعه میدان نفتی یاران جنوبی است که تحقق تولید زودهنگام 10 هزار بشکه در روز تا پایان سال جاری تحت پیگیری می باشد. تولید نهایی از این میدان 25 هزار بشکه در روز هدفگذاری شده است که در سال 1394 محقق شد.
- وضعیت توسعه میدان مشترک یادآوران چگونه است؟
طرح مهم دیگر در منطقه غرب کارون، میدان نفتی یادآوران است که حجم نفت درجای آن حدود 34 میلیارد بشکه تخمین زده شده است. فاز نخست این طرح برای 85 هزار بشکه در روز طراحی شده بود، اما با برخی اقدامات توسعهای برای بهبود تولید، هماکنون روزانه 110 هزار بشکه نفت از این میدان برداشت میشود که امید است در ادامه برنامههای اجرایی برای توسعه و بهبود تولید از این میدان، در آتیهای نزدیک تولید از آن تا مرز 135 هزار بشکه در روز افزایش پیدا کند. در عین حال، مذاکرههایی برای اجرای فاز دوم توسعه یادآوران در چارچوب الگوی قراردادهای جدید نفتی در دست انجام است.
- هماکنون میزان تولید نفت از میادین نفتی این منطقه چقدر است و چقدر به این ظرفیت افزوده خواهد شد؟
هماکنون تولید از این میادین حدود 300 هزار بشکه در روز است که تا پیش از پایان امسال این رقم به 345 هزار بشکه در روز میرسد.
- چشمانداز تولید نفت از میادین منطقه غرب کارون در نهایت چقدر خواهد بود؟
همچنین قرار است با اجرای فازهای بعدی توسعه این میادین و دیگر میدانهای غرب کارون، میزان برداشت نفت از این منطقه تا افق سال 1400 با حفاری بیش از 500 حلقه چاه تولیدی و توصیفی به 1.2 میلیون بشکه در روز برسد.
افزایش تولید، یک موضوع مهم است، اما از آن مهمتر، حفظ و نگهداشت سطح تولید کنونی است شرکت مهندسی و توسعه نفت (متن) در منطقه غرب کارون تلاش کرده است تا با استفاده از تکنولوژیها و روشهای جدید ازدیاد برداشت که نیاز به سرمایهگذاریهای تازهای هم دارد، سطح تولید را در دوره تولید ثابت میدان (plateau) حفظ کند و با بکارگیری مکانیزمهای نوین IOR و EORدر نیمه دوم عمر این مخازن، افزایش دهد.
- سهم ساخت داخل و حضور شرکتهای ایرانی در طرحهای توسعه میدانهای نفتی منطقه غرب کارون چقدر بوده است؟
در همه قراردادهای منعقد شده در این منطقه، حتی در بیع متقابلها، همواره تلاش شده است تا به رشد شرکتهای ایرانی و بومیسازی دانش فنی و همچنین توانمندسازی نیروی انسانی متخصص و سازندگان داخلی و تقویت توان پیمانکاران و مشاوران ایرانی توجه شود، از این رو در بیشتر قراردادها، سهم ایرانی پروژه به وضوح مشخص و در هیچ یک از قراردادهای شرکت متن، سهم ایرانی کمتر از 51 درصد پذیرفته نشده است.
بر همین اساس، در قرارداد بیع متقابل طرح توسعه میدان نفتی آزادگان شمالی که با شرکت ملی نفت چین (CNPCI) منعقد شد، شرکت متن سهم ساخت داخل را 51 درصد در نظر گرفت که در پایان اجرای پروژه، این رقم به حدود 54 درصد رسید. در طرح توسعه میدان یادآوران هم که قراردادی مشابه آزادگان شمالی داشت و با شرکت چینی سینوپک منعقد شده بود، پس از پایان اجرای پروژه، مشخص شد که در حدود 53 درصد از خدمات، توانمندیها و ساخت داخل شرکتهای ایرانی استفاده شده است.
در قرارداد بیع متقابل طرح توسعه میدان نفتی یاران شمالی که با شرکت ایرانی توسعه نفت و گاز پرشیا با شرط استفاده پیمانکاران از حداقل 51 درصد خدمات داخل کشور منعقد شد، سهم ایرانی پروژه به حدود 73 درصد رسید، بر این اساس، با توجه به رویکرد حمایت از ساخت داخلی که شرکت متن وجود دارد، امید است سهم شرکتهای ایرانی در طرحهای توسعه نفتی، به تدریج افزایش یابد و به 100 درصد برسد.
- توسعه نهایی میدان های این منطقه چه جایگاهی در ارتقای جایگاه ایران در سازمان کشورهای صادرکننده نفت خام (OPEC) و ایجاد ظرفیت مازاد تولید و تقویت چانه زنی و دیپلماسی کشور خواهد داشت؟
با برآوردهای انجام شده در شرکت مهندسی و توسعه نفت (متن)، پیشبینی شده است که توسعه میدانهای نفتی منطقه غرب رود کارون، از آغاز تا تکمیل همه پروژههای آن تا افق سال 1400، در مجموع به حدود 25 میلیارد دلار سرمایهگذاری نیاز دارد که حدود هفت میلیارد دلار آن تأمین مالی و در طرحهای توسعه اجرا شده این منطقه هزینه شده است، از این رو، بدیهی است که برای دستیابی به اهداف چشمانداز در این منطقه، به سالانه چهار میلیارد دلار سرمایهگذاری نیاز است تا هدف تولید 1.2 میلیون بشکهای از منطقه غرب کارون محقق شود.
