، تهران , (اخبار رسمی): شقاق مقعد یا فیشر، همان زخم یا ترک خوردگی انتهای روده است که معمولاً با درد و یا سوزش شدید در این ناحیه همراه است. علت اصلی این زخم‌ها یبوست است که به دلیل رد شدن مدفوع سفت از این ناحیه زخم ایجاد شده است.
علت اصلی شقاق مقعد یا فیشر یبوست است. در صورت تداوم یبوست بر شدت آن افزوده می‌شود، البته اسهال شدید و التهاب روده نیز از علل این زخم‌ها هستند.
بسیاری از بانوان بعد از زایمان یا سزارین به این مشکل دچار می‌شوند که علت آن اختلال در دفع است که به دلیل شلی عضلات لگن در حاملگی ایجاد می‌شود. علامت اصلی این بیماری درد هنگام اجابت مزاج است که گاهی با خونریزی همراه است. این درد برای بیمار آزاردهنده بوده و گاهی باعث عدم توانایی در دفع می‌شود.
عوامل افزایش‌دهنده خطر شقاق
- یبوست
- بارداری‌های متعدد
- سرطان خون
- بیماری کرون
- بیماریهای نقص ایمنی
پیشگیری از شقاق
- روزانه حداقل 8 لیوان آب نوشید
- غذای پر فیبر مصرف شود.
- خودداری از نشستن طولانی در دستشویی موقع اجابت مزاج
- در صورت لزوم، از داروهای شل‌کننده مدفوع یا مسهل‌ها استفاده شود
به هنگام اجابت مزاج، فشار بیش از اندازه وارد نشود. نشستن در آب گرم، درد شقاق را کاهش می‌دهد و باعث بهبود خونرسانی و شل شدن عضله اسفنکتر مقعد شده و به بهبود آن کمک می‌کند. روزانه 2 تا 3 بار و هر بار برای 10 تا 20 دقیقه از این روش استفاده شود.
تشخیص شقاق و فیشر
شقاق‌های معمولی عموما در پایین یا بالای سوراخ مقعد بوده و اگر شقاق در جای دیگری دیده شود، باید به فکر علل غیر معمول مانند بیماری کرون بود. برای رد سایر علل خونریزی مقعدی، مقعد و راست روده با وسایل مخصوص (آندوسکوپ، سیگموییدوسکوپ) بررسی می‌شوند.
درمان شقاق فیشر مقعد
جهت درمان باید سیکل درد، اسپاسم و ایسکمی شکسته شود. اولین قدم درمانی تجویز ملین‌هایی است که مدفوع را حجیم و شل می‌کنند و همراه با آن نشستن در لگن آبگرم را توصیه می‌شود. در این مرحله تجویز پماد آنتی هموروئید (حاوی مواد بیحس کننده، کورتون و مواد نرم‌کننده می‌باشد) و یا ژل لیدوکائین می‌تواند کمک کننده باشد. اغلب موارد شقاق حاد با چنین درمانی بهبود می‌یابند. در صورتی که پاسخ درمانی کافی گرفته نشد و یا شقاق از نوع مزمن بود، می‌توان از داروهای دیگری استفاده کرد.
نیتروگلیسیرین با همان مکانیسمی که عضلات صاف عروق کرونر را شل می‌کند می‌تواند عضله اسفنکتر داخلی را هم شل کرده و از اسپاسم خارج کند. پماد %۰.۲ (دو دهم درصد) آن برای درمان شقاق استفاده می‌شود و معتقدند یک اسفنکتروتومی شیمیایی موقت ایجاد می‌کند علاوه بر آن خونرسانی آنودرم را نیز افزایش می‌دهد.
از معایب آن ایجاد سر درد است و بهتر است در حالت خوابیده استفاده شود. در ایران گاهی به اشتباه به بیمار پماد%۲ (دو درصد) داده می‌شود که سردرد بسیار شدیدی ایجاد می‌کند. پماد ایزوسورباید و یا دیلتیازم موضعی و خوراکی نیز می‌توانند با مکانیسم مشابه به بهبود شقاق کمک کنند و سر درد هم ایجاد نمی‌کنند. درمان دارویی شقاق مزمن در حدود ۶۰٪ موارد موثر است.
تزریق موضعی سم بوتولینیوم (بوتاکس) نیز با فلج موقت عضلات اسفنکتر داخلی، یک نوع اسفنکتروتومی شیمیایی موقت ایجاد می‌کند که می‌تواند باعث بهبودی شقاق شود. اما در دراز مدت تا ۴۱٪ احتمال عود وجود دارد.
در صورت عدم پاسخ به درمان داروئی، بهترین درمان، جراحی است، مشروط برآنکه توسط یک جراح کارآزموده انجام شود.
درمان جراحی در مواردی که درمان دارویی فایده‌ای نداشته و یا خوب شده و مجدداً عود کرده توصیه می‌شود. بهترین درمان جراحی اسفنکترو تومی لترال است. قبلاً از دیلاتاسیون تدریجی آنوس زیر بیهوشی استفاده می‌شد که تا ۴۰٪ با عود همراه بود. در اسفنکتروتومی لترال حدود ۳۰٪ فیبرهای عضله اسفنکتر داخلی در سمت راست یا چپ آنوس قطع می‌شوند.
بیش از ۹۵٪ بیمارانی که اسفنکتروتومی می‌شوند، با این درمان بهبود می‌یابند و میزان عود آن کمتر از ۱۰٪ است. با این عمل احتمال بی‌اختیاری نسبت به دفع گاز وجود دارد و میزان این عارضه بین ۵ تا ۱۵٪ گزارش شده است. اسفنکتروتومی لترال به دو روش باز و بسته انجام می‌شود. روش بسته بر اساس مقالات با عوارض کمتری همراه است.
### پایان خبر رسمی