، تهران , (اخبار رسمی): مجری طرح توسعه‌ای میدان نفتی مشترک آزادگان شمالی یکی از معدود مدیرانی است که از آغاز مذاکرات قراردادی تا زمان بهره‌برداری از یک پروژه، به طور کامل از الف تا ی پروژه‌ای را مدیریت کرده است.
به گزارش اخبار رسمی به نقل از روابط عمومی شرکت ملی نفت ؛کرامت بهبهانی دراین‌باره می‌گوید: «بالاخره خیلی مهم است که مجری طرح از آغاز مذاکرات قراردادی تا زمان تحویل‌گرفتن طرح، آن را اداره کند و خودش مسئول و پاسخ‌گوی کارش باشد». به گفته وی، هدف‌گذاری تولید در فاز نخست توسعه میدان آزادگان شمالی، 75 هزار بشکه در روز بوده که این میزان تولید از اواسط فروردین‌ماه امسال محقق شده است و اکنون تولید تجمیعی از این میدان نفتی مشترک پس از گذشت چهارماه‌ونیم بهره‌برداری از آن به حدود هشت میلیون بشکه رسیده که این میزان نفت با ای.پی.آی 19 به صادرات اختصاص یافته است. در یکصدمین روز از به‌تولیدرسیدن آزادگان شمالی، با وی به‌عنوان مجری طرح توسعه این میدان نفتی مشترک با عراق، گفت‌وگو کردیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
مایلم صفر تا صد اجرای طرح توسعه میدان آزادگان شمالی را از زبان شما روایت کنم. برنامه توسعه این میدان و مذاکرات قراردادی آن از کجا کلید خورد؟
طرح توسعه میدان نفتی آزادگان شمالی در راستای پیشبرد اهداف شرکت ملی نفت ایران با استراتژی نهادینه‌شدن تکنولوژی صنعت بالادستی و استفاده از حداکثر توان داخلی شرکت در اجرای پروژه‌های توسعه‌ای به منظور استخراج و بهره‌برداری از نفت خام و گاز طبیعی است. این میدان بخشی از میدان نفتی آزادگان است که در حدود 120 کیلومتری غرب اهواز (غرب رودخانه کارون) در منطقه مرز مشترک بین ایران و عراق در جنوب غرب ایران واقع شده و بیشتر در تالاب هورالهویزه قرار گرفته است.این میدان نفتی به مساحت حدود 460 کیلومترمربع در شمال دشت آزادگان واقع شده است. بخش شمالی میدان در زمان مذاکرات با شرکت «INPEX» ژاپن جزء طرح توسعه میدان نفتی آزادگان قرار نگرفت و به علت شرایط سخت اقلیمی و زیست‌محیطی به‌عنوان میدان نفتی آزادگان شمالی به‌طور جداگانه مطالعه و از نظر فنی و اقتصادی بررسی شد.
قرارداد اجرای عملیات فاز نخست توسعه میدان نفتی آزادگان شمالی از نوع قرارداد خدمات نفتی (Service Contract) بر اساس شرایط بیع متقابل (Buy- Back) بین شرکت ملی نفت ایران و شرکت چینی «CNPCI» منعقد شده است.برآورد سقف هزینه‌های سرمایه‌ای (CAPEX) و غیرسرمایه‌ای (NON CAPEX) توسعه میدان نفتی آزادگان شمالی به مبلغ دو میلیارد و 805 میلیون دلار آمریکا (شامل دوهزارو 550 میلیون دلار هزینه‌های سرمایه‌ای و 255 میلیون دلار هزینه‌های غیرسرمایه‌ای) تعیین شده است.تاریخ تنفیذ قرارداد (Effective Date) توسعه میدان نفتی آزادگان شمالی ششم جولای 2009 مطابق با 15 تیرماه 1388 است. دوره قرارداد (دوره توسعه، بازپرداخت) توسعه میدان نفتی آزادگان شمالی فاز نخست 12 سال و فازهای اول و دوم 17 سال پیش‌بینی شده است. همچنین بازپرداخت هزینه‌ها و حق الزحمه از محل حداکثر 60 درصد عایدات تولید نفت در دوره چهارساله (قابل‌تمدید به شش سال) صورت خواهد گرفت.
