، قم , (اخبار رسمی): اثر حاضر، شرح رساله فصوص الحکمة ابونصر فارابی به قلم حکیم مهدی الهی قمشه‌ای است و خلاصه‌ای است در حکمت الهی و عرفان و علم‌النفس با عباراتی فصیح و موجز و اشاراتی به لباب و حقایق این علوم و به نظر اهل بصیرت.
این اثر یکی از کهن ترین و با ارزش ترین متون فلسفی است که اغلب مباحث آن، درباره علم توحید است و ابونصر فارابی در این اثر لحن خود را به عرفا و صوفیه نزدیک کرده و آن را به طریق آنها نوشته است.
فصوص الحکمة، یکی از کهن ترین و باارزش ترین متون فلسفی است که از دیرباز مورد توجه بزرگان فلسفه بوده است. فیلسوفان نام آوری مانند میرداماد و شخصیت های بزرگ معاصری همانند هانری کربن آن را از نوشتههای فارابی به شمار آوردهاند.
فارابی از بزرگترین فیلسوفان ایرانی شرقی سده سوم و چهارم هجری است. اهمیت او بیشتر به علت شرحهایی است که بر آثار ارسطو نگاشته و به سبب همین مشروحات او را معلم ثانی خواندهاند و در مقام بعد از ارسطو قرار داده‌اند.
وی آثاری نظیر «الجمع بین الرأیین»، «اغراض مابعدالطبیعه ارسطو»، «فصول الحکم» و «احصاءالعلوم» را از خود به یادگار نهاده است.
ابونصر محمدبن محمدبن اوزلغ بن طرخان ملقب به فارابی، در حدود سال ۲۵۷هجری قمری، ۸۷۰ میلادی در دهکده «وسیج» از ناحیه پاراب (فاراب) در فرارود (شهر اُترار کنونی در جنوب قزاقستان) یا پاریاب (فاریاب) خراسان در افغانستان کنونی به دنیا آمد. در جوانی برای تحصیل به بغداد رفت و نزد «متی بن یونس» به فراگرفتن منطق و فلسفه پرداخت. سپس به حران سفر کرد و به شاگردی «یوحنابن حیلان» درآمد.
از آغاز کار، هوش سرشار و علم آموزی وی سبب شد که همه موضوعاتی را که تدریس می‌شد، به خوبی فرا گیرد. به زودی نام او به عنوان فیلسوف و دانشمند شهرت یافت و چون به بغداد بازگشت، گروهی از شاگردان، گرد او فراهم آمدند که «یحیی بن عدی» فیلسوف مسیحی یکی از آنان بود.
مورخان اسلامی معتقدند که فارابی فردی زهد پیشه و عزلت گزین و اهل تامل بود. اعراض او از امور دنیوی به حدی بود که با آن که سیف الدوله برایش از بیت المال حقوق بسیار تعیین کرده بود، به چهار درهم در روز قناعت می‌ورزید.
فارابی در انواع علوم بی همتا بود. چنانکه درباره هر علمی از علوم زمان خویش کتاب نوشت و از کتاب‌های وی معلوم می شود که در علوم زبان و ریاضیات و کیمیا و هیات و علوم نظامی و موسیقی و طبیعیات و الهیات و علوم مدنی و فقه و منطق دارای مهارت بسیار بوده است.
ابن سینا او را استاد خود می‌شمرد و ابن رشد و دیگر حکمای اسلام و عرب، برایش احترام بالایی قائل بودند.
کسی که کمترین آشنایی با «عرفان» داشته باشد، با نگاهی به «فصوص الحکمة» فارابی، درمی‌یابد که این اثر در زمره آثار عرفانی به شمار می‌آید و آنچه از مباحث فلسفی که در آغاز این کتاب آمد، بسیار مختصر و اندک است.
در واقع فصوص الحکمة، فوق فلسفه رائج مشّاء و به سبک افلاطونیان جدید و اهل اشراق بحث می‌کند و باید آن را در شمار حکمت متعالیه محسوب داشت و بعضی از لطائف آن را در زمره غرر مسائل قرآنیه، از حکمیه و عرفانیه، دانست. و چون این رساله به طریق عرفان نگاشته شد، بیشتر به اصطلاحات قرآن و اشراق در آن، تعبیر شده است
باری فارابی در رساله فصوص الحکمة، برای اثبات توحید، بیشتر به اصول و عقاید نوافلاطونیان و عرفا نزدیک شده است.
فیلسوف بزرگ جهان اسلام شیخ الرئیس ابوعلی سینا، یکی از فلاسفه و بزرگانِ متأثّر از آثار فارابی بود. او از فارابی در منطق تا اندازه‌ای پیروی کرد و در نظریه معرفت و همچنین در کلیات مسائل الهیات، تحت تأثیر او قرار گرفته است. ابن سینا در شرح حالی که خود نگاشته تصریح می‌کند که مدیون فارابی است، از این جهت که او رموز و اغراض ارسطو در «مابعد الطبیعة» را برای وی آشکار نمود.
اثر پیش رو، شرح آیت الله مهدی الهی قمشه‌ای است که در پاورقی این اثر افزون بر توضیحات، از شروح شنب غازانی، محمد تقی استرابادی، حلبی، علامه آشتیانی، و علامه حسن زاده آملی نیز استفاده شده است، با یادآوری این نکته که سهم بیشتر در میان این شروح از آنِ شرح استاد علامه حسن زاده آملی می‌باشد.
در اهمیت شرح حکیم مهدی الهی قمشه‌ای بر فصوص الحکمة همین بس که حکیم و عارف سترگ آقا میرزا مهدی آشتیانی، آنگاه که تصمیم بر نگاشتن شرحی بر این کتاب گرفتند؛ وقتی بنگارند، از شرح حکیم قمشه‌ای باخبر شدند، شرح او را وافی و کافی دانسته، از تصمیم خود، صرف‌نظر نمودند.
کتاب فصوص الحکمة ابونصر فارابی با شرح و تعلیقات حکیم مهدی الهی قمشه‌ای با متن عربی و به همراه ترجمه و توضیحات سید محمود طاهری توسط انتشارات آیت اشراق به چاپ رسیده است.
علاقه مندان جهت دسترسی و خرید کتاب فصوص الحکمة ابونصر فارابی می‌توانند به سایت فروشگاه اینترنتی انتشارات آیت اشراق به آدرس ayateeshraq.com مراجعه کنند.
### پایان خبر رسمی