، تهران , (اخبار رسمی): با افزایش نرخ تراکنش های بانکی در بستر اینترنت هرچه بیشتر بانکداری الکترونیک رواج پیدا می کند اهمیت درک و آشنایی با اصطلاحات آن هم افزایش می یابد. در این مطلب قصد داریم مرسوم ترین این اصطلاحات را برایتان شرح داده و شما را هرچه بیشتر به دنیای پرداخت نزدیک کنیم.
نوتاپی، ارتباط مستقیم پذیرنده با شبکه بانکی را از طریق تاپ (شرکت تجارت الکترونیک پارسیان) برقرار کرده و امکان تسویه حساب مستقیم پذیرندگان را بدون دریافت کارمزد و به صورت روزانه فراهم می کند
1- بانک صادر کننده (Issuer Bank)
بانکی است که کارت بانکی را طبق مقررات و ضوابط بانک مرکزی برای مشتریان خود صادر میکند.
2- بانک پذیرنده (Acquiring Bank)
بانکی است که حساب پذیرنده به منظور واریز وجوه مربوط به داد و ستدهای کارت‌های بانکی نزد آن مفتوح است.
3- پذیرنده (Merchant)
شخص حقیقی یا حقوقی است که با پذیرش کارت بانکی و با استفاده از ابزار پذیرش نسبت به فروش کالا یا ارایه خدمات به دارندگان کارت اقدام میکند.
4- دارنده کارت (Card Holder)
شخصی حقیقی است که کارت بانکی توسط بانک به نام وی صادر شده‌است.
5- شرکت خدمات پرداخت الکترونیک (PSP – payment service provider)
به شرکت هایی گفته میشود که بستر مورد نیاز برای ارائه خدمات پرداخت الکترونیکی را برای پذیرندگان کارت‌های بانکی فراهم نموده و روش‌های پرداخت مختلفی را برای خدمات کارت اعتباری، دستورات پرداخت و انتقال وجه بانکی، پشتیبانی می‌نماید. این شرکت ها وظیفه‌ی ارائه خدمات پرداخت را بر عهده دارند که بانکهای کشور میتوانند پس از انعقاد قرارداد با این شرکت‌ها به منظور ارائه خدمات پول الکترونیک اقدام کنند.
6- شاپرک
شبکه پرداخت الکترونیکی کارت یا شاپرک، شبکه ملی است که وظیفه اتصال مؤسسات مالی به سامانه‌های ملی پرداخت، نظارت بر عملکرد فنی و اجرایی و انجام عملیات تسویه را بر عهده دارد. شاپرک از نظر حقوقی جزئی از نظام بانکی کشور محسوب میشود و سهامداران این شرکت، بانکهای کشور و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران هستند.
ابزارهای پرداخت
1- کارتخوان یا همان پایانه فروش (POS)
عبارت است از دستگاهی که با پذیرش کارت بانکی می‌تواند امکانی را فراهم کند که وجه به صورت الکترونیکی از حساب دارنده کارت به حساب فروشنده منتقل شود (تراکنش). این دستگاه الکترونیکی پس از دریافت کارت پرداخت، شناسایی و تایید آن، مجوز لازم را برای فروش کالا یا خدمات در اختیار پذیرنده کارت قرار می‌دهد. دستگاه‌های پایانه فروش علاوه بر امکان پرداخت دارای عملکردهای مختلفی از جمله پرداخت قبوض، شارژ سیم‌کارت، اعلام موجودی، دریافت صورتحساب، امکان انصراف از خرید و گزارش روزانه است که صاحبان آن را از مزایای شعبه کوچک بانکی برخوردار میکند.
2- درگاه پرداخت اینترنتی
درگاه پرداخت اینترنتی امکان انجام هر گونه عملیات خرید و پرداخت را به صورت برخط (Online) از طریق اینترنت فراهم میکند. دروازه پرداخت اینترنتی از طریق یک ارتباط امن، به سوئیچ بانک یا شرکت ارایه دهنده خدمات پرداخت متصل میشود و امکان برقراری ارتباط و انجام تراکنش‌های مالی را از طریق پروتکل‌های مورد استفاده توسط مؤسسات مالی فراهم میکند. با استفاده از این سیستم امکان خرید کالا یا خدمات، پرداخت قبوض، خرید شارژ و… از طریق اینترنت امکان‌پذیر میکند.
انواع خرید
1- خرید اعتباری
به انجام تراکنش خرید به صورت نقدی (از طریق کارت‌های نقدی و پیش‌پرداخت) گفته میشود.
2- خرید غیراعتباری
به انجام تراکنش خرید به صورت نقدی (از طریق کارت‌های نقدی و پیش‌پرداخت) گفته میشود.
سامانه‌های بانکی
1- شتاب
شبکه تبادل اطلاعات بین بانکی (شتاب) از سال 1381 با هدف یکپارچه‌کردن و به هم پیوست سامانه‌های کارت تمامی بانکهای کشور آغاز به کار کرد. در حال حاضر مرکز «شتاب» به عنوان سوئیچ ملی کارت بانک در کشور ایفای نقش نموده و تمام بانک های کشور در آن عضویت دارند که امکان تبادل اطلاعات مربوط به تراکنش‌های بین‌بانکی را فراهم میکند.