پیش از آن شرکت ژاپنی اینپکس با مشارکت نیکو قرار بود این میدان را توسعه دهد؟
بله، در سال 2004 میلادی که شرکت ژاپنی اینپکس برای طرح توسعه میدان آزادگان، برنامه جامع توسعه میدان (MDP) به شرکت ملی نفت ارائه کرد، میدان آزادگان هنوز به جنوبی و شمالی تقسیم نشده بود، اما با توجه به اینکه بیشتر مساحت سطح‌الارض آزادگان در بخش شمالی در تالاب هورالعظیم واقع شده است، ژاپنی‌ها با دیدگاه محافظه‌کارانه، بر این مدار بودند که خودشان را در توسعه بخش بالایی میدان درگیر نکنند، چون کارکردن در هور و آب دشواری‌های خاص فنی و چالش‌های زیست‌محیطی خود را داشت، ضمن اینکه این منطقه مرزی، خط مقدم در هشت سال دفاع مقدس بود و جای‌جای آن مین‌گذاری شده بود و به پاک‌سازی نیاز داشت، از سوی دیگر، تا آن زمان هیچ نوع مطالعات لرزه‌نگاری در آنجا انجام نشده بود، ازاین‌رو ژاپنی‌ها، از جاده شط علی به پایین را برای توسعه انتخاب کردند که آزادگان جنوبی نام گرفت. البته هم‌زمان با تشدید محدودیت‌های بین‌المللی، پس از فرازونشیب‌های فراوانی میان شرکت ملی نفت ایران، شرکت نیکو و اینپکس، سرانجام ژاپنی‌ها از این پروژه کنار رفتند و در ادامه کار به چینی‌ها سپرده شد.
هدف از اجرای طرح توسعه میدان نفتی آزادگان شمالی چه بوده است؟ لطفا مشخصات مخزنی این میدان را شرح دهید.
هدف از اجرای طرح توسعه میدان نفتی آزادگان شمالی، ایجاد ظرفیت تولید، فرآورش و انتقال 75 هزار بشکه نفت خام و 39 میلیون فوت‌مکعب گاز در روز، با حفر 58 حلقه چاه جدید در فاز نخست توسعه، است. برآورد نفت خام درجا (اولیه) در فاز نخست توسعه، 5,68 میلیارد بشکه نفت خام است که با احتساب ضریب بازیافت، پنج‌ونیم درصد، نفت قابل استحصال آن معادل 279 میلیون بشکه برآورد می‌شود.سه لایه مخزنی (سازند) هدف اصلی تولید از میدان آزادگان شمالی در فاز نخست، لایه‌های مخزنی سازند گدوان، کژدمی و سروک هستند. سازندهای گدوان و کژدمی حدود سه درصد از نفت درجای میدان را در خود جای داده‌‌اند که نفت آنها سبک و با درجه سنگینی (API) بین 30 تا 34 است و سازند سروک نیز حدود 97 درصد از نفت درجای میدان را شامل می‌شود و سیال این مخزن، از نوع نفت سنگین با درجه سنگینی (API) بین 17 تا 20 است. همه سازندهای تحت توسعه، غیرهمگن هستند.مقصد نفت آزادگان شمالی، تلمبه‌خانه غرب کارون است و این نفت از آنجا برای صادرات به بهرگانسر ارسال می‌شود. گازهای همراه نفت این میدان هم با خط لوله 12 اینچی، به ان.جی.ال سه‌هزارو 200 انتقال داده می‌شود.
با توجه به اینکه تولید از این میدان مطابق برنامه در دست انجام است، چرا هنوز طرح را از شرکت چینی تحویل نگرفته و به شرکت ملی نفت ایران تحویل نداده‌اید؟
چون از نظر نحوه تولید از میدان، نکته‌هایی وجود دارد، درعین‌حال مسئله بازپرداخت سرمایه‌گذاری پیمانکار اجرائی هم مطرح است؛ بنابراین اگر سندی مربوط به تحویل پروژه (Handover Report) میان کارفرما و پیمانکار ردوبدل شود، باید بازپرداخت طرح هم آغاز شود که هم‌اکنون بنا به شرایط موجود، قرار است زمان آغاز بازپرداخت سرمایه‌گذاری در آزادگان شمالی به پیمانکار، با کمی تعویق انجام شود.
