، قم , (اخبار رسمی): در این کتاب سیر تصوف از ایران به هند در پرتو همبستگی تصوف ناب و تشیع تبیین شده است. رابطه تشیع و تصوف ناب، استنتاج بعضی از مبانی عرفان اسلامی از کلام امام علی (ع)، تداوم نهضت تشیع به تبعیت از طریقه ارکان و امامان شیعه، سیر تصوف در هند، مروری به تاریخ تصوف در عصر مغول متأخر، از عناوین کتاب حاضر است.
تصوّف در ادوار مختلف به اقتضای شرایط فرهنگی و اجتماعی حاکم و بنابر عملکرد فرق مختلف و تعبیر و تفسیر آنها از مبانی و موضوعات آن، ویژگی‌هایی را در ابعاد نظری و علمی به خود اختصاص داده است. دانشمندان اسلامی به ویژه متکلمان معتزلی برای استحکام عقاید خود از علومی که تازه در میان آنها رواج یافته و کلیه متفکران را به خود جلب کردهبود، استفاده کامل کردند.
با آنکه فرقه متصوفه به علّت عزلت و زهد و عبادت و ریاضت و ترک قیل و قال دنیا و مدرسه و اعراض از مباحثه و مجادله تا مدت زمانی گرایش به این علوم از خود نشان ندادند، ولی از آنجا که بازار بحث و تعلیم و تعلم آن علوم به ویژه علوم یونانی در تمام شهرهای بزرگ اسلامی و مدارس چنان رونق یافته بود بگونه‌ای که در قرن سوم خواه ناخواه به واسطه ارتباط و معاشرتی که بزرگان صوفیه با اکابر سایر فرق به ویژه با بزرگان شیعه و معتزله و اشاعره داشتند، به تدریج با آن علوم آشنا شدند و همین آشنایی موجب شد تا آن علوم در عقاید و اندیشه‌ها و اعمال آنها تأثیر عمیق بگذارد، به صورتی که تصوف از بساطت اولیه بیرون آمد وصبغه علمی و فلسفی به خود گرفت.
از جمله این عوامل مؤثر می‌توان طریقه دانشمندان قدیم ایران یعنی حکمای فهلوی، طریقه حکمای هند، طریقه سریانیان و طریقه حکمای اشراقی یونان به ویژه فلوطین را نام برد.
طریقه دانشمندان قدیم ایران از دو جهت در تصوف اسلامی مؤثر بوده است: یکی اشراق از طریق تفکر و دیگر تبیین مطالب به طریق رمز و تمثیل.
شیوه اشراق از راه تفکر مسلک حکمای قدیم ایران بوده که در تصوف ایرانی صورت دیگری از آن یعنی اشراق از طریق ریاضت رواج یافته است. اشراق از طریق ریاضت مسلک حکمای هندی بوده است.
مهمترین مسئله‌ای که متصوفه از سریانیان فرا گرفتند، مسئله تطبیق عالم صغیر با عالم کبیر و به عبارتی تطبیق اعضاء و قوای انسان با عناصر و ارکان و اجزاء عالم بوده است. به علاوه سریانیان بزرگترین گروه مترجمان علوم یونانی به عربی بودند و این ترجمه‌ها که از فلسفه یونان صورت گرفته بود در افکار متصوفه و متکلمان تأثیر فراوان داشته است. از جمله مسائلی که از ابن دیصان و شاگرد او، ابوشاکردیصانی، نقل شده و در فلسفه و کلام و تصوف مطرح شده عبارتند از: معاد روحانی، جسم مثالی، قضا و قدر، نفس و کیفیت ترکیب روح و جسم و …
حکمای اسلامی اعم از مشائی و اشراقی به پیروی از صوفیه علاوه بر بحث درباره وحدت وجود، عشق و جمال حقیقی به تطبیق عالم اصغر با عالم اکبر توجهی ویژه از خود نشان دادند. شیخ اشراق در کتاب تلویحات و فرقه اسماعیلیه از فرق شیعه به طور مبسوط به این مسئله پرداخته‌اند و بالاخره نباید نقش افکار افلاطون، افلاطونیان جدید به ویژه آمونیوس ساکاس و فلوطین را در عرفان و تصوف و حکمت اسلامی نادیده گرفت. در میان مسلمانان فلوطین با نام شیخ یونانی رقم خورده است.
ملاصدرا نیز در اسفار و کتب خود بر تلازم کشف و برهان همچون سلف خود شیخ اشراق تأ کید کرده و اظهار داشت: مجرد شهود بدون برهان برای سالک کافی نیست، چه اینکه صرف بحث بدون کشف نقصانی عظیم است.
از آنجا که روایات و سخنان نبی اکرم (ص) و ائمه اطهار (ع) از گنجینه‌های وحی سرچشمه گرفته و مشحون از عالی‌ترین تفسیر و تبیین کلام الهی وحاکی از مبانی عمیق دین مبین اسلام است. به همین جهت از آغاز گرایش‌های عرفانی در صدر اسلام به بعد، بازتاب اندیشه‌های ناب در متون نثر و نظم ادب عرفانی ایرانی و عربی مشخص است و همچنان در طول قرون این سخنان گهربار زینت بخش مبانی نظری اندیشمندان وعرفا و متصوفه و سرلوحه اصول عرفانی فرق متصوفه چه شیعه و چه سنی بوده و خواهد بود.
براین اساس تصوف هندی نیز از گنجینه‌های تشیع بی‌نصیب نبوده و همان طور که در این اثر مشهود است، اکثر فرق متصوفه در هند خود از زمره سادات و پیروان اهل بیت عصمت (ع) بوده‌اند.
برخی از مباحث کتاب حاضر عبارتست از:
رابطه تشیع و تصوف ناب/ استنتاج بعضی از مبانی عرفان اسلامی از کلام امام علی (ع)/ ارکان و نقباء/ تداوم نهضت تشیع به تبعیت از طریقه ارکان و امامان شیعه/ سیر تصوف در هند/ سلسله چشتیه/ سلسله قادریه/ سلسله سهروردیه/ سلسله کبرویه و گسترش آن توسط میر سید علی همدانی/ سلسله نقشبندیه/ شاه نعمت الله ولی مؤسس سلسله نعمت اللّهی/ شیخ احمد سرهندی/ میرابوالقاسم میرفندرسکی/ داراشکوه/ شاه ولی الله دهلوی و اندیشه‌های صوفیانه او/ مروری به تاریخ تصوف در عصر مغول متأخر
علاقه مندان جهت دسترسی و خرید کتاب سیر تصوف از ایران به هند می‌توانند به سایت فروشگاه اینترنتی انتشارات آیت اشراق به آدرس ayateeshraq.com مراجعه کنند.
### پایان خبر رسمی