2- شبا
عبارت است از شماره حساب بانکی ایران که به منظور تسهیل و استانداردسازی مبادلات بین‌بانکی و بین‌المللی بانکهای کشور ایجادشده و در تمام سامانه‌های پرداخت بین‌بانکی منحصراً از این نوع شماره حساب استفاده میشود. «شبا» مستقل از نظام شماره‌گذاری داخلی هر یک از بانک‌ها است، اما در محاسبه «شبا» از شماره حساب مربوط به نظام شماره‌گذاری داخلی بانک‌ها استفاده به عمل می‌آید.
3- ساتنا
به سامانه تسویه ناخالص آنی گفته میشود که مرحله تسویه بین‌بانکی توسط این سامانه انجام میشود. وجوه حواله شده ساتنا حداکثر تا پایان وقت اداری درخواست حواله به حساب مقصد واریز میشود و جایگزینی برای انواع چک‌های رمز‌دار بین بانکی و اسکناس و چک‌های مسافرتی است.
4- پایا
پایا یک سیستم تبادل اطلاعات بانکی است که به بانک‌ها اجازه می‌دهد تمامی تبادلات بین بانکی مشتریان خود را به صورت الکترونیکی انجام دهند. کاربرد اصلی این سامانه، مکانیزه‌کردن پرداخت‌های خرد بین بانکی با تعداد انبوه برای مشتریان است که پس از تکمیل مراحل پیاده‌سازی، ارائه خدمات از طریق اینترنت را نیز میسر می‌سازد. به کمک این سامانه، بانکهای عضو آن میتوانند بنا به درخواست مشتری، دستور واریز و یا برداشت وجوه در حساب‌های سایر بانک‌ها صادر کند. پایاپای الکترونیک (پایا) زیرساخت اصلی مبادلات پولی بین بانکی حسابی انبوه به شمار آمده و ستون فقرات حواله‌ها و انتقال وجه بین بانکی را در کشور تشکیل می‌دهد.
«پایا» به گونه‌ای طراحی شده که می‌تواند دستور پرداخت های متعدد را از طرف بانک‌ها دریافت، پردازش و برای انجام به بانک های مقصد ارسال کند. متناظراً بانک‌ها نیز میتوانند دستور پرداخت های مشتریان خود را به صورت انفرادی یا انبوه دریافت و برای پایاپای و انجام در بانکهای مقصد به «پایا» ارسال کنند. سامانه پایاپای الکترونیک در درون خود دارای دو هسته جداگانه «انتقال اعتبار» و «برداشت مستقیم» است که ارایه خدمات ارزش‌افزوده را برای بانک‌ها میسر می‌سازند. هسته انتقال اعتبار یا انتقال مستقیم همانند یک سامانه حواله بین بانکی عمل میکند، با این تفاوت که این سامانه علاوه بر پذیرش حواله‌های انفرادی قادر خواهد بود تا حواله‌های انبوه شامل تعداد بسیار زیادی دستور پرداخت را نیز از بانک‌ها و مشتریان آنها دریافت و پردازش کند.
تراکنش
به فرآیند تبادل اطلاعات میان درخواست‌کننده و سوئیچ گفته میشود که شامل ارسال پیام، پردازش آن و اخذ پاسخ مقتضی است.
برای انجام تراکنش‌ها به صورت برخط به کمک سوئیچ شاپرک زیرساخت شبکه فراهم شده این تراکنش‌ها از پایانه فروش و سوئیچ شرکت ارائه‌دهنده خدمات پرداخت در یک شبکه امن به سوئیچ شاپرک و از آنجا به سمت سوئیچ بانک صادرکننده روانه میشود. تا این مرحله تراکنش برخط انجام شده که نتیجه آن کسر مبلغ تراکنش از حساب دارنده کارت یا درج در صورتحساب دارنده کارت اعتباری است. در مرحله بعدی سامانه‌های ملی تسویه وظیفه خود را انجام داده و مبالغ به صورت یکجا و در فواصل زمانی که طبق قرارداد شرکت ارائه‌دهنده خدمات پرداخت با پذیرنده مشخص شده است، محاسبه و به حساب پذیرنده واریز میشود.
در این مرحله نوتاپی به عنوان یک پرداخت یار نقش کلیدی خود را ایفا می کند. نوتاپی ارتباط مستقیم پذیرنده با شبکه بانکی را از طریق تاپ (شرکت تجارت الکترونیک پارسیان) برقرار کرده و امکان تسویه حساب مستقیم پذیرندگان را بدون دریافت کارمزد و به صورت روزانه فراهم میکند. در این روند تسویه حساب بین بانکی طبق روال‌های متعارف بانکی انجام میشود.
سامانه‌هایی همچون پایا، پاشا، ساتنا مهم‌ترین اجزای این روند هستند و در کنار آن ها برخی سامانه های دیگر نظارت بر صحت انجام عملیات، رفع مغایرت، و موارد مشابه را انجام می دهند.
### پایان خبر رسمی