، قم , (اخبار رسمی): مفهوم شناسی عرفان اسلامی و تبیین موضوعات و مسائل مهم آن در قلمرو نظر و عمل با استناد به آیات قرآن کریم و روایات ائمه اطهار (ع) است. کتاب شامل یک مقدمه و هجده لطیفه و یک خاتمه است. مقدمه استاد محمد خواجوی که سالها از محضر نویسنده بهره برده از دیگر امتیازات این چاپ است.
میرزا محمد علی حکیم شیرازی عارفی وارسته و نیکو سرشت بود که در علوم رسمی مربوط به جهان اسلام مهارت داشت و صاحب نظر به شمار می‌آمد. در منطق و فلسفه اسلامی به ویژه اندیشه‌های صدرالمتألهین زحمت بسیار کشیده بود و به ظرافت‌های فکری و نکته‌های لطیفی که در آثار این فیلسوف الهی وجود دارد اشاره می‌کرد و آنها را آشکار می‌ساخت.
او اهل تدبر و تأمل بود و همواره با فکر و ذکر زندگی می‌کرد. در انجام احکام شریعت کوشا بود و اگر ادعا شود که قائم اللیل و صائم النهار بود، گزاف سخن گفته نشده است. دوام ذکر و فکر و تقید به احکام شرع به او صفا و روشنایی داده بود و بر اثر همین صفای باطنی به آسانی می‌توانست به ژرفای سخنان اولیا و اهل سلوک دست یابد. آنچه او آن را از یافته‌های شب‌های ذکر و فکر خود می‌دانست، از نوع چیزهایی نبود که بسیاری از مدعیان کشف و شهود از آن سخن می‌گویند.
یکی از مسائل عمده و بنیادی که در این کتاب مطرح شده این است که به مقتضای آنچه در آیات و روایات آمده است مقام وصول و رسیدن به یقین جز از طریق تزکیه، مجاهدت [با نفس] و مصاحبت با اولیاء الهی حاصل نمی‌شود. دانش‌های رسمی که به صرف خواندن و شنیدن به دست می‌آید در رسیدن انسان به مقام یقین و اطمینان نقش عمده و قابل ملاحظه‌ای ندارد. این مسئله با صراحت در قرآن کریم مطرح گشته و گفته شده است: «واعبد ربّک حتى یأتیک الیقین». در این آیه به طور آشکار رسیدن به مقام یقین و اطمینان نتیجه عبادت پروردگار معرفی شده است.
برخی از کج‌اندیشان که به ژرفای معنای این آیه دست نیافته‌اند، گمان کرده‌اند که وقتی انسان به مقام یقین نائل می‌شود عبادت از او برداشته می‌شود و دیگر نیازمند عمل به اوامر پروردگار نیست، در حالی که این آیه شریفه از ارتباط و تلازم میان «عبادت پروردگار» و «رسیدن به مقام یقین» سخن می‌گوید.
معنای آیه این است که رسیدن به مسبب بدون تحصیل سبب امکان پذیر نیست. به عبارت دیگر می‌توان گفت در این آیه به رابطه محکم و خلل ناپذیر میان سبب و مسبب اشاره شده و دست یافتن به مسبب بدون فراهم آوردن سبب امکان ناپذیر شناخته شده است. همان‌گونه که میان عبادت پروردگار و حصول یقین و اطمینان نسبت به رضوان حق تبارک و تعالی رابطه و تلازم وجود دارد، میان جهد و کوشیدن در راه حق تبارک و تعالی و هدایت الهی برای شخص کوشش کننده نیز ملازمه و ارتباط هست.
این حکیم عارف زندگی شگفت انگیزی داشت. شگفتی زندگی او در این بود که آنچه در نظر مردم ظاهربین و سطحی نگر، بزرگ می‌آمد، در نظر او کوچک و حقیر بود و شاه و گدا را یکسان می‌دید. همواره در حال تأمل و تدبر بود و از مراقبه غافل نمی‌شد. با این همه برای بحث و گفتگوی علمی و فلسفی آمادگی کامل داشت و با حرارت هر چه بیشتر وارد گفتگو می‌شد. از پاسخ گفتن به پرسش هیچ کس امتناع نمی‌کرد. برایش مهم نبود که پرسش کننده چه کسی است و در چه مرتبه علمی قرار دارد.
اصل کتاب لطائف العرفان به زبان عربی نوشته شده و از آنجا که نویسنده گاه در حالات مجذوبانهای به سر میبرده، گویا در نوشتار او نیز تاثیر داشته و قواعد نگارش و ترتیب و نظم آن چنان که معمول است رعایت نشده است. کتاب شامل یک مقدمه و هجده لطیفه و یک خاتمه است. وی از شاگردان سید الحکماء، سید علی کازرونی بود و کتاب فصوص الحکم را از محضر ایشان فراگرفته و بعدها خود بر مسند تدریس درس حکمت در دانشکده معقول و منقول دانشگاه تهران نشست. او برای درک و جذب مسائل عرفانی، ریاضتهای سختی را متحمل می‌شد و بیشتر ایام سال روزه همراه با ترک حیوانی داشت.
مترجم که به خوبی توانسته از عهده این کار سخت برآید در مقدمه از سختیهای ترجمه گفته است: متنی مغلق، سنگین و سرشار از اصطلاحات فنی و تخصصی فلسفی و عرفانی که از نظر نگارش عربی گاه قواعد و انسجام آن به نیکی رعایت نشده بود؛ بدون هیچ عنوان و پاراگراف‌بندی مشخص مترجم را در برابر انبوهی از فراز و نشیبها قرار میداد، اما حجم انبوه و متراکم معارف و لطایف عرفانی که با این کثرت به ندرت در یک کتاب مشاهده می‌شود.
مقدمه استاد محمد خواجوی که سالها از محضر نویسنده بهره برده از دیگر امتیازات این چاپ است. استاد خواجوی اشارات بسیار جالبی در باب سیر و سلوک علمی و عملی نویسنده ارائه کرده است که در نوع خود بسیار جالب و خواندنی است.
علاقه مندان جهت دسترسی و خرید کتاب لطائف العرفان (حاج محمد علی حکیم) می‌توانند به سایت فروشگاه اینترنتی انتشارات آیت اشراق به آدرس ayateeshraq.com مراجعه کنند.
### پایان خبر رسمی