سهم ساخت داخل در طرح توسعه میدان مشترک آزادگان شمالی چقدر است و برای رعایت آن چگونه نظارت کردید؟
در دوره توسعه میدان نفتی آزادگان شمالی، اهمیت استفاده از توان داخلی در همه مراحل عملیات اجرائی و الزام پیمانکار به رعایت آن، مدنظر قرار گرفت؛ ازاین‌رو با هدف بیشترین استفاده از توان داخلی در اجرای طرح، قراردادهای بسیاری از فعالیت‌های ساخت، اجرا، تأمین کالا و تجهیزات به شرکت‌های ایرانی واگذار شد.در قراردادهای بیع متقابل، سندی به نام «راهبرد قرارداد»
(Contracting Strategy) امضا می‌شود که بر مبنای آن، مناقصه‌ها برگزار می‌شود؛ به این معنی که شرکت ملی نفت ایران بر اجرای پروژه، نظارتی عالیه دارد و سهم 51درصدی استفاده از ظرفیت، توان و تجهیزات شرکت‌های ایرانی را در پروژه حفظ می‌کند. در این طرح، 67 درصد قراردادهای حفاری را به شرکت‌های ایرانی و به‌ویژه به شرکت ملی حفاری ایران، واگذار کردیم، درصورتی‌که الزام بر 51 درصد بود.
همچنین همه قراردادهای مربوط به اجرای پروژه در بخش تحت‌الارضی، شامل قراردادهای خدماتی، سرویس‌دهی به چاه‌ها و... هم با رعایت سهم شرکت‌های ایرانی، منعقد و هم‌زمان با حفاری اجرا شدند.در قراردادهای سطح‌الارضی شامل فعالیت‌های از تاج چاه به بعد، برای ساخت خطوط لوله انتقال، منیفولدها، واحدهای فرایندی و... هم یک بسته قراردادی بزرگ تعریف و مسئولیت را به پیمانکار برنده مناقصه واگذار کردیم. درواقع یک مشارکت ایرانی و یک مشارکت چینی، فعالیت‌های این بخش از پروژه را اجرا کردند.اگر عقب افتادگی‌هایی که به علت سخت‌گیری‌های سازمان حفاظت از محیط زیست و نهادهای نظارتی که واقعا درنهایت به زیان این طرح ملی بود، اتفاق نمی‌افتاد و یک‌سری تصمیم‌گیری‌ها نیز در مجموعه شرکت ملی نفت ایران به‌موقع انجام می‌شد، به طور قطع پروژه در زمان تعریف‌شده خود، به ثمر می‌رسید.
اجرای طرح توسعه میدان نفتی آزادگان شمالی، از نظر انتقال دانش فنی روز و اشتغال‌زایی چه تأثیری داشته است؟
به‌منظور انتقال تکنولوژی و دانش فنی (Technology Transfer) و ارتقای دانش و تخصص نیروهای داخلی، مطابق قرارداد خدمات توسعه میدان نفتی آزادگان شمالی، یک درصد از هزینه سرمایه‌گذاری برای آموزش اختصاص یافته است. در همین زمینه، در دوره توسعه میدان، برنامه‌های متعدد آموزشی/ پژوهشی با رویکردهای فناوری در حوزه‌های مختلف صنعت نفت از سوی پیمانکار برگزار شد.
