، تهران , (اخبار رسمی): یکصد و هفتاد و یکمین جلسه سازمان کشورهای صادرکننده نفت در وین، علاوه بر اینکه آزمونی برای سنجش اتحاد و سوگیری کشورهای عضو اوپک بود، یک دستاورد بزرگ دیگر نیز داشت؛ امید یانکی ها را در لغو برجام ناامید کرد.
به گزارش اخبار رسمی به نقل از روابط عمومی شرکت ملی نفت، نهم نوامبر 2016، خبری منتشر شد که بسیاری از آمریکایی ها را در بهت فرو برد. دونالد ترامپ، برخلاف پیش بینی های بیشتر سازمان های معتبر نظرسنجی، توانست اکثریت آرا را از آن خود کند و به عنوان چهل و پنجمین رییس جمهور آمریکا انتخاب شد.
پیروزی جمهوری خواهان آمریکایی که با وعده های جنگ طلبانه ترامپ و حمله او به یکی از بزرگترین دستاوردهای دولت اوباما در خصوص ایران؛ یعنی برجام همراه بود، بسیاری از شرکت های اروپایی و آمریکایی را با چالش های تازه ای روبه رو ساخت.
غربی ها که پس از تولد برجام، رویای از سرگیری روابطی چندجانبه با ایران را در سر می پروراندند، به یکباره خود را در میان گمانه زنی ها برای لغو برجام از سوی دولتمردان آتی آمریکا گرفتار دیدند و همین موضوع کافی بود تا بذر تردید و ناامیدی را در دل آن ها بکارد.
سنگ اندازی ترامپ و متحدانش، بیش از همه بر شرکت های چندملیتی فعال در صنایع نفت و گاز که فرصتی تازه برای حضور در عرصه تجارت طلای سیاه در ایران یافته بودند گران آمد و موج جدیدی از اعتراضات غرب علیه سیاست های احتمالی آمریکا در مواجهه با ایران را به راه انداخت.
اگرچه چهل و پنجمین دولت منتخب آمریکا از 20 ژانویه (یکم بهمن ماه) و همزمان با مراسم ادای سوگند و تحلیف رییس جمهوری جدید رسما آغاز به کار می کند، اما دشواری های زیادی را در همگام سازی جهان غرب در لغو برجام ایران در پیش خواهد داشت؛ دشواری هایی که با تصمیم خلق الساعه اوپک در نشست 29 نوامبر (9 آذر) بسیار بیشتر از گذشته شده است.
توافق اوپک؛ آزمونی تاریخی برای اعضا
توافق وزرای 13 کشور عضو اوپک در وین، از دید بسیاری از کارشناسان بازار دست نیافتنی بود؛ چراکه بنیان اوپک بر مبنای رقابت و کسب بیشترین سهم از میزان تولید نفت در یک بازه زمانی مشخص استوار است. با این وجود کاهش شدید بهای نفت برای اعضایی که عمده بودجه خود را بر مبنای قیمت نفت تدوین می کنند، آن ها را مجبور کرد که رقابت خود را با قدری کاهش، محدود به نگهداشت ظرفیت تولید کنند.
بدین ترتیب مقرر شد تا از ابتدای سال 2017 میلادی، به میزان 1.2 میلیون بشکه در روز از تولید نفت اوپک کاسته شود و میزان رسمی تولید اعضا به چیزی در حدود 32.5 میلیون بشکه در روز برسد.
اگرچه این توافق منوط به کاهش 486 هزار بشکه ای تولید نفت عربستان است، اما پیامد این تصمیم به جا -که افزایش حدود 7 دلاری بهای نفت را در پی داشت- می تواند بسیاری از کاستی های بودجه ای این کشور را پوشش دهد؛ درآمد روزانه عربستان از این توافق حدود 30 میلیون دلار افزایش خواهد داشت که این رقم معادل درآمد 700 تا 800 هزار بشکه نفت خام است؛ درحالی‌که این کشور پهناور عربی، شاید کمتر از نصف این مقدار تعهد به کاهش تولید داده باشد.