هماکنون ضریب بازیافت از سازند سروک در میدانهای نفتی غرب کارون، حدود 6 تا هفت درصد و در سازند فهلیان که سبکتر است، حدود 14 تا 15 درصد است که این ضریب بازیافت با بکارگیری روشها و فناوریهای نوین و استفاده از مکانیزمهای EOR و IOR، بهطور قطع تا 25 درصد مقابل افزایش است که به سرمایهگذاری مربوط نیاز دارد که دستیابی به این میزان ضریب بازیافت، بیش از 500 میلیارد دلار برای کشور ارزآوری خواهد داشت.
البته با توجه به ذخیره درجای 67 میلیارد بشکهای میدانهای غرب کارون، افزایش یک درصدی ضریب بازیافت در این میدانها، 670 میلیون بشکه نفت قابل استحصال را در دسترس قرار میدهد که با فرض بهای 55 دلار برای هر بشکه نفت، رقمی معادل 33 میلیارد دلار ثروتزایی برای کشور در بر خواهد داشت که پر واضح است که سرمایهگذاری لازم برای دستیابی به این هدف، در برابر عایدات آن ناچیز است و به سرعت در ماههای ابتدایی برداشت از میدانها مستهلک میشود و پروژههای ازدیاد برداشت را توجیه میکند.
ارقام یادشده با توجه به ذخایر موجود و وضعیت کنونی توسعه میدانهای نفتی منطقه غرب کارون است، بدیهی است که با اکتشافات جدید در این منطقه، تغییر و افزایش حجم ذخایر محتمل است. با این روند، طبیعی است که نگاه دولت و شرکت ملی نفت ایران به منطقه غرب کارون، دقیق و متمرکز باشد، از این رو، انتظار است که مجلس و دولت به تأمین منابع مالی مورد نیاز در سرمایهگذاری داخلی و خارجی، بهطور جدی توجه کنند.
- هماکنون برای توسعه فازهای بعدی میدانهای نفتی منطقه غرب کارون، چه برنامههایی در دست اجرا دارید؟
با توجه به جذابیتهایی که توسعه این میدانها دارد، شرکتهای بزرگ بینالمللی برای حضور و سرمایهگذاری در طرح توسعه آنها، اشتیاق و آمادگی خود را اعلام کردهاند و همچنین شرکتهای ایرانی هم علاقه خود را برای مشارکت در اجرای طرح توسعه میدانهای نفتی غرب کارون نشان دادهاند.
در خصوص اجرای طرح های توسعه فاز 2 میادین یاران شمالی و یاران جنوبی اخیراً تفاهم نامه ای با یک شرکت ایرانی امضا شده است.
شرکت ملی نفت ایران، برای توسعه آزادگان شمالی و آزادگان جنوبی هم برنامهای را در چارچوب برگزاری مناقصه و واگذاری این طرحها در چارچوب الگوی جدید قراردادهای بالادستی صنعت نفت، دنبال میکند و شرکتهای خارجی متعددی برای توسعه این میدانها آمادگی خود را اعلام کردهاند.
خوشبختانه تاکنون تکلیف توسعه بیشتر میدانهای منطقه غرب کارون مشخص شده و از آنجا که ارزش اقتصادی ذخایر این منطقه با ذخایر پارس جنوبی نزدیک است، شتاببخشی به پروژههای آن، از اولویتهای شرکت ملی نفت ایران است.
بسیج همه امکانات و شتاببخشی به امور در اجرای طرحهای توسعهای غرب کارون ضروری است. باید توجه داشت که کارفرما و پیمانکار برای پیشرفت هر چه سریعتر این طرحها در یک جبهه مشترک قرار دارند و باید با همه توان خود گام بردارند.
- توسعه میدان های نفتی این منطقه در توسعه اقتصادی کشور و منطقه خوزستان و رفاه مردم آن، چه نقش و اهمیتی دارد؟
همانطور که بدیهی است صنعت نفت، موتور محرکه اقتصاد کشور است، از این رو افزایش تولید نفت میتواند موجب تبدیل ثروتهای زیرزمینی به روزمینی، ارزآوری و در نتیجه رشد و رونق اقتصادی در کشور شود، بر همین اساس، شرکت ملی نفت ایران، بر توسعه میدانهای نفتی غرب کارون که بیشتر آنها مشترک هستند، بهطور ویژه تمرکز کرده است.
مخازن میدان عظیم آزادگان با مخازن میدان مجنون و مخازن میدان یادآوران با مخازن میدان نهر عمر (سنباد) یا بلوک 9 عراق مشترک است، از این رو باید تلاش شود تا با اهتمام ویژه به توسعه میدانهای مشترک این منطقه شتاب داده شود تا مردم هم از موهبتهای خدادادی آن بهرهمند شوند.
از سوی دیگر باید در نظر داشت که همزمان با توسعه میدانهای نفتی غرب کارون، زیرساختهای گستردهای ایجاد میشود و اشتغال و اقتصاد در منطقه رونق میگیرد که به تقویت امنیت در نوار مرزی میانجامد.
برای توسعه میدانهای نفتی این منطقه، همزمان با دریافت مجوزهای زیست محیطی، تحصیل اراضی و پاکسازی منطقه از مینها و مهمات عمل نکرده باقیمانده از هشت سال جنگ تحمیلی، زیرساختهای مورد نیاز توسعه همچون جادههای دسترسی، خطوله لوله انتقال آب و برق، پوشش مخابراتی و شبکه ارتباطی، محل چاهها، اقامتگاه و... ایجاد و مهیا شده است. با انجام برخی اقدامات زیرساختی و ایجاد امکانات و رفاه نسبی، زندگی مردم محلی و بومی در این منطقه تا حدود بهبود یافته و امید است در ادامه فعالیتها، سطح زندگی مردم منطقه نیز ترقی کند.
### پایان خبر رسمی