طرح توسعه میدان نفتی آزادگان شمالی با ایجاد صنایع نفت و گاز در منطقه دشت آزادگان، افزون بر ایجاد زمینه مناسب برای فعالیت پیمانکاران و شرکت‌های ایرانی، شرایط جذب و اشتغال تعداد زیادی از نیروهای داخلی را نیز فراهم کرده است. بیش از دوهزارو 500 نفر به طور مستقیم در مراحل اجرائی در منطقه مشغول به کار بوده‌‌اند و در مدت اجرای هر مرحله، از حداکثر توان نیروهای بومی بهره‌برداری شده است.یکی از رکوردهای درخور توجه طرح توسعه آزادگانی شمالی، این بود که در فاصله یک سال (از دسامبر 2013 تا دسامبر 2014) بیش از 42ونیم درصد پیشرفت داشت که درواقع توانستیم بخشی از تأخیرهایی که به واسطه تحریم‌ها و برخی سنگ‌اندازی‌ها به وجود آمد، را در این مدت جبران کنیم.
آزادگان شمالی و آزادگان جنوبی، یک میدان هستند که به واسطه عملیات سطح‌الارض متفاوت به دو بخش تقسیم شدند، این تقسیم‌بندی، به توسعه و برداشت یکپارچه از مخزن و تولید صیانتی از آن، آسیب نمی‌زند؟
در میدان‌های مشترک وقتی از تولید صیانتی گفته می‌شود، در حقیقت تولید از مخزن به نحوی باید باشد که به مخزن آسیب نرسد، ولی درعین‌حال حداکثر تولید حاصل شود تا سهم بیشتری عاید شود. درهرصورت اگر شرکت ملی نفت ایران، تولید نفت از میدان را آغاز کند، فرقی نمی‌کند که بخش شمالی میدان باشد یا بخش جنوبی آن!
برای ازدیاد برداشت از مخزن آزادگان شمالی چه برنامه‌ای دارید؟
درباره ازدیاد برداشت نمی‌توان از آغاز برنامه مشخصی را پیش‌بینی کرد؛ زیرا رفتار مخزن در ادامه برداشت از آن مشخص می‌کند که برنامه ازدیاد برداشت چگونه باشد. درحال‌حاضر، برای این منظور یک فاز توسعه‌ای پیش‌بینی کرده‌ایم که مشابه فاز نخست است و در آن 49 حلقه چاه حفاری می‌شود.
درهرصورت، در قرارداد پیش‌بینی شده است که شرکت چینی «CNPCI» به عنوان مجری فاز نخست طرح توسعه میدان آزادگان شمالی، این حق و اولویت را دارد که برای توسعه فاز دوم، به عنوان نخستین شرکت، پیشنهاد ارائه کند. بااین‌حال، این شرکت ادعا می‌کند چون هنوز رفتار مخزن دستش نیامده است، پس به طور مرحله‌ای به فاز دوم وارد می‌شود و براین‌اساس، در گام نخست به تولید 25 هزار بشکه و سرانجام به تولید 75 هزار بشکه در روز می‌رسد.باوجوداین، نامه‌ای به شرکت چینی «CNPCI» ارسال شده است که در آن از آنها خواسته‌ایم برای تعیین تکلیف توسعه فاز دوم آزادگان شمالی، اقدام کنند.
از عملکرد شرکت چینی که در آزادگان شمالی فعالیت می‌کند راضی بوده‌اید؟ فاز دوم توسعه این میدان را چه می‌کنید؟
مجموعه عملکرد آنها قابل قبول بوده است و در مجموع فعالیت خوبی داشته‌اند. اختلاف نظری که با آنها داریم این است که قیمت‌هایی که برای قراردادهای جدید ارائه داده‌‌اند، بالاست که در حال مذاکره با آنها برای پایین‌آوردن این قیمت هستیم. هم‌اکنون ایران و شرکت چینی «CNPCI» در حال مذاکره برای توسعه فاز دوم این میدان هستند؛ براساس قراردادی که میان ایران و این شرکت چینی امضا شده، توسعه فاز دوم میدان آزادگان شمالی را هم شرکت چینی اجرا خواهد کرد، مگر اینکه طرفین به توافق نرسند. مطالعات انجام‌شده درباره توسعه فاز دوم میدان آزادگان شمالی حاکی از این است که نفت درجای این میدان 30 درصد بیش از برآوردهای اولیه انجام‌شده در مطالعات اولیه برنامه جامع توسعه میدان (MDP) در سال 87 است.
### پایان خبر رسمی