راهبرد ایران؛ بازار نفت را نجات داد
با وجود اینکه همگرایی کشورهای عضو اوپک در نشست اخیر تا حدود زیادی ریشه در تامین آتیه اقتصادی این کشورها دارد، اما در نگاهی موشکافانه می توان بخشی از منشا این توافق تاریخی را در سیاست های جسورانه وزیر نفت ایران جستجو کرد.
اصرار بیژن زنگنه بر عدم کاهش تولید نفت ایران و بازگشت به سقف تولید پیش از تحریم، اگرچه در ابتدای امر به کام بیشتر اوپکی ها –و در صدر آن ها عربستان- خوش نیامد، اما توانست آینده صنعت نفت کشورهای عضو سازمان اوپک را به شکل ملموسی بهبود بخشد.
سیاست های ایران که همزمان با کاهش شدید بهای نفت از سوی بالاترین مقام وزارت نفت اتخاذ شده بود، این پیام را برای کشورهای عضو اوپک داشت که ایران تحت هیچ شرایطی از مواضع کاری خود کوتاه نمی آید.
چراکه اعضای اوپک در شرایط تحریم ایران که همزمان با افزایش بهای نفت در بازارهای جهانی بود، میزان تولید خود را به مقدار قابل ملاحظه ای افزایش داده بودند؛ حال آنکه شرایط سیاسی و اقتصادی در آن زمان ایجاب می کرد تا تولید نفت ایران کاهش معناداری داشته باشد و کاهش مجدد تولید نفت ایران – در صورت توافق تمامی اعضا برای کاهش سقف تولید در نشست های اخیر- ممکن نبود.
با این وجود وزیر نفت در برابر تمامی تخریب های مخالفان مقاومت کرد تا علاوه بر روشن تر شدن سپهر صنعت نفت ایران، چراغ اقتصاد دیگر کشورهای عضو اوپک نیز روشن شود.
در این میان نباید از این نکته غفلت کرد که رایزنی های سید حسن روحانی؛ رییس جمهوری ایران با ولادیمیر پوتین؛ رییس جمهور روسیه نیز در این تصمیم تاریخ ساز اهمیت بالایی داشت.
همراهی روسیه و قول همکاری این همسایه شمالی در کاهش300 هزار بشکه ای تولید روزانه نفت باعث ترغیب اعضای اوپک در کاهش تولید شد. براساس گزارش های آماری BP، میانگین تولید روزانه نفت روسیه هم اکنون چیزی در حدود 11.2 میلیون بشکه است که این رقم کمی بیشتر از 10 درصد از میزان تولید جهانی است.
همراهی روسیه در این بازی نفتی منافع زیادی برای این کشور به همراه دارد. به گفتۀ تحلیلگران شرکت سرمایه گذاری روسی VTB-capital، با بودجۀ مبتنی بر نفت روسیه با میانگین قیمت بشکه ای 40 دلار و جهش قیمت نفت به بشکه ای 55 دلار پس از توافق کاهش میزان تولید اوپک، می توان یک تریلیون روبل (حدود 15 میلیارد دلار) به خزانۀ کرملین افزود.
بازی برد- برد ایران در اوپک
"ایران برخلاف دیگر اعضای اوپک می‌تواند در طول شش ماه، 90 هزار بشکه به تولید نفت خود بیفزاید."
این جمله وزیر نفت در شب پیش از توافق اوپک، آینده صنعت نفت و اقتصاد ایران را ترسیم کرد؛ برنامه های افزایش تولید نفت ایران با قوت بیشتر ادامه خواهد داشت و از سوی دیگر افزایش بهای نفت، کمک موثری در اقتصاد ایران در سال جدید خواهد بود.
افزایش سه‌دلاری بهای نفت برای ایران در شرایط فعلی، افزایش درآمد روزانه هشت تا 10میلیون دلاری خواهد داشت که درآمدی معادل فروش حدود 200 هزار بشکه نفت در روز است و این دستاورد بزرگی برای صنعت نفت ایران به شمار می رود.
افزایش بهای نفت ترکیب بودجه بندی ایران را نیز با تغییرات جدی مواجه کرد؛ رییس جمهوری، بودجه سال آینده را در حالی تقدیم مجلس کرد که مبنای قیمت هر بشکه نفت از 40 دلار سال گذشته به 50 دلار در هر بشکه افزایش پیدا کرده است که خود دستیابی به هدف رشد اقتصادی 8 درصدی طی 5 سال آینده را تسریع خواهد کرد.
اما شاید بتوان مهم ترین دستاورد ایران در نشست اوپک را در ناکام گذاردن سیاست های احتمالی آمریکا در لغو برجام جستجو کرد.
توافقی که آمریکا را ملزم به رعایت برجام می کند
میزان واردات نفت ایالات متحده چیزی در حدود 8 میلیون بشکه در روز است؛ این در حالی است که این کشور بیش از 13 میلیون بشکه در روز نیز تولید دارد که البته بخشی از آن به عنوان ذخایر استراتژیک ذخیره می شود.
در حال حاضر اوپک چیزی در حدود 36 میلیون بشکه نفت در روز تولید می کند که با احتساب سهم 11 میلیون بشکه ای روسیه به رقمی در حدود 47 میلیون بشکه در روز دست خواهیم یافت که بیش از نیمی از تولید نفت جهان را شامل می شود.
از سوی دیگر، میزان تولید نفت اوپک در خلال سال های 2015 تا 2016 بیش از یک میلیون بشکه در روز افزایش داشته است که با احتساب توافق جدید، میزان تولید این سازمان به رقمی قبل از سال 2015 خواهد رسید.
در این میان پنج مقصد نخست صادارت نفت اوپک در 2 سال اخیر شامل صادرات روزانه حدود 4 میلیون بشکه به چین، 2 میلیون بشکه به هند، 2 میلیون بشکه به آمریکا، 2 میلیون بشکه به ژاپن و 2 میلیون بشکه نیز به کره جنوبی است که در مجموع چیزی در حدود یک سوم تولید روزانه اوپک را به خود اختصاص داده است.
همچنین روزانه حدود 15 میلیون بشکه نفت نیز روانه بازار آسیا می شود که حدود 70 درصد از نیاز بازارهای آسیایی را تامین می کند.
با یک حساب سرانگشتی می توان نتیجه گرفت که حدود 12 میلیون بشکه (یک سوم تولید نفت اوپک) در بازارهای غربی به مصرف می رسد که رقم قابل توجهی است.
از سوی دیگر بخش عمده ای از تولید نفت روسیه در بازارهای غربی به مصرف می رسد و این به معنای وابستگی کامل غرب به اوپک و متحد جدید خود -روسیه- است.
در چنین شرایطی که عطش کشورهای اروپایی در دستیابی به منابع ارزان قیمت سوخت های هیدروکربوری است، تصمیم اخیر اعضای اوپک و نقش موثر آن در بالا بردن بهای نفت، غربی ها را با چالش های جدیدی مواجه کرده است.
توافق اوپک یک پیام دیگر نیز برای غرب به همراه دارد؛ بن بست مذاکرات اوپک بعد از هشت سال شکسته شده و احتمال توافقات دیگر نیز دور از واقع نخواهد بود. به قول زنگنه «اوپکی‌ها در «چهارشنبه بزرگ» خود نشان دادند که می‌توانند با هم کار کنند؛ حتی وقتی اختلافات سیاسی برخی اعضایشان در اوج است».
این در حالی است که نقش راهبری ایران و تاثیرگذاری فوق العاده آن در توافق اخیر، زنگ خطری برای آمریکا و متحدان غربی خود است که در صورت عدم رعایت برجام، جنگ با سلاح نفت نیز دور از ذهن نخواهد بود.
### پایان خبر